Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.01.1929, Blaðsíða 31

Stefnir |
Milli fátæktar og bjargálna.
væri að greiða vexti eða arð af
stofnfé fyrirtækja. Það er nú
hvorttveggja, að þessari kenn-
ingu hefir ekki verið haldið fast
fram, enda fær hún með engu
móti staðist. Sé hún krufin til
mergjar og henni framfylgt til
fulls, þýðir hún það, að þau af
framleiðslufyrirtækjum heimsins,
sem fást við framleiðslu stofn-
fjármuna, ættu ekki að fá neitt
verð eða endurgjald fyrir fram-
leiðslu sína. Afleiðingin yrði auð-
vitað sú, að allir hættu að fram-
leiða stofnfjármuni, en vildu ein-
göngu framleiða neyzluvörur.
Þegar svo atvinnutæki þeirra
væru útslitin, þá fengjust þau
ekki endurnýjuð, af því að allir
væru hættir að framleiða þau.
Þá mundi framleiðslan á neyzlu-
vörum verða að stöðvast líka, og
mannkynið hverfa til síns upp-
runalega ástands — hver fjöl-
skylda verða að bjargast af eig-
in aflaföngum beinlínis. Þess
vegna getur þessi kenning ekki
staðizt.
2. Vinnan. öllum er ljós SÚ
aðstaða vinnunnar til framleiðsl-
unnar, að vinnan er nauðsynleg-
ur þáttur í hverri framleiðslu,
og að kaupgjald fyrir þá vinnu
verður að greiða af afrakstri
29»
framleiðslunnar. Ef litið er ein-
hliða á þessa afstöðu, þá felur
hún í sér hvöt fyrir eiganda fyr-
irtækisins til þess að halda kaup-
gjaldinu í heild sem lægstu. Til
þess eru venjulega tvær leiðir
fyrir hendi. önnur er sú, að
halda kaupgjaldi hvers einstaks
verkamanns sem lægstu. Hin er
sú, að haga vinnubrögðum þann-
ig, að komist verði af með sem
fæst fólk. Verklegar framfarir
síðari ára hafa vísað mönnum
greinilega inn á hina síðarnefndu
braut. Áður en vikið er nánar að
því, er rétt að geta þess, að starfs-
mennirnir standa einnig í ann-
ari aðstöðu til framleiðslunnar
en þeirri, að taka kaup hjá því
fyrirtæki, sem þeir starfa við-
Þeir eru einnig neytendur, og
þar með skfitavinir eða afurða-
kaupendur allra þeirra fyrir-
tækja, sem framleiða einhverjar
þær vörur, sem slíkir starfsmenn
girnast og geta veitt sér. Nú eru
verkamenn og starfsmenn með
skylduliði sínu lang fjölmennasti
hluti flestra þjóða. Það skiftir
því afarmiklu máli fyrir fram-
leiðslufyrirtækin í heiminum, að
þessi fjölmennasta tegund skifta-
vinanna hafi sæmilega kaupgetu,
hafi efni á því að kaupa afurðir.