Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1994, Side 50

46
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 27
E 63
UMFERÐ OG ÁFENGI 1966-1993.
Gylfi Ásmundsson, Geðdeild Landspítalans.
I þeirri athugun, sem hér er greint frá, er reynt að
finna að hve miklu leyti breytingar á heildarneyslu
áfengis, tíðni ölvunaraksturs og tíðni umferðarslysa
tengjast yftr tiltekið árabil.
Gögn þau sem lögð eru til grundvallar eru tölur frá
Umferðarráði um fjölda ökutaekja í landinu, fjölda
umferð-arslysa og fjölda þeirra sem teknir hafa verið
grunaðir um ölvunarakstur. Haldbærar tölur um fjölda
umferðarslysa eru til frá 1966 og um ölvunarakstur frá
1968. Magn áfengisneyslu í landinu er síðan byggt á
sölutölum Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins.
I fyrri rannsókn á þessum tengslum, var gerð grein
fyrir þróuninni 1966-80. Niðurstaðan af þeirri athugun
var sú að heildarneysla áfengis hafði mikla fylgni við bæði
umferðarslys og ölvunarakstur. Einkum voru þó sterk
tengsl á milli umferðarslysa og neyslu sterks áfengis. Ef
gert væri ráð fyrir áframhaldandi þróun í drykkjuvenjum
Islendinga á þann veg að hlutfall sterkra áfengistegunda
minnkaði, en heildameysla áfengis ykist þó ekki, var því
spáð að umferðarslysum fækkaði.
Niðurstöður þessarar athugunar sýna að hve miklu
leyti sú spá hefur gengið eftir og þá sérstaklega hver áhrif
þess að leyfa sölu á áfengum bjór hefur haft á þessa
þróun. Eftir verulega aukningu á heildarneyslu um skeið
með tilkomu bjórsins er neyslan nú svipuð og á árunum
næst á undan. Hlutfall sterks áfengis hefur hins vegar
minnkað verulega. Eftir að bjór var leyfður snemma árs
1989 hefur umferðarslysum fækkað, en að öðru leyti eru
svipuð tengsl á milli áfengisneyslu og þátta í umferðinni
og áður höfðu komið fram.
RANNSÓKN Á KONUM f ÁFENGISMEÐFERÐ
E 64 Ása Gudmundsdóttir, Geódeild Landspítalans.
Á sfðustu áratugum hefur hlutfall kynjanna í
nýgengi áfengismisnotkunar breyst mjög, borið saman
við nýgengi annarra geðtruflana, sem hefur staðiö
nokkum veginn í stað síðan 1953. Rannsóknir á
ævilfkum hafa sýnt hærri tíðni þunglyndis, kvíða og
sálvefrænna vandamála meðal kvenna, en karlar hafa
hærri tíðni áfengismisnotkunar og/eða ffknar.
Erlendar rannsóknir hafa fram undir þetta sýnt
að mun færri konur en karlar fá meðferð vegna
áfengisvandamála. Hlutfallið er mun lægra en lægstu
tölur um nýgengi og algengi áfengis- og
vímuefnamisnotkunar kvenna. Skýringar hafa beinst að
þvf að tilfinningar eins og skömm og sektarkennd tengd
drykkju kvenna hafa komið í veg fyrir að þær leituðu
aðstoðar.
Þróunin á íslandi hefur verið önnur en í flestum
öðrum löndum, þvf hér hafa hlutfallslega fleiri konur
leitað meðferðar en kannanir á misnotkun þeirra á
áfengi gefa til kynna. Frá 1974 til 1990 hefur hlutfall
kvenna meðal þeirra sem fengið hafa meðferð aukist frá
15 96 í 25 96. >að er í samræmi við niðurstöður
kannana, en þær gefa til kynna að konur drekki um
fjórðung alls áfengis sem neytt er.
Klfniskar athuganir benda til að fslenskar konur
sem misnota áfengi haft ekki minni sálræn vandamál en
konur annars staðar og upplift ekki síður tilfinningar
eins og sektarkennd og skömm, þrátt fyrir að ekki
virðist vera neinar sérstakar hindranir fyrir konur að
leita sér meðferðar við áfengisvandamálum.
Haftn hefur verið rannsókn á konum sem leita
sér áfengismeðferðar á meðferðardeild á Landspftala.
Markmið rannsóknarinnar er í fyrsta lagi að fá mynd af
áfengisneysluvenjum og hlutverki áfengis í lífi
kvennanna. í öðru lagi er tilgangurinn að fá
upplýsingar um tilfinningalega og sálfélagslega þætti
sem almennt eru taldir einkenna konur í
áfengismeðferö. Spumingalisti er lagður fyrir allar
konur sem koma til meðferðar á deildinni. Ætlunin er
að bera niðurstöðumar saman við aðrar klínískar
rannsóknir á konum sem misnota áfengi og nýta
niðurstöðumar í gerð meðferðaráætlana og
markmiðssetningu fyrir konur í áfengismeðferð.