Sveitarstjórnarmál - 01.12.1996, Blaðsíða 53

STJÓRNSÝSLA
Reynslusveitarfélög
- staða umsókna
Anna G. Björnsdóttir, deildarstjóri ífélagsmálaráðuneytinu
Lög um reynslusveitarfélög, nr.
82/1994, voru samþykkt á Alþingi
vorið 1994. Markmið þeirra er að
afla reynslu sem nýta má við undir-
búning breytinga á löggjöf um
stjórnsýslu sveitarfélaga og fram-
kvæmd verkefna þeirra, um verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga og
um tekjustofna sveitarfélaga. Sam-
kvæmt lögunum skal með tilraunun-
um að því stefnt að auka sjálfsstjóm
sveitarfélaga, laga stjómsýslu sveit-
arfélaga betur að staðbundnum að-
stæðum, bæta þjónustu við íbúana
og nýta betur fjármagn hins opin-
bera. Samkvæmt lögunum mega til-
raunir ekki hafa í för með sér skerð-
ingu á réttindum íbúanna né fela í
sér auknar fjárhagslegar byrðar fyrir
þá. Tilraunatímabilið er til alda-
móta.
Til þess að gera tilraunastarfsemi
mögulega veita lögin ráðherrum
heimildir til þess að víkja frá á-
kvæðurn tiltekinna laga. Gert er ráð
fyrir að reynslusveitarfélög setji
reglur, í formi samþykkta, í stað
þeirra ákvæða sem vikið er frá. Við-
komandi ráðherra þarf að staðfesta
slíka samþykkt og hana þarf að birta
í B-deild Stjórnartíðinda. Lögin
heimila tilraunir með nefndaskipan
sveitarfélaga, í meðferð byggingar-
mála og félagslegra húsnæðismála, í
heilbrigðisþjónustu og þjónustu við
atvinnulausa, fatlaða og aldraða.
Heimilt er að fela reynslusveitarfé-
lagi að taka að sér þjónustu ríkisins
við fatlaða og rekstur heilsugæslu-
stöðva og sjúkrahúsa. Einnig er
heimilt að gera tilraunir með nýjar
reglur um ákvörðun tekjustofna
sveitarfélaga og um fjármögnun
verkefna. I lögunum eru viðkom-
andi ráðherrum veittar heimildir til
þess að víkja frá ákvæðunt laga sem
fjalla um þessa málaflokka innan
þeirra efnislegu marka sem 2. gr.
laganna setur. Samkvæmt henni er
ráðherra eingöngu heimilt að víkja
frá ákvæðum laga sem mæla fyrir
um stjórnsýslu sveitarfélaga og
skipulag starfsemi þeirra, hvernig
verkefni skuli leyst af hendi, hvern-
ig eftirliti ríkisins með starfsemi
sveitarfélaga skuli háttað og verka-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga.
Samkvæmt 2. mgr. 2. gr. verður að
vera tryggt að frávik hafi ekki í för
með sér skerðingu á þeim rétti til
þjónustu og fyrirgreiðslu sem íbú-
amir njóta lögum samkvæmt og að
réttaröryggi þeirra haldist óskert.
Verkefnisstjórn hefur yfirumsjón
með framkvæmd verkefnisins. Hún
er skipuð fulltrúum félagsmálaráð-
herra og Sambands íslenskra sveit-
arfélaga. I henni eiga sæti Gunnar
Hilmarsson framkvæmdastjóri, sem
tók við formennsku af Sigfúsi Jóns-
syni landfræðingi vorið 1995, Hún-
bogi Þorsteinsson, ráðuneytisstjóri í
félagsmálaráðuneytinu, Ingimundur
Sigurpálsson, bæjarstjóri í Garðabæ,
og Sigríður Stefánsdóttir, bæjarfull-
trúi á Akureyri. Sú er þetta ritar er
starfsmaður nefndarinnar. Verkefn-
isstjórnin naut aðstoðar Jóns Gauta
Jónssonar, fyrrverandi bæjarstjóra,
veturinn 1995-1996. Síðastliðið
haust var að undangengnu útboði
gengið til samninga við Hagvang
um úttekt á tilraunum í samræmi
við 6. gr. laganna.
í júní 1994 staðfesti þáverandi fé-
lagsmálaráðherra, með heimild í 4.
gr. laga um reynslusveitarfélög, til-
lögu verkefnisstjórnar um val á tólf
sveitarfélögum til þess að taka þátt í
verkefninu. Þau eru: Reykja-
víkurborg, Garðabær, Hafnar-
fjarðarkaupstaður, Reykjanesbær,
Borgarbyggð, Snæfellsbær, Dala-
byggð, Vesturbyggð, Akureyrar-
kaupstaður, Neskaupstaður, Horna-
fjarðarbær og Vestmannaeyjabær.
Umsóknir reynslusveitarfélaga
um tilraunaverkefni lágu fyrir vorið
1995. AIls bárust umsóknir um 58
verkefni. Hér að neðan er gefið yfir-
lit yfir stöðu þeirra.
Félagsleg húsnæóismál
Níu umsóknir bárust um tilraunir
á þessu sviði. Meðferð umsókna
hefur gengið hægar en menn væntu
í upphafi. Skýringin er að hluta til
sú að breytingar, sem urðu á lögum
um Húsnæðisstofnun ríkisins vorið
1995, breyttu forsendum fyrir til-
raunum þar sem ýmis atriði, sem
hugmyndir höfðu verið um að gera
tilraunir með, urðu að almennum
lögum. I framhaldi af því komu
fram hugmyndir urn tilraunir með
aukið forræði sveitarfélaga í mála-
flokknum gegn því að þau taki á sig
aukna ábyrgð á lánveitingum, og
hugmyndir um tilraunir í þá átt að
færa félagsleg húsnæðismál nær al-
mennum húsnæðismarkaði þannig
að kaup og sala á íbúðum með fé-
lagslegum lánum fari fram á al-
mennum markaði og án þess að fyr-
ir hendi sé kaupskylda sveitarfélaga.
243