Stefnir: tímarit um þjóðmál og fleira. - 01.12.1929, Síða 56

246
Friðarmálin.
[Stefnir
sögðu, að verzlun og viðskifti hlyti
ávalt að efla frið og eindrægni í
veröldinni. Kapphlaupið um mark-
aðinn hefir komið mörgum ófriðn-
um af stað. Fjármagnið hefir gert
stórfeldan vígbúnað mögulegan. —
Keppnin milli Þjóðverja og Eng-
lendinga um viðskiftin var ekki
neinn friðarboði. Haft er eftir ein-
um þýzkum aðalsmanni: »Tveir af
sonum mínum liggja nú á vígvell-
inum, þar sem barizt var um það,
hvort Englendingar eða Þjóðverjar
ætti að selja negrunum í Afríku
mittisskýlur«. Og það er dálítið til
í þessu. Það mætti gera langa skrá
um hlutdeild fjármagnsins í ófriðn-
um mikla.
En þrátt fyrir alt þetta mun nán-
ari skoðun leiða það i Ijós, að fjár-
magnið er í eðli sínu andstætt
ófriði og er að komast í það horf,
að á því má reisa friðarvonir.
Fjármálastarfsemin er að breyta
um svip. Þessi breyting var byrj-
uð löngu fyrir 1914 og stórvið-
burðir áranna síðan hafa ýtt undir
þetta. Fjármálastarfsemin var í
upphafi bundin við lítið svæði og
miðaði að því einu að næla til sín
aura. Svo færðist sviðið út smám-
saman, þar til fjármálamennirnir
fóru að mynda samtök, sem spenntu
út yfir heil þjóðlönd. Þetta varð
til þess, að einstakar lánsstofnanir
hættu að geta látið í té nóg fjár-
magn. Var þá tekið að draga láns-
fé lengra að. Og svo er nú kom-
ið, að fjármagnið er að verða
minna og minna bundið við ein-
stök lönd. Iðnaðarfyrirtækin og
framleiðslan eru fremur staðbund-
in og í þeirra þágu er oft beitt
hörkubrögðum af stjórnum þjóð-
anna, en fjármagnið er að fá á sig
meiri og meiri alþjóðablæ. Það
skeytir ekkert um landamæri eða
þjóðerni, heldur rennur það þang-
að, sem það er öruggast og ber
hæsta vexti. Það er reist á al-
þjóðlegum grundvelli, þar sem er
guliið. Öflugustu andstæðingar ó-
friðarins mikla voru fjármálamenn
eins og Ballin í Þýzkalandi, og fall-
byssurnar voru varla þagnaðar þeg-
ar fjármálamenn Frakka og Þjóð-
verja réttu hvorir öðrum höndina
yfir Rín.
Á þeim sundrungatímum, sem
verið hafa upp á síðkastið, er að-
eins eitt, sem hefir-tengt alla sam-
an og það er fjármagnsþörfin og
fjáröflunin. Ríkin hafa hangið uppi
á alþjóðafjármálunum. Þjóðverjar
hafa getað greftt skaðabæturnar,
af því að þeir hafa getað fengið
stórlán. Þjóðabandalagið hefir kom-
ið fjárreiðum fjölda landa í gott
horf, með því að gangast fyrir
stórum lántökum handa þeim. ít-