Sagnir - 01.06.1997, Page 22

Sagnir - 01.06.1997, Page 22
Helgi hafa notað til kirkjuaðgjörðar. Þá leggur hann tvær kertastikur úr kopar til kirkjunnar og eldbera einnig og mætti ætla að hann nýtti þriðja hundraðið til þess arna því eftir þetta virðist Helgi skuldlaus við kirkjuna. Ut frá þessu væri hægt að álykta að menn hafi ekki verið alveg frjálsir með ráðstöfun á kirkjutíundarfé, heldur verið skyldir að nýta það i þágu kirkjunnar þó svo þeir hljód að hafa verið frjálsir að vetja því innan þess ramma. I máldaga Oddakirkju á Rangárvöllum frá 1397 er einnig kafli um tíundarskil þar sem greinir frá því að Porcio ecclesie slík sem fallið hefir í mortuaria þau sem gefist höfðu til kirkiunnar siðan herra Oddgeir góðrar minningar lét reikna næst. FéU niður öll porcio fýrir þá hluti sem síra Óli hafði lagt til kirkiunnar. En kirkjan varð honum skylldug .xxx. hundraða.5 Hér virðast tekjur kirkjunnar ekki hafa dugað fyrir útgjöldum sem staðarhaldari hefur lagt í. Séra Oli hefur verið mjög rausnarlegur þar sem kirkjan skuldar hon- um við þetta uppgjör heil 30 hundruð. „Hér virðast tekjur kirkjunn- ar ekki hafa dugað fyrir út- gjöldum sem staðarhaldari hefur lagt í. Séra Óli hefur verið mjög rausnarlegur þar sem kirkjan skuldar honum við þetta uppgjör heil 30 hundruð." Mcð ajláti og sálugjöfum I samræmi við þróunina erlendis hafa af- lát verið tekin upp sem fjármögnunarleið við ýmislegt kirkjunni tengt. Hér á landi virðist Gottskálk Kænikson Hólabiskup fyrstur hafa beitt þessari heimild. I bréfi frá 1452 veitir biskup sem administrator Skálholtsstiftis hveijum þeim 40 daga aflát sem sækir Vatnsfjarðarkirkju á ákveðnum helgidögum eða leggur henni lið til upp- heldis.'1 Sveinn Pétursson Skálholtsbiskup held- ur áfram á þeirri braut sem Gottskálk ruddi í þessum efnum. Þetta kemur skýrt fram i vígslumáldaga alkirkju á Kirkjubóli íValþjófsdal frá 1470. Þar segir m.a.: [T]il heiðurs guði.jungfrú Maríu og hinum helga Þorláki biskupi gefum vér af guðs valdi og heilagrar kirkju öllum og sérhverjum þeim sem þangað sækja med góðfýsi fremjandi þar nokkrar góðar bænir gangandi um kirkju og biðjandi með pater noster og ave Maria fýrir öllum kristnum mönnum bæði lífs og liðnum. svo og þeim sem þangað gefa nokkuð offur eður peninga afreiða eður afreiða láta þrátt skrifaðri kirkju á Kirkjubóli til eflingar, uppheldis eður endurbætingar 40 daga aflát í hvert það sinn sem hann görir þar nokkuð dl af þessum góðum verkum.7 Þarna virðist bænagjörð og fégjöf lögð að jöfnu fýrir frádrátt upp á 40 daga í hreins- unareldinum. Fyrst ekki er veitt meira en 40 daga aflát í senn sem er engin ósköp á mælikvarða eilífðarinnar mætti ætla að það hafi verið hvetjandi á ýmis konar gjafir til viðhalds kirkju. Sérstaklega ef um bænlata eignamenn var að ræða. A þenn- an hátt gat kirkjan hvatt til gjafa til sín án þess að þurfa að leggja nokkuð af mörk- um í staðinn á veraldlegan mælikvarða. Einungis 20 daga aflát skriftborinna synda fæst fyrir viðhaldsgjafir eða bæna- gjörðir í bænhúsinu á Nesi í Grunnavík árið 1492.“Vera má að í þessu komi fram virðingarmunur alkirkju og bænhúsa þar sem helmingi minna aflát fæst fyrir and- lega og veraldlega tillögn við bænhúsið í Nesi en alkirkjuna á Kirkjubóli. Af þessu er náttúrulega augljóst að það hefur verið mikilvirkara að gefa til stærri kirkna en þeirra smærri. I skrá um aflát og syndaaflausn frá dög- „Kaleikuritm giði"Jri Skálholti,gotnesk stníð fró mn 1300.1 hinum breytta sið mátti söfnuðuritm nú bcrgja af víninu en þaö ináttu einungis prestarnir áður. Þetta nýja skipulag gœti þi’í liafa Itaft íför með sér heldur meira slit á kalciknum cn áður. — Þjóðminjasafn Islands. 20 SAGNIR
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.