Helgafell - 01.12.1953, Blaðsíða 24

22
HELGAFELL
stórveldi eins og ÞjóÖverjar á 19. öld
geta því ekki haldið til jafns við forn-
ar cnenningarþjóðir Suðurlanda, en til
þess að berja í brestina hafa Þjóðverj-
ar gerzt srörgum djarfari að semja
rómantískar furðusögur um horfna ger-
manska gullöld. Um 1928 kom út bók
O. S. Reuters: Germaniche Himmels-
kunde und die Nautik der Wikinger.
Rit þetta fjallar mjög um Stjörnu-Odda
og íslenzka rímfræði og sannar m. a.,
að Genmanar einkum Norður-German-
ar, skópu sjálfstæðar stjörnu- og rím-
fræði, sem var fullkomnari en slík vís-
indi hjá Rómverjum, þótt þau stæðu
nokkuð að baki stjarnfræði Grikkja og
Babyloníumanna. Slíkar fullyrðingar
þýzkra ,,vísindannanna“ eiga að sanna,
að til hafi verið forngermönsk gullöld,
sem sé að ýmsu sambærileg gullöld
suðrænna þjóða. Af einhverjum dular-
fulluim orsökum urðu íslendingar einir
til þess að varðveita margs konai ann
ars horfin menningarfyrirbæri þessa
frumgermanska tímabils, og þe v \ oru
auðvitað einungis varðveitendur, en
ekki höfundar menningarafrekanna að
dómi hinna þýzku fræðimanna. Sam-
kvæmt þýzka skólanum í norrænum
fræðum höfðu íslenzku sögurnar
myndazt í munnlegri geymd, en verið
skráðar síðar af einhvers konar óper-
sónulegum1 sagnasöfnurum með ná-
kvæmni hljóðritarans. Flestar skýring-
ar þessara vísindamanna miðuðu að
því að sanna, að íslenzk fornmenning
væri germanskur arfur og sýndi snilld
hins forna genmanska anda.
íslenzkir fræðimenn voru býsna átta-
viltir í þessu kenningamoldviðri og
sveifluðust þar milli rómantíkur og
raunsæis. Þeim þótti lofið gott sem Is-
landsvinir hlóðu á Islendinga þjóðveld-
isins sjálfum sér til frægingar. Að vísu
var Island nútlmans þeim mörgum
þyrnir í augum. Þeir vildu, að Island
væri forngripasafn andlegrar ger-
manskrar snilli, en fátæk og lítilsvirt
þjóð skyggði á helgidóminn og skap-
aði efasemdir um skýringar og sann-
anir. Islendingum var það flestum
metnaðarmál, að sögurnar væru sann-
ar og eftir Islendinga, en bollalögðu
þó um myndun þeirra í munnlegri
geymd. Þeim fannst gott t'l þess að
hugsa að vera komnir af einhverju úr-
vali norsku þjóðarinnar, en þar sem
göfugt ætterni var ekki einhlítt til skýr-
ingar á uppruna bókmenntanna var
blandað hæfilega miklu af keltnesku
blóði í æðar lslendingum til þess að
gera þá að skapandi bókir.enntaþjóð
og skýra mismuninn á þeim og Norð-
mönnum. Og þróun sagnaritunarinnar
var ekki gerð ómerkari en upphafið,
því að beztu sögurnar voru taldar elzt-
ar, en síðan var talið, að sagnaritun-
inni hefði farið hrörnandi eins og þjóð-
inni, sem skóp þær, þótt líf hennar
væri ýmsum erlendum Islandsvini til
lítils fagnaðar.
Nýtt tíi&horf
Framangreind atriði verða menn að
hafa í huga, ef þeir ætla að meta að
verðleikum starf Sigurðar Nordals
sem skýranda íslenzkra bókmennta.
Um hann má segja með miklum rétti,
að hann hafi bjargað íslenzkum forn-
bókimenntum úr hálfgerðum trölla-
höndum. Ungur háskólaborgari og vis-
indamaður sat hann við nægtabrunn
evrópskrar hámenningar á fyrstu ara-
tugum þessarar aldar, en listamanns-
lund hans bjargaði honum frá þeirn
hættu að lenda í hópi þýzk-norrænna
fræðimanna í norrænum vísindum-
Hann hrífst af skynsemisstefnunm 1