Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 55

Sagnir - 01.06.1997, Qupperneq 55
konungi á að í því samkrulli sem fylgdi sameiningu nrargra kaupmanna, væri alltaf hætta á óráðsíu og of stórri yfirbyggingu. Félagsverslun myndi því hvorki auka tekj- ur konungs af Islandsversluninni né styrkja kaupmannastéttina í landinu.52 I úttekt sinni á umdæmaversluninni lagði Arni aðaláherslu á að telja upp það óhagræði sem fylgdi félagsverslun fyrir þegna konungs á íslandi. Greinargerð hans frá 5. janúar 1706, var í fimrn liðum: I. Hann hamraði á þeirri staðreynd að í umdæmaversluninni mættu landsmenn versla utan sins umdæmis ef þeirra eig- in kaupmaður byði upp á lélegan varn- ing. Hann vildi samkeppni þar sem kaupmenn kepptust við að bjóða góðar vörur til að tapa ekki viðskiptavinum til næstu hafnar. Arni nefndi þar kaup- mennina í Hofsósi og Hólminum sem höfðu náð stórum hluta af verslun ná- lægra hafna þar sem þar voru verri vör- ur á boðstólum. Að vísu væru alltof fáir landsmenn sem vissu af þessari heimild í reglugerðinni frá árinu 1684. En þetta frelsi og aðhald yrði einskis virði í fél- agsverslun þar sem sömu vörurnar stæðu til boða í öllum kaupstöðum. Gæða- og verðlagseftirlit yrði ekki öfl- ugt þar sem kaupmenn, eða umboðs- rnenn þeirra á Islandi gætu sjálfir skammtað sér lög og rétt, jafnvel versl- unarráðið sjálft yrði máttvana. II. I tíð Islenska verslunarfélagsins hafði komist ruglingur á vöruframboð í hverri höfn fyrir sig. Kaupntenn gætu ekki vitað hvað þeir ættu von á mörg- uni viðskiptavinum og hefðu því oft of lítið af þeim vörum á boðstólum sem landsmönnum voru nauðsynlegar, til dæmis mjölvægum mat og byggingar- við. Ennfremur gætu kaupmenn breytt samsetningi innflutningsins þannig að meira yrði hlutfallslega af vörum sem hægt væri að selja á hagstæðara verði á Islandi en til dæmis kornvörur. III. Arni benti á að í verslunartaxtanum frá 1702 væru ekki ákvæði um verð á nautum, sokkum og snæri. I umdæma- versluninni hafði myndast sú hefð að kaupmenn byðu sanngjarnt verð fyrir þessar vörur, annars ættu þeir það á hættu að viðskiptavinirnir héldu til næsta kaupstaðar. I félagsverslun væri leikur einn fyrir kaupmenn að koma ser upp algildum taxta yfir þessar vörur °g þær síst metnar of hátt. Ruglingur myndi því komast á þann flókna vef hlutfallsverðs sem gilti á íslandi. IV. Á tímum aflabrests áttu kaupmenn það til að slá af kröfúm sínum um gildan fisk. Að sama skapi gátu þeir hafnað vöru ef framboðið af henni var inikið. En heimamenn gætu alltaf haldið með feng- inn til næstu hafnar í von um að fa hag- stæðara mat og þar með ná sölu.Til að forðast slíkt tap á viðskiptavinum næðist samkomulag um mat á gildum fiski þannig að hægt væri að vita nokkurn veginn fyrirfram hverju yrði hafnað. I félagsverslun gætu kaupmenn sett sér einhliða reglur um gæði vörunnar sem jafnvel leiddi til þess að góðar og gildar afúrðir bærust aldrei í kaupstað. V. Árni Magnússon beindi gagnrýni sinni að fýrirhuguðu skipulagi félagsins. Eins og áður sagði var stefnt að laustengdum samtökum, eða sameignarhlutafélagi. Hann taldi sig geta lesið út frá drögun- um að félagið myndi skiptast upp í 20 einingar (þar tekur hann sem gefið að allir ættu 6 hluti) og hver höndin myndi vera upp á móti annarri. Samt SAGNIR 53
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.