Sveitarstjórnarmál - 01.02.1977, Blaðsíða 17

MAGNÚS PÉTURSSON, hagfræöingur:
LANGTÍMA TEKJU- OG
ÚTGJALDAÁÆTLANIR
RÍKIS OG
SVEITARFÉLAGA
Það hrífur því líkast, að mönnum sé gefið ærlegt
olnbogaskot, þegar sagt er, að unnið sé að fjárlögum
ríkisins fram til ársins 1980. Það er óheppileg notkun
á orðinu fjárlög, sem þessu veldur. Hliðstæðu er-
lenda orðsins ,,budget“ vantar í rauninni í íslenzkt
mál. Það orðtæki, sem næst kemst erlenda orðinu, er
sjálfsagt fjárlagaáætlun.
Langtímafjárlög eða langtímaáætlanir um tekjur
og gjöld ríkisins, eins og langtímafjárlögin eru efnis-
lega, þjóna öðru hlutverki en fjárlög til eins árs. Lögð
skal á það áherzla, áður en gerð verður grein fyrir
hugmyndum, er snerta langtímafjárlög, að höfuð-
ástæða þess, að orðið langtímafjárlög er notað frem-
ur en umskrift eins og t. d. langtímafjárhagsáætlan-
ir, eða langtímaáætlanir um tekjur og gjöld rikisins
er, hve þjált orðið er í munni. Orðið langtímafjárlög
verður framvegis notað í þeirri merkingu, sem hug-
takinu er hér gefin.
Ætlunin er í þessu erindi að fjalla um langtíma-
fjárlög frá sem víðustum sjónarhóli, þar sem drepið
verður á helztu markmið, sem langtímafjárlögum
eru ætluð, hvaða forsendur eru til staðar svo lang-
tímafjárlög megi vinna skvnsamlega, hvaða hug-
myndir eru uppi um langtímafjárlög rikisins nú á
frumstigi þessa þáttar í opinberri fjármálastjórn, og
síðan vík ég nokkrum orðum að langtímafjárhags-
áætlunum sveitarfélaga, en ég tel, að gagnkvæmur
skilningur og samvinna ríkis og sveitarfélaga sé
brýn til þess að hvor þessara aðila fyrir sig nái
árangri við gerð langtímafjárhagsáætlana, hvor á
sinu sviði.
Forsaga
Hugmyndin um langtimafjárlög ríkisins er engan
veginn ný af nálinni. Árið 1972 flutti Magnús Jóns-
son, fv. fjármálaráðherra, tillögu til þingsályktunar
þess efnis, „að Fjárlaga- og hagsýslustofnun væri
falið að gera 4 ára áætlun um þróun útgjalda og
tekna ríkissjóðs, miðað við gildandi lagaskuldbind-
ingar og tekjuheimildir og aukningu ólögbundinna
útgjalda með hliðsjón af fenginni reynslu.“
Með tillögunni fylgdi ítarleg greinargerð, þar sem
rakin er nauðsyn þess, að ríkisstjórn og Alþingi geri
sér gleggri grein en eins árs fjárlögin gefa tilefni til,
fyrir fjármálum ríkisins ekki sízt með tilliti til setn-
ingar margvíslegra lagabálka, bæði að tilhlutan
rikisstjórnarinnar og alþingismanna, sem oft á tíðum
hafa í för með sér stórfelld útgjöld fyrir ríkissjóð. 1
greinargerðinni er m. a. bent á, að stundum er lög-
gjöf af þessu tagi harla meinleysisleg, þótt hún í
framtíðinni leiði til fjárskuldbindinga, sem menn
gera sér ekki alltaf grein fyrir við lagasetninguna.
Tillagan var send til fjárveitinganefndar, sem
sendi tillöguna síðan til umsagnar Fjárlaga- og hag-
sýslustofnunar.
Fjárlaga- og hagsýslustofnun lýsti sig i öllum
efnisatriðum sammála tillögunni og benti á, að gerð
SVEITARSTJÓRNARMÁL