Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Blaðsíða 47

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
43
ÁHRIF RAFLÆKNINGA OG ÞUNGLYNDIS Á
MINNI OG SEFNÆMI
'Halldór Kolbeinsson, 'Engilberl Sigurðsson. 2Gísli
H Guðjónsson, 'Hannes Pclursson
'Gcðdeild Borgarspílala, -Insutule of Psychialr) , London
Raflækningar (RL) cr virk og örugg mcðl'crð við
alr arlcgu þunglyndi cn hclsta aukavcrkun cr skammvinn
minnistruflun. 1 Iramhaldi al’ fyrri rannsóknum okkar á
minnisslarfscmi þungly ndissjúklinga var ákvcðið í
Iramvirkri rannsókn að kanna áhrif raflækninga og
þunglyndis mcð rannsóknartæki Gísla Guðjónssonar
(GSS=Gudjonsson Suggcstibility Scalc) scm ckki hclur
verið nolað áður í þcssum tilgangi GSS mælir m.a.
árciðanlcika minnis (confabulalion=minnisröskun),
scfnæmi (suggeslibilily) og mclur minni á yrlum minnis-
alriðum
Rannsakaðir voru 30 sjúklingar mcð þunglyndi
samkvæml greiningarmerkjum DSM-III-R og hafði
hclmingur þcirra vcrið meðhiindlaður með raflækningum
cn htnn helmingurinn með geðdeyfðarlyfjum. Fimmlán
hcilbrigðir cinstaklingar voru notaðir sem samanburðar-
hópur.
Niðurslöður sýndu að minnisröskun (confabulation)
'ar marklækt hærri meðal heilbrigðra cn inniliggjandi
sjúklinga. Raflækningarnar cn ckki þunglyndi höfðu
ncikvæð áhril' á langlímaminni í lok mcðfcrðar. Hvorki
þunglyndissjúkdómur né raflækningar höfðu tölfræðilcg
áhrif á scfnæmi (suggcslibility), cn þó var RL-hópurinn
ávallt hærri Mcðaltölur annarra minnisskora hópanna
þriggja gáfu ckki marklækan mun
E 57
Meginniðurstaða könnunarinnar cr sú að gcðslag
(mrxxl) hcfur ckki áhrif á hrifnæmi sjúklinga scm haldnir
eru þunglyndissjúkdómi og því virðist sem sjúklmga á
þunglyndismcðfcrð sc hægl að skoða án leiðandi
spuminga og lftil líkindi að minnisröskun (confabulalion)
hafi áhrif á árciðanlcika á málsvörun þcirra..
ÞUNGLYNDI MEÐAL ÍSLENSKRA BARNA
OG FYRIRBYGGJANDI AÐGERÐIR
Eiríkur Örn Arnarson*, Ingunn Hansdóttir,*
W. Edward Craighead**. Geðdeild Landspítala*, Duke
University Medical Center, Department of Psychiatry /
Department of Psychology**.
í undirbúningi er langtímarannsókn á þunglyndi barna
og leiðum til að hindra framgang þess. Faraldursfræðilegar
rannsóknir gefa til kynna að milli 6-10% ungmenna þjáist
af þunglyndi og er algengi sjúkdómsins talið vera að
aukast nú. Þar sem þekking á orsökum og meðferð
þunglyndis hefur stórlega aukist undanfama tvo áratugi
höfum við nú möguleika til þess að grípa í taumana með
því að hefja forvamarstarf meðal bama og unglinga til að
draga úr tíðni þunglyndis. Hugræn atferlismeðferð á
þunglyndi hefur gefið góða raun og verið prófuð á bömum
nieð góðum árangri. Fyrirhuguð rannsókn tekur til tveggja
þátta; fyrri þátturinn felst í athugun á algengi þunglyndis
og hugsanlegum orsakaþáttum og seinni þátturinn í
fyrirbyggjandi aðgerðum. Lagt verður mat á geðheilsu
(sérstaklega er sjónum beint að þunglyndi) 300-400 bama
á aldrinum 11-12 ára og upplýsingum safnað um bakgrunn
Þeirra. Að 6 árum liðnum verður aftur lagt mat á bömin til
að sjá hvaða börn hafa þróað með sér þunglyndi og
einkenni þessa hóps verða skoðuð til að greina megi
áhættuþætti þunglyndis. Forvömin felst í námskeiði sem
hyggir á hugrænni atferlismeðferð og er ætlað 11-12 ára
hörnum sem eru í áhættuhópi hvað varðar þunglyndi.
Tilraunahópur mun taka þátt í námskeiðinu og munu bæði
skammtímaáhrif (6 vikur eftir námskeið) og langtímaáhrif
(6 árum eftir námskeið) námskeiðsins verða metin. Búist
er við því að tíðni og alvarleiki þunglyndis verði rrúnni hjá
hlraunahópi en hjá samanburðarhópi.
Á fyrsta stigi rannsóknarinnar verður hugræn-atferlis-
vörn (cognitive-behavioral intervention) á þunglyndi
forprófuð á hópi 30 til 40 11-12 ára barna. Forvörn þessi
verður í formi námskeiðs þar sem sjónum er beint að
viðbrögðum barna við vandamálum, þ.e. hugsunum,
tilfinningum og lausnum tengdum þeim. Námskeiðið
leggur áherslu á tvo aðalþætti, annars vegar hugræna
þjálfun (cognitive training), þ.e. hvemig breyta má og hafa
áhrif á hugsanir okkar, og hins vegar að þjálfa hæfni bama
til að takast á við vandamál (social-problem solving and
coping techniques). Búist er við því að þátttaka í nám-
skeiðinu komi til með að draga úr einkennum þunglyndis
og erfiðleikum í hegðun auk þess að breyta hugsanaferli
og sjálfsmynd barna. Lagt verður mat á þessa þætti fyrir
og eftir þátttöku og niðurstöður bomar saman við saman-
burðarhóp. Námskeiðið verður endurskoðað í kjölfar próf-
unar og breytingar gerðar á því í samræmi við niðurstöður.
Á öðm stigi rannsóknar verður dregið handahófsúrtak
skóla á höfuðborgarsvæðinu og verða eftirfarandi mæli-
tæki lögð fyrir 300-400 böm í 6-7 bekk og foreldra þeirra:
CDI (Children’s Depression Inventory), CBCL (Child
Behavior Check-list), CAS (Child Assessment Schedule),
CASQ (Children's Attributional Style Questionnaire) og
Five-Scale Test of Self-Esteem for Children. Raða á í
tilrauna- og samanburðarhóp á grundvelli mælinga.
Mælitækin verða lögð fyrir þrisvar á 5-6 ára tímabili.
Niðurstöður rannsóknarinnar ættu í fyrsta lagi að gefa
vísbendingu um áhættuþætti og þróun þunglyndis hjá
ungmennum. En þessir þættir gætu gefið til kynna hjá
hvaða hópi barna forvarnarstarf er brýnast. í öðru lagi
munu niðurstöður leiða í Ijós hvort sú leið sem hér er farin
til að fyrirbyggja þunglvndi beri árangur.
E 58