Nýtt Helgafell - 01.07.1957, Síða 6

52
HELGAFELL
þessarar aldar, enda fer því fjarri,
að menn geri sér almennt fulla grein
íyrir því, jafnvel meðal mestu lýð-
ræðisþjóða, hverjar eru hinor raun-
verulegu forsendur írelsis og mann-
réttinda.
LOKIÐ ER FYRIR skömmu einu
lengsta þingi, sem háð hefur verið
hérlendis. Margt í störfum þess hefur
verið með þeim hætti, að það hlýtur
að vekja ugg þeirra, sem unna þeirri
frelsishugsjón, sem íslendingar hafa
talið sér einkum til ágætis. Ekki væri
eins mikil ástæða til að hafa áhyggj-
ur í þessum efnum, ef kommúnistum
og vinstri stjórninni væri þar einni
um að kenna, en út á sömu braut
hefur verið farið áður, þótt í smærri
stíl hafi verið.
Einna furðulegast um starfshætti
síðasta þings hefur verið hið full-
komna ósamræmi á milli meðferðar
þingmála annars vegar og mikil-
vægi þeirra hins vegar. Ekki er fjarri
sanni, að því mikilvægari og rót-
tækari, sem mál hafa verið talin,
Því minni sómi hefur þeim verið
sýndur bæði í frágangi frumvarpa
og þinglegri meðferð. Mikill hluti
þingtímans var ládeyða, þar sem
ríkti ýmist algert aðgerðaleysi eða
menn þráttuðu um eyðingu refa og
minka og önnur afdrifalítil málefni.
En við og við var kyrrðin rofin, þegar
hinum stóru frumvörpum ríkistjórn-
arinnar var fleygt eins og víga-
hnöttum í gegnum þingið. Þannig
voru lögin um útflutningssjóð, sem
gera ráð fyrir meiri skattlagningu
en fjárlögin öll fyrir þremur árum,
knúin í gegnum Alþingi á tveimur
sólarhringum, enda áttuðu víst fæstir
þingmenn sig á því, hvað yfir hafði
dunið, fyrr en löngu seinna, hvað
þá allur almenningur. Önnur mikil-
væg frumvörp, einkum bankafrum-
vörpin, voru afgreidd eins um-
ræðu- og skýringarlítið og frekast
var unnt. Með því að forðast þann-
ig rækilegar og heiðarlegar um-
ræður um hin mikilvægustu mál,
hefur þingræðinu verið sýnd hættu-
leg lítilsvirðing. Það er eitt megin-
hlutverk þinga, hvernig sem skipuð
eru, að tryggja gagngerðar umræður
og athugun þeirra mála, sem fyrir
þau eru lögð. Þingræðið er ekki að-
eins til þess ætlað að gera mönnum
kleift að kanna, hvert sé álit meiri-
hlutans, heldur ekki síður til þess
að sjá um, að sem flest sjónarmið
komi fram í hverju máli. Ef allar
meiriháttar ákvarðanir eru teknar
bak við tjöldin með samningum á
milli flokka og hagsmunasamtaka,
en Alþingi ekki ætlað annað hlut-
verk en að gefa þeim formlegar
staðfestingar, verður raunverulegt
þingræði brátt úr sögunni.
ANNAÐ ER EKKI síður varhuga-
vert, en það er sú skoðun, sem mjög
virðist ríkjandi meðal stjórnmála-
manna, að úrslit þingkosninga séu
hinn endanlegi dómur í flestum efn-
um og gefi þeim takmarkalítinn rétt
til afskipta af hverju sem er. Einn
þingmaður hélt því fram við umræð-