Sagnir - 01.04.1985, Page 73

Sagnir - 01.04.1985, Page 73
EF UNGIR MENN ... íþróttir, sem gætu kennt þeim bæði, ,,að bera sig vel og karlmannlega og að verja hendur sínar ef á lægi“.11 Þetta er efnislega það sama og Jón sagði í tímariti sínu 15 árum áður. Aðalatriðið er að kenna mönnum að bera sig vel og karl- mannlega jafnvel fremur en að vera til taks að mæta aðvífandi árásar- mönnum. Dýrafjarðarmálið Á þinginu 1857 kom fram annað mál, sem ekki var síður athyglisvert en útboðsmálið. Þannig var að á Al- þingi tveimur árum áður hafði komið fram beiðni frá frönsku stjórninni um að franskir útgerðarmenn fengju aðstöðu til að reisa fiskverkunar- stöð hér á landi og bætta aðstöðu til útgerðar. Talað var um Dýrafjörð sem ágætan stað fyrir þessa bæki- stöð. Stefna Frakka var um þessar mundir að taka fyrir fiskinnflutning annarra þjóða en styðja við bakið á eigin fiskimönnum til sóknar á fram- andi mið og hefði sú aðstaða, sem þeir sóttust eftir að fá á Dýrafirði, aukið að mun hagræði á fiskveiðum þeirra við íslandsstrendur. En það varekki allt. Napóleon III, keisariyfir Frakklandi, ól með sér háar hug- myndir um franska stórveldið og hugði á frekari umsvif eftir sigur þess og Breta á Rússum í Krím- stríðinu 1856. Keisarinn sendi mik- inn leiðangur til Norður-Atlants- hafsins að kanna möguleika á frek- ari útþenslu í norðri og komu leið- angursmenn á land í Reykjavík og á Vestfjörðum. Bretum leist rétt mátu- lega á þessar tiltektir bandamanna sinna og sendu lávarð til íslands að fylgjast með þróun mála.12 Danska blaðið Fædrelandet, helsta málpípa stjórnarinnar í þann tíð, tók jákvæða afstöðu til beiðni Frakka (16. sept. 1856): Leyfum þeim að reisa þar við- skiptastöðvar, sem þeir vilja, ef þaer hafa ekkert hernaðargildi. Leyfum þeim að fiska og versla að vild, ef þeir lúta dönskum lög- um og löggæslu.13 Þjóöólfur, sem Jón Guðmundsson ritstýrði, taldi varasamt að veita Frökkum takmarkalausan afnota- rétt af íslensku landi, því að franska fiskihöfnin hér gæti orðið að her- bækistöð án þess að rönd yrði við reist.14 Hugsunin um að fiskverkunar- stöðin breyttist í herbækistöð hlýtur að hafa verið mönnum kunn á Al- þingi árið 1855 en þeir vissu ekki alveg hvernig þeir áttu að taka á þessari beiðni. Þeir afgreiddu hana með því að vísa henni til stjórn- arinnar í Kaupmannahöfn,15 en Frakkar höfðu einmitt gengið fram- hjá henni með því að senda beiðnina beint til Alþingis íslendinga. Og ekki vissi danska stjórnin hvernig fara bæri með málið eða þá að hún vildi ekki styggja frönsku stjórnina, því hún sendi beiðnina aftur til íslend- inga og var hún því aftur tekin fyrir á þingi árið 1857. Alþingi bárust nokkrar bænar- skrár þar sem fiskverkunarstöðin var afþökkuð. Báðust menn undan því ,,að frakknesk nýlenda verði stofnuð við Dýrafjörð'1.16 Sendar voru ma. þrjár samhljóða bænar- skrár á þingið, sem gerðar höfðu verið á „frjálsum fundi“ í Suður- Múlasýslu og mæltu gegn stöðinni. Ein af ástæðunum, sem tilteknar voru fyrir þeirri bón var að ,,þjóðerni voru Íslendínga geti með því verið hætta búin“.17 Það er nú kannski ekki nema von að Sunnmýlingar hafi haft áhyggjur af óbrotnu ís- lensku þjóðerni í þessu sambandi því svo virðist, eftir því sem Guð- mundur Brandsson, hreppstjóri, frá Landakoti, þingmaður fyrir Gull- bringu- og Kjósarsýslu segir, að um 10.000 Frakkar yrðu settir á land. Óttast Guðmundur þessi það helst að þegar fram í sækti yrðu íslend- ingar „lítið annað en púlsmenn Frakka".18 Jón Sigurðsson talar ekki um Dýrafjarðarmálið á þinginu og verð- ur það að teljast undarlegt því hann er þingmaður ísfirðinga og ætti því málið að hafa staðið honum nær en mörgum öðrum. En hann varforseti þingsins og sem slíkur talaði hann örsjaldan nema sem stjórnandi. í þessu sambandi er rétt að benda á villu Björns Þorsteinssonar sagn- fræðings í Tiu þorskastríöum þar sem hann eignar Jóni forseta ræðu alnafna hans, Jóns Sigurðssonar hreppstjóra frá Tandraseli, sem var þingmaður fyrir Mýrarsýslu og tjáði sig um Dýrafjarðarmálið.19 Það er ekki fyrr en flett er í bréfum þeim, sem Jón forseti átti eftir að skrifa nokkrum árum seinna, að af- staða hans kemur í Ijós. í bréfi til Eiríks meistara Magnússonar frá 18. nóv. 1866, talar Jón um að ís- lendingar séu lítið fyrir að fá Frökk- um fastar stöðvar hér á landi en Eiríkur hafði skrifað Jóni mánuði áður og farið orðum um að Frakkar seildust eftir yfirráðum.20 Jón skrif- ar: Það er enginn efi á, að Napóleon mundi geta þegið okkur, þó land- ið sé nokkuð hart undir tönn. Ef svo langt kæmi, þá þyrfti að vera kjarkur í mönnum, og eg trúi ekki öðru en að Englendingaryrði ekki mikið áfram um, að Frakkar kom- ist þangað norður á fastar stöðv- ar, enda held eg, að landar vorir sjálfir væri lítið fyrir það.21 Jóni er ekki vel við Frakka vegna þess hversu aðgangsharðir þeir eru á miðunum við ísland. Hann kvartar undan ágengni þeirra ma. í Oslóar- blaðinu Christiania Intelligens- sedler og er óánægður með að Frakkar komi hér í stórum hópum að veiða og hafi herskip til varnar sínum fiskiskipum.22 Aftur hafa ís- lendingarnir enga vernd og ekkert bolmagn til að stugga þeim í burtu. Jón segir að Danir telji það of dýrt að veita íslendingum þá vernd sem þeir þurfi.23 í átta ár hafi íslendingar beðið um að eitt eða fleiri herskip yrðu send hingað á hverju sumri24 en allt kom fyrir ekki. í maí árið 1863 sendi hann Jóni Guðmundi Ólafs- SAGNIR 71
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.