Helgafell - 01.12.1953, Blaðsíða 70

68
HELGAFELL
að flest hin merkari leikrit O’Neills
fara í fyrsta flokk, en nm leið og mað-
ur beinir atbygli sinni að nýrri banda-
rískri leikritun í þessu ljósi, vekur það
furðu manns, hve fá leikrit lenda í
þriðja flokknum en geysi mörg í fjórða
flokknum með alveg sérstakri áherslu
á vellíðan og hamingju mannsins í
kynferðislegu tilliti.
Það er ekki laust við það, að Tenn-
essee Williams kveði svo myrkt að
máli um einfalda hluti í sjálfuim sér, að
menn haldi að einhver ógnar vísdóm-
ur leynist á bak við orð hans — og ekki
einasta orðin, heldur líka þær tilfaer-
ingar, sem hann hefur til þess að setja
fram þessa tilraun sína um manninn.
1 raunsæju verki, þar sem hvert orð og
atvik er svo að segja klippt og skorið
eftir ,,daglegu“ lífi, nálgast það stíl-
leysi að hvolfa yfir áhorfendur hátíð-
legheitum formyrkvana og hljóðfæra-
undirleiks. En Tennesse Williams er
minna skáld en leikhúsmaður og hann
þekkir sefjunanmátt þessara leik-
brellna, sem gera hrekklausum sálum
sýndarsýn. 1 þessu efni er að líta á
síðasta atriðið. Þar er allt hanmleiks-
efnið samanþjappað í þeirri ákvörðun
dyggðugrar konu, að glata sakleysi
sínu, hvað sem tautar. Hún lætur gilj-
ast af aðvífandi sölumani, þó ekki fyrr
en hann hefur fengið sinn skammt af
eiturlyfi, sem hún notar að staðaldri.
,,Þar merkjast varla deili til, hvar löst-
urinn sín upptök á, hvar enda taka
dyggðar-skil“, sagði séra Jón á Bægisá
í útleggingu sinni á tilraun Popes.
Ósjálfrátt hvarflar að manni saman-
burður við jdmfrú Ragnheiði á svipuð-
uim vegamótum og sjálfráð athöfn
hennar, sem Kamban styður skáldlegri
rökum í leikriti sínu. Rokkið svið og
fjarlæg músik er hér ekkert annað en
skaimtur deyfilyfs, sem höfundur rétt-
ir háttvirtum áhorfenda til þess að
renna ,,harmleiknum“ niður.
Allt og sumt, sem Tennessee Willi"
ams veltir fyrir sér, felst í vísu sera
Jóns á Bægisá:
Segið mér, hvort sannara er :
að sálin drepi líkamann,
eður hitt, að svakk með sitt
sálunni stundum fargi hann.