Nýtt Helgafell - 01.12.1956, Blaðsíða 60

204
NÝTT HELGAFELL
kaflinn um hina heiðnu trú, sem fylgir næst
á eftir.
Ég hygg, að þessi gagnrýni sé á mis-
skilningi byggð og snið bókarinnar sé lauk-
rétt samkvæmt því hlutverki, sem henni er
ætlað að gegna. Hún er ekki strembin að
dómi íslenzkunema háskólans, sem haía
áður með ærnu erfiði þurít að sækja þekk-
ingu sína í frumheimildir eða styðjast við af-
bakaðar og torlesnar uppskriítir háskóla-
fyrirlestra. Það er afsakanlegt að sleppa bók-
menntunum, þegar rituð er almenn saga
fornaldar. Islenzkar fornbókmenntir eru svo
stórkostlegar, að óleift er að gera þeim við-
hlítandi skil í stuttu máli, og þeir, sem vilja
fræðast um þær að nokkru gagni, leita þá
heldur í íræðirit um bókmenntasögu. Og
það kemur alls ekki til mála að rita bók-
menntaþátt í kennslubók almennrar sögu,
sem ætluð er háskólastúdentum, því að bók-
menntasaga er sérstök námsgrein til há-
skólaprófs, og gegna aðrir prófessorar
kennslu í þeirri grein. Af svipaðri ástæðu
eru misjöfn hlutföll milli einstakra þátta bók-
arinnar. Um samning Islendinga við Ólaf
konung heiur aldrei neitt verið ritað að
gagni fyrr en í sögu Jóns Jóhannessonar, en
hins vegar hefur margt verið vel ritað um
heiðinn sið. Jón vitnar í nýlega bók eftir
Ólaf Briem (Heiðinn siður á Islandi), og mun
hann styðjast við hana í kennslu sinni. Og
Jón leitast vissulega við að skýra orsaka-
samhengi sögunnar, þótt sumum kunni að
þykja skýringar hans ófullnægjandi. Hins
vegar mun honum ekki hafa virzt heppilegt
að bera fram vafasamar tilgátur í bók, sem
á einvörðungu að vera gagnort yfirlit, stað-
reyndatal.
Kostir þessarar bókar eru miklir og marg-
víslegir. Þar er dreginn saman á einn stað
aíarmikill fróðleikur um líf og háttu forfeðra
okkar. Frásögnin er hófsamleg og skrúðlaus,
eins og hæfir efni og ætlunarverki bókar-
innar. Heimildir eru metnar á nýjan leik af
frábærri skarpskyggni og vandvirkni, eins
og fyrr er sagt, og leiðir af því margar nýjar
niðurstöður. Og síðast en ekki sízt vil ég
telja það, að bókin mun gera sögunám
stúdenta við Háskóla Islands miklum mun
auðveldara og skemmtilegra en áður hefur
verið.
Jónas Kristjánsson.
„Það, sem hægt er, gerir hann aí
aíburða snilld"
Helgi Hálfdánarson: Á hnotskógi.
Ljóðaþýðingar. Heimskringla, 1955.
Þegar fyrsta þýðingasafn Helga Hálfdan-
arsonar, Handan um höf (sem ég hefi
því miður ekki séð), kom út fyrir þremur
árum, átaldi einhver ritdómari hann fyrir
kvæðavalið og lét sem svo, að kvæði eldri
skálda væru lítt girnileg til fróðleiks saman-
borið við nýjasta nýtt úr útlandinu. I þessu
nýja safni er allmikið af nýlegri kvæðum frá
Evrópu og Ameríku, og verður því ritdóm-
aranum að ósk sinni, svo ósanngjöm sem
hún er. Hér er ekki ástæða til að ræða þá
fásinnu, að ung skáld eða aðrir lesendur
læri síður af gömlum skáldskap en nýjum,
en ef til vill er ekki úr vegi að mótmæla
þeirri skoðun á Ijóðaþýðanda, sem gerir úr
honum forskriftarkennara eða sýnishoma-
farandsala. Víst getur ljóðaþýðandi lagt
sinn skerf til þess að mennta og fræða landa
sína um skáldmenntir umheimsins, hann
getur ekki hvað sízt íslenzkað yngri skáld-
unum til fyrirmyndar, en þó er það að gera
harðla lítið úr honum, að líta hann gagn-
semdaraugunum einum saman. Ljóðaþýðing
er að vísu miður sjálfstæð en aðrar list-
greinar, en ljóðaþýðandinn er allt um það
sjálfstæður listamaður, og lesendur hans
verða að sætta sig við það, að hann geri
það, sem hann langar til, sem honum lætur
bezt, svo lengi sem íþróttin sjálf situr ekki
á hakanum. Á hnotskógi bendir til þess,
að íþróttarinnar vegna sé óhætt að láta
Helga velja sér verkefni sjálfan.
Ekki verður því neitað, að Á hnotskógi
hefir að færa meiri list en lærdóm. Valið er
handahófslegt, frumkvæðin mjög misjöfn að