Helgafell - 01.12.1953, Blaðsíða 56

54
HELGAFELL
ar merkileg fyrir þá sök, að hún var
eins konar stefnusl^rárrit hins unga
vísindamanns og háskólakennara.
Um það leyti er Sigurður Nordal kom
að háskólanum var hann ekki aðeins
einn snjallasti kunnáttumaður á nor-
ræn fræði, þeirra er þá voru uppi,
heldur um leið einn fjölmenntaðasti
íslenlingur í humaniora. Sérhæfing
hans bar aldrei menntun hans ofurliði,
norræn fræði urðu ekki í höndum hans
afgirt vé, sem engir máttu augum líta
aðrir en goðar vísindanna. Hitt var
öllu heldur, að hann vildi veita þjóð-
inni allri hlutdeild í niðurstöðum vís-
indalegra rannsókna á sviði norrænna
fræða. Hann vildi koma íslenzkum
fræðirannsóknum ,,heim á bóndans
bæ“. Þetta stafaði ekki einvörðungu
af alþýðlegu lítillæti, heldur af þjóðar-
nauðsyn Islendinga, svo sem þá var
komið hugum þeirra.
Sigurður Nordal var einn af þeim
fáu menntamönnum, seim gerðu sér
það ljóst á morgni íslenzks fullveldis,
að steðja mundu að þjóð vorri ýmis
menningarleg vandamál, sem til þessa
höfðu ekki knúið svo fast dyra. Is-
lenzka þjóðin varð að gera sér nokkra
grein fyrir því, hvernig sambúðin yrði
með íslenzkri menningu og erlendri í
þeim heimi, sem var að skríða saman
eftir heimsstyrjöldina. Heimurinn
flæddi eins og stríður foss yfir hina
nÝvýgðu fullvalda þjóð, og þá hlaut
sú spurning að vakna, hvort við ætt-
um að varðveita sjálfgróið tún okkar
eða breyta því öllu í flag og gera okk-
ur sáðsléttu að erlendum sið.
Sigurður Nordal var allra manna
lærðastur í íslenzkum og norrænum
fræðum, en hann hafði einnig átt kost
á því að kynna sér evrópska menningu,
forna og nýja. Af þessu hvoru tveggja
mun hann hafa fundið sér skylt að
leggja orð í belg þegar sambúðarvanda-
mál íslenzkrar og erlendrar menning-
ar komst á dagskrá þjóðarinnar, enda
hafði hann allan róminn til þess að á
orð hans væri hlýtt.
SigurðurNordal varð málsvari Uið-
námsins í íslenzkri menningu. Hann
eggjaði þjóðina til að varðveita sjálfa
sig og það sem hún átti bezt, þegar er-
lend vötn brystu yfir hana. Hann tok
sér það verkefni á herðar að túlka
á nýjan leik þann arf norrænna bók-
mennta og menningar, er íslendingar
höfðu ýmist skapað eða varðveitt,
hann reyndi að vekjja réttmætt stolt
með þjóðinni, svo að hún beygði ekki
kné sín of djúpt fyrir hinum steigur-
láta stónxannlega erlenda heimi.
Þetta var því meiri nauðsyn sem hin
alþýðlega ástundun íslenzkra fræða,
hinn meðfæddi skilningur almennings
á íslenzkri bókmennt var í rénun i
sama mund og hið fornfálega bænda-
þjóðfélag Islands tók að liðast í sund-
ur. Sigurður Nordal reyndi að gera
rannsóknir sínar á íslenzkum bok-
menntuim og menningu svo úr garði, að
almenningur mætti skilja, að ástundun
þessa þjóðlega arfs væri ekki vísinda-
legur unaður örfárra fræðimanna,
heldur málefni, er bundið væri is-
lenzkri þjóðartilveru.
Völuspárútgáfa Sigurðar Nordal er
eitt glæsilegasta dæmið um viðleitm
hans til að veita íslenzkri alþýðu sýn
inn í fegurðarheima bókmennta vorra.
Hún hefur alla þá kosti, sem Nordal
hefur orðið ágætastur af sem rithöf-
undur: strangt vísindalegt taumhald a
ritskýringu í einstökum atriðum, and-
ríki og skarpskyggni í túlkun kvæðis-
heildarinnar. Meginmál bókarinnar er
Völuspá sjálf, samkvæmt texta K°n'