Sagnir - 01.04.1985, Side 73

Sagnir - 01.04.1985, Side 73
EF UNGIR MENN ... íþróttir, sem gætu kennt þeim bæði, ,,að bera sig vel og karlmannlega og að verja hendur sínar ef á lægi“.11 Þetta er efnislega það sama og Jón sagði í tímariti sínu 15 árum áður. Aðalatriðið er að kenna mönnum að bera sig vel og karl- mannlega jafnvel fremur en að vera til taks að mæta aðvífandi árásar- mönnum. Dýrafjarðarmálið Á þinginu 1857 kom fram annað mál, sem ekki var síður athyglisvert en útboðsmálið. Þannig var að á Al- þingi tveimur árum áður hafði komið fram beiðni frá frönsku stjórninni um að franskir útgerðarmenn fengju aðstöðu til að reisa fiskverkunar- stöð hér á landi og bætta aðstöðu til útgerðar. Talað var um Dýrafjörð sem ágætan stað fyrir þessa bæki- stöð. Stefna Frakka var um þessar mundir að taka fyrir fiskinnflutning annarra þjóða en styðja við bakið á eigin fiskimönnum til sóknar á fram- andi mið og hefði sú aðstaða, sem þeir sóttust eftir að fá á Dýrafirði, aukið að mun hagræði á fiskveiðum þeirra við íslandsstrendur. En það varekki allt. Napóleon III, keisariyfir Frakklandi, ól með sér háar hug- myndir um franska stórveldið og hugði á frekari umsvif eftir sigur þess og Breta á Rússum í Krím- stríðinu 1856. Keisarinn sendi mik- inn leiðangur til Norður-Atlants- hafsins að kanna möguleika á frek- ari útþenslu í norðri og komu leið- angursmenn á land í Reykjavík og á Vestfjörðum. Bretum leist rétt mátu- lega á þessar tiltektir bandamanna sinna og sendu lávarð til íslands að fylgjast með þróun mála.12 Danska blaðið Fædrelandet, helsta málpípa stjórnarinnar í þann tíð, tók jákvæða afstöðu til beiðni Frakka (16. sept. 1856): Leyfum þeim að reisa þar við- skiptastöðvar, sem þeir vilja, ef þaer hafa ekkert hernaðargildi. Leyfum þeim að fiska og versla að vild, ef þeir lúta dönskum lög- um og löggæslu.13 Þjóöólfur, sem Jón Guðmundsson ritstýrði, taldi varasamt að veita Frökkum takmarkalausan afnota- rétt af íslensku landi, því að franska fiskihöfnin hér gæti orðið að her- bækistöð án þess að rönd yrði við reist.14 Hugsunin um að fiskverkunar- stöðin breyttist í herbækistöð hlýtur að hafa verið mönnum kunn á Al- þingi árið 1855 en þeir vissu ekki alveg hvernig þeir áttu að taka á þessari beiðni. Þeir afgreiddu hana með því að vísa henni til stjórn- arinnar í Kaupmannahöfn,15 en Frakkar höfðu einmitt gengið fram- hjá henni með því að senda beiðnina beint til Alþingis íslendinga. Og ekki vissi danska stjórnin hvernig fara bæri með málið eða þá að hún vildi ekki styggja frönsku stjórnina, því hún sendi beiðnina aftur til íslend- inga og var hún því aftur tekin fyrir á þingi árið 1857. Alþingi bárust nokkrar bænar- skrár þar sem fiskverkunarstöðin var afþökkuð. Báðust menn undan því ,,að frakknesk nýlenda verði stofnuð við Dýrafjörð'1.16 Sendar voru ma. þrjár samhljóða bænar- skrár á þingið, sem gerðar höfðu verið á „frjálsum fundi“ í Suður- Múlasýslu og mæltu gegn stöðinni. Ein af ástæðunum, sem tilteknar voru fyrir þeirri bón var að ,,þjóðerni voru Íslendínga geti með því verið hætta búin“.17 Það er nú kannski ekki nema von að Sunnmýlingar hafi haft áhyggjur af óbrotnu ís- lensku þjóðerni í þessu sambandi því svo virðist, eftir því sem Guð- mundur Brandsson, hreppstjóri, frá Landakoti, þingmaður fyrir Gull- bringu- og Kjósarsýslu segir, að um 10.000 Frakkar yrðu settir á land. Óttast Guðmundur þessi það helst að þegar fram í sækti yrðu íslend- ingar „lítið annað en púlsmenn Frakka".18 Jón Sigurðsson talar ekki um Dýrafjarðarmálið á þinginu og verð- ur það að teljast undarlegt því hann er þingmaður ísfirðinga og ætti því málið að hafa staðið honum nær en mörgum öðrum. En hann varforseti þingsins og sem slíkur talaði hann örsjaldan nema sem stjórnandi. í þessu sambandi er rétt að benda á villu Björns Þorsteinssonar sagn- fræðings í Tiu þorskastríöum þar sem hann eignar Jóni forseta ræðu alnafna hans, Jóns Sigurðssonar hreppstjóra frá Tandraseli, sem var þingmaður fyrir Mýrarsýslu og tjáði sig um Dýrafjarðarmálið.19 Það er ekki fyrr en flett er í bréfum þeim, sem Jón forseti átti eftir að skrifa nokkrum árum seinna, að af- staða hans kemur í Ijós. í bréfi til Eiríks meistara Magnússonar frá 18. nóv. 1866, talar Jón um að ís- lendingar séu lítið fyrir að fá Frökk- um fastar stöðvar hér á landi en Eiríkur hafði skrifað Jóni mánuði áður og farið orðum um að Frakkar seildust eftir yfirráðum.20 Jón skrif- ar: Það er enginn efi á, að Napóleon mundi geta þegið okkur, þó land- ið sé nokkuð hart undir tönn. Ef svo langt kæmi, þá þyrfti að vera kjarkur í mönnum, og eg trúi ekki öðru en að Englendingaryrði ekki mikið áfram um, að Frakkar kom- ist þangað norður á fastar stöðv- ar, enda held eg, að landar vorir sjálfir væri lítið fyrir það.21 Jóni er ekki vel við Frakka vegna þess hversu aðgangsharðir þeir eru á miðunum við ísland. Hann kvartar undan ágengni þeirra ma. í Oslóar- blaðinu Christiania Intelligens- sedler og er óánægður með að Frakkar komi hér í stórum hópum að veiða og hafi herskip til varnar sínum fiskiskipum.22 Aftur hafa ís- lendingarnir enga vernd og ekkert bolmagn til að stugga þeim í burtu. Jón segir að Danir telji það of dýrt að veita íslendingum þá vernd sem þeir þurfi.23 í átta ár hafi íslendingar beðið um að eitt eða fleiri herskip yrðu send hingað á hverju sumri24 en allt kom fyrir ekki. í maí árið 1863 sendi hann Jóni Guðmundi Ólafs- SAGNIR 71
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.