Félagsbréf - 01.01.1957, Page 15

FÉLAGSBRÉF
13
frá víðri útsýn. Ekki veit ég, livort Reykvíkingar urðu í sjálfu sér
meiri heimspekingar eftir þennan vetur, en ég er viss um, að þeir,
sem bezt kunnu liér til að hlýða, voru betur að manni en fyrr. Ég
drep á þetta, af því að hér komu svo skýrt í 1 jós óvenjulegir kennara-
hæfileikar, sem síðar gerðu kennsluna í íslenzkum fræðum í liáskól-
anum ógleymanlega. Ég lief oft saknað þess, að Hannesar Árnasonar
erindi Sigurðar voru aldrei prentuð. Má vera, að lionum hafi aldrei
gefizt tími til að ganga frá þeim, svo sem honum líkaði. En lieim-
spekinni hefur Iiann mikla skuld goldið með riti sínu Líf og dauöi,
er út kom 1940. Verður þáttur úr því riti fluttur liér á eftir.
Um það má deila, liversu gott sé að vera lieimspekingur á Islandi.
Hitt ætla ég óvíst, að betra sé að vera skáld með öðrum þjóðum en
íslendingum, og á ég þá að vísu fremur við góðan orðstír en rífleg
skáldalaun í nokkurri mynd. Haustið 1919 kom út bókin Fornar ástir,
eftir Sigurð Nordal. Hér var slegið á nýja strengi og reyndar gamla
líka, eins og titill bókarinnar bendir til. En umfram allt var liér
nýr strengur sleginn í lokaþætti bókarinnar, Hel. Ég vil fullyrða,
að þessi stutti þáttur hafi meira að geyma af listrænni snilld í máli
og stíl og skáldlegu innsæi í mannleg örlög og eðli en dæmi verði
til fundin í bókmenntum vorum hinum nýrri fram til þessa tíma.
Atliugun á Hel leiðir í ljós meira af einkennum skáldsins og per-
sónunnar Sigurðar Nordals en flest, sem liann hefur ritað í jafn-
stuttu máli. Þessi einkenni kunna að liafa dýpkað með reynslu ár-
anna, en þarna eru þau samt: Háþróað fegurðarskyn, djúp samúð
með liinu líðandi og stríðandi mannlífi, skyggni á liin duldustu rök
sálarlífsins í brotum og á tvístringi, í viðnámi, í fullkomnu jafnvægi.
Engum gat dulizt það, að hér var skáld á ferðinni, meira að segja
stórskáld. Það er ekki á mínu færi að segja frá því, hvernig maður
með þvílíkum hæfileikum til margra óskyldra starfa, skáld og vís-
indamaður, sveigir þessa krafta í liöfuðdráttum að einu marki. Ég
ætla reyndar, að þeim teningi liafi kastað verið, þegar Sigurður ákvað
að setjast í kennarastól Björns M. Ólsens liér í háskólanum. Skáldið
hlaut að þoka úr fyrirrúminu. Hitt vitum við öll, að frá því stafar
ekki lítið af þeirri fegurð, andríki og glitrandi léttleika, sem jafnan lief-
ur fylgt öllu, sem hann liefur ritað, jafnvel eindregnustu vísindarit-
gerðum lians.
Ég kem þá að næsta stórvirki Sigurðar, bók lians um Snorra Sturlu-
son, sem út kom 1920, en með þeirri bók og útgáfunni af Völuspá
1923 reisti liann upp merki sitt á sviði bókmenntasögu og bókmennta-