Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.01.1929, Blaðsíða 32

30
Milli fátæktar og bjargálna.
[Stafnir
vörur og fjármuni til eigin
neyzlu eða notkunar, þ. e. hafi
sem hæst kaup.
Þessi sannindi hafa dulizt tals-
vert fyrir mönnum fram til síð-
ustu ára, og ástæðurnar fyrir því
liggja í augum uppi. Það er ekki
von að útgerðarmaður á íslandi
telji það hajgsmunamál fyrir sinn
atvinnurekstur, að sjómenn og
verkamenn í bygðarlagi hans hafi
sem hæst kaup. En hann skilur
það fljótt, að það er hagsmuna-
mál hans, að verkafólk á Spáni
og Italíu hafi sem hæzt kaup —
tii þess að það geti keypt sér salt-
fisjt. Almennur skilningur á því,
hver velfarnan fylgir því, að at-
vinnufyrirtækin geti greitt hátt
kaup — og geri það — vaknaði
fyrst í Bandaríkjum Norður-
Ameríku, og það af þeirri eðli-
legu orsök, að það land er svo
stórt og mannmargt og hefir svo
fjölbreytt náttúrugæði og marg-
háttaða atvinnuvegi, að þjóðin
getur sem næst verið sjálfri sér
nóg, haldið efnahagsstarfsemi
sinni út af fyrir sig, án þess að
skifta verulega mikið við önnur
lönd. Innlendi markaðurinn fyrir
sérhverja framleidda vöru er
svo geysilega mikill, hjá þessum
120 miljónum neyzlufrekra
manna, að augun hlutu að opnast
fyrir því, að mikil kaupgeta al-
mennings er einn af hyrningar-
steinunum undir velfarnan hvers
þess fyrirtækis, sem framleiðir
einhverja vöru til almennrar
neyzlu; eða notkunar.
Nú eru atvinnufyrirtæki þeirra í
Bandaríkjunum því sama lögmáli
háð, sem annara landa, að hvert
þeirra fyrir sig þarf að gæta þess,
að kaupgjaldstilkostnaðurinn
verði ekki of mikill. Þeir hafa
því lagt ótrauðir á þá leiðina, að
umbæta vinnubrögðin svo að kom-
izt verði af með sem fæst fólk,
eða að framleiðslan á mann verði
sem mest, en borga því fáa fólki
vel.
Þetta er nú ekki nýtt að því
leyti, að mönnum hefir lengi verið
Ijóst, að leiðin til aukningar á
framleiðslunni og þar með aukn-
ingar á mannlegum þörfum, er
sú, að umbæta vinnubrögðin. Það
er að sjálfsögðu mjög mismun-
andi í einstökum atriðum, hverj-
ar umbætur eiga við eftir því
hver tegund framleiðslunnar er.
En allar umbætur nútímans á
vinnubrögðum eiga þó að miklu
leyti sammerkt í því, að þær
byggjast á aukinni notkun véla
og vinnusparandi tækja, á upp-
fyndingum og allskonar framför-
um á sviði verkfræðinnar, á „vél-