Félagsbréf - 01.01.1957, Blaðsíða 39

FÉLAGSBF.ÉF
37
um horfna frægð, týndar vonir, glötuð
verðmæti, sáran ósigur — og allt þetta
er uppspretta skáldskapar.
Frá Suðurríkjunum hafa komið mörg
heztu Ijóðskáld Bandaríkjanna, svo sem
Jolin Crowe Ransom, Allen Tate, Ro-
bert Penn Warren (einnig skáldsagna-
höfundur) og Merril Moore, sem sagð-
ur er afkastamesta ljóðskáld Ameríku.
Það er kannski engin tilviljun í „para-
dís konunnar“, en eigi að síður athyglis-
vert, að Bandaríkin hafa alið mikinn
fjölda af frábærlega góðum skáldkon-
um. Hér verður að nægja að nefna
einungis þær helztu: Amy Lowell (sem
var driffjöður imagistanna), Edna St.
Vincent Millay, Sara Teasdale, Louise
Bogan, Léonie Adams, Elinor Wylie,
Marya Zaturenska, Muriel Rukeyser og
Elizabeth Bishop. Þær standa allar
skáldhræðrum sínum fyllilega á sporði.
Á árunum eftir kreppuna tók að bera
nokkuð á súrrealisma, flótta frá veru-
leikanum og vandamálum hins daglega
lífs. Hér var um að ræða eins konar
ábyrgðarleysi, sem kom fram í kæru-
Ieysi um form, samhengi og merkingu
ljóðanna. Þetta var í rauninni milli-
bilsástand eða kannski öllu heldur síð-
asta skrefið á tilraunabrautinni. Lengra
varð ekki komizt. Atliyglisverðastir
súrrealistanna voru og eru Charles Henri
Ford, Oscar Williams og Richard Eber-
hart.
En það var eins og stríðið liristi menn
aftur til umhugsunar uin veruleikann
og verðmæti lífsins umhverfis okkur.
Yngri skáldin brugðust misjafnlega við
ógnum styrjaldarinnar. Karl Shapiro
lét í ljós sára reiði, en jafnframt sam-
úð, Randall Jarrel hneykslun og með-
aumkun; Peter Viereck fordæmdi hana
og Robert Lowell neitaði að eiga nokk-
urn hlut að lienni. Bezta kvæðið um
styrjöldina var skrifað af hinni öldnu
„drottningu" Marianne Moore, „In Dis-
trust of Merits“.
Ljóðagerð er orðinn mikilvægur þátt-
ur í bandarísku þjóðlífi, um það verð-
ur ekki deilt. Flest Ijóðskáldanna, sem
hér voru talin, hafa um árabil kennt við
bandaríska háskóla og haft víðtæk áhrif
á menntaæskuna. Aldrei hafa ljóð verið
lesin af meiri áhuga en nú — ég lxdd
þessi áliugi sé
einstæður i heiini
samtímans. Um
ljóðlist — eða
bókmeiintir yfir-
leitt — hefur
aldrei verið
skrifað jafnmik-
ið og síðustu ár-
in. Kveður svo
ranimt að þessu,
að suin skáldin
liafa kvartað yfir
því, að skrif um
skáldskap séu orðin umfangsmeiri en
skáldskapurinn sjálfur. Þetta gefur óneit-
anlega til kynna, að hlutverk skáldsins
liefur fengið nýja merkingu og mikilvægi
í þjóðfélaginu. Skáldið er sjáandi mann-
kynsins, vitinn sem lýsir því. Skáldið
skapar samræmi, reglu, meiningu í
lieimi þar sem glundroði og tilgangs-
Ieysi ráða ríkjuin. Að vísu er alltaf
nokkur hópur skálda „á eintali við sjálfa
sig á almannafæri“, en þorri þeirra
hefur gert sér grein fyrir skyldum sín-
um við samtíðina. Ein af höfuðskyld-
um skáldsins er að lialda lífi í tung-
unni, endurnýja hana, ganga af úrelt-
um orðtökum, viðteknum sannindum
dauðum — taka Iiugtök, skoðanir, form
lil æ nýrrar og hlífðarlausrar endur-
Randall Jarrel.