Morgunblaðið - 22.08.2013, Blaðsíða 4

BAKSVIÐ
Áslaug A. Sigurbjörnsdóttir
aslaug@mbl.is
„Við höfum alltaf hvatt til þess að
það sé farið mjög varlega í að nota
einhvern lista yfir örugg lönd. Það
er erfitt að finna skilgreiningu á því
hvað sé öruggt land og sú skilgrein-
ing verður ekki samræmd öðrum
löndum,“ segir Atli Viðar Thorsten-
sen, verkefnastjóri hjá Rauða krossi
Íslands, varðandi hugmynd innan-
ríkisráðherra að taka upp lausnir
Norðmanna í hælismálum. Þar er
notaður listi yfir örugg lönd sem á
að flýta fyrir meðferð á hælisum-
sóknum, en Norðmenn afgreiða um-
sóknir mun fyrr en hér er gert. 48
klukkustunda kerfið sem stuðst er
við í Noregi gengur út á að umsókn-
ir séu teknar til skoðunar eða hafn-
að út frá lista yfir örugg lönd.
Mistök geta verið afdrifarík
Atli Viðar telur sérstakt ef eitt
land getur skilgreint annað land
sem öruggt en önnur lönd gera það
ekki.
„Við tökum undir að skjót máls-
meðferð er lykilatriði, hún er mann-
úðleg svo lengi sem gætt er að öllu
réttaröryggi fyrir þann sem er að
biðja um hæli. Þá er mjög mikilvægt
að viðkomandi fái að útskýra sitt
mál fyrir Útlendingastofnun með
talsmanni áður en ákvörðun er tek-
in,“ segir Atli Viðar sem telur mik-
ilvægast að mál séu fullkláruð áður
en gripið er til frávísunar og flótta-
menn eru sendir úr landi.
„Mistök geta verið mjög afdrifa-
rík fyrir þá sem eru að biðja um
hæli,“ segir Atli Viðar og bætir við
að nauðsynlegt sé að tryggja að mál
í flýtimeðferð fái það einnig á kæru-
stigi. „Við leggjum áherslu á það að
hver umsögn fái efnislega skoðun og
teljum mögulegt að skoða mál vand-
lega á mjög skömmum tíma,“ segir
Atli Viðar.
Ekki setja alla undir sama hatt
„Staðlaðar, sjálfkrafa lausnir
hugnast mér ekki á flóknum mann-
réttindamálum,“ segir Ragnar Að-
alsteinsson, hæstaréttarlögmaður.
Hann segir 48 tíma regluna sem
byggt er á í Noregi ekki vera mjög
afdráttarlausa. „Sumir af þeim sem
falla undir hana í fyrstu umferð fara
í venjulega hælismeðferð. Það koma
alltaf í ljós mál sem virðast falla
undir regluna en þarfnast meiri
skoðunar en hægt er á 48 tímum,“
segir Ragnar, en hann hefur unnið
mikið fyrir hælisleitendur hér á
landi.
„Að setja alla sem koma frá Evr-
ópulandi undir sama hatt og segja
þá í góðu skjóli, tel ég ekki rétt.
Eins og rómafólkið frá Króatíu og
Rúmeníu, það getur verið full
ástæða til að veita þeim vernd frá
ofsóknum í heimalandinu,“ segir
Ragnar, sem bætir við að hann sé
virkilega ánægður með að innanrík-
isráðherra beiti sér fyrir því að sett
verði á stofn óháð áfrýjunarnefnd í
hælisleitendamálum. „Það er kom-
inn tími til að hrinda því í fram-
kvæmd, það hafa allir skilning á
nauðsyn þess.“
Ánægð með frumkvæðið
„Við erum mjög ánægð með þetta
frumkvæði ráðherrans í þessum
málaflokki og við teljum að það þurfi
ekki mikið til svo að hægt sé að
breyta okkar kerfi þannig að það sé
svipað og í Noregi,“ segir Kristín
Völundardóttir, forstjóri Útlend-
ingastofnunar. Hún segir þörf á að
gera einhverjar reglugerðar- og
lagabreytingar, en ekki þurfi að um-
turna lögunum.
„Ef við hefðum sama lagaum-
hverfi og í Noregi þá værum við að
klára tilteknar umsóknir mjög hratt.
Umsóknirnar sem við vorum með
frá Króötunum hefðu til að mynda
tekið mun skemmri tíma en ella.“
Staðlaðar lausnir
eru ekki heppilegar
 Rauði krossinn vill fara varlega í lista yfir örugg lönd
48 klukkustunda
listinn í Noregi
Evrópusambandslöndin
Albanía
Argentína
Ástralía
Bosnía
Barbados
Kanada
Sviss
Síle
Kostaríka
Færeyjar
Georgía
Ísland
Ísreal
Japan
Liechtenstein
Makedónía
Mónakó
Moldóva
Svartfjallaland
Mongólía
Nýja-Sjáland
Serbía
Úkranía
Bandaríkin
Páfagarður
Suður-Afríka
Morgunblaðið/Ómar
Hælisleitendur Hér á landi hafa umsóknir hælisleitenda gengið hægt í
gegn og er unnið að nýjum hugmyndum til að flýta fyrir umsóknum þeirra.
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 2013
María Margrét Jóhannsdóttir
mariamargret@mbl.is
Úrskurðarnefnd um upplýsingamál
hefur vísað frá máli þar sem kærð
var afgreiðsla sérstaks saksóknara á
beiðni um afrit af tölvupóst-
samskiptum hans og fréttamanns.
Undanfari kærunnar er Kast-
ljósþáttur frá árinu 2011 þar sem
fréttamaður tók viðtal við sérstakan
saksóknara. Í kjölfarið birtust frétt-
ir um mál sem embættið hafði til
rannsóknar og sáu lögmenn þeirra
sem nafngreindir voru í fréttunum
ástæðu til þess að senda frá sér yf-
irlýsingu þar sem sérstakur sak-
sóknari var gagnrýndur fyrir að
leggja fjölmiðlamönnum lið í sak-
bendingum.
Við meðferð málsins kom í ljós
að gögnunum hefði verið eytt og ör-
yggisafrit væru ekki til. Því varð
ekki hjá því komist að vísa málinu
frá nefndinni. „Við fáum fjölmarga
pósta frá fjölmiðlum og það er allur
gangur á því hvernig haldið er utan
um þá,“ segir Ólafur Þór Hauksson,
sérstakur saksóknari. „Tölvupóst-
arnir eru færðir í skjalavistunarkerfi
þegar þau eiga við um viss mál en
það þótti ekki í þessu tilfelli. Í fyrstu
var beiðni kæranda mjög víðtæk en
eftir að hún var afmörkuð þá töldum
við okkur eiga öryggisafrit af þess-
um póstum en svo reyndist ekki
vera,“ segir Ólafur en í úrskurðinum
kemur fram að öryggisafrit eru ekki
geymd lengur en í þrjá mánuði. „Það
kostar að geyma rafræn gögn og
taka þarf afstöðu til þess hvort það
beri að geyma alla pósta“. Þá segir
Ólafur það vel koma til greina að
formbinda frekar samskipti embætt-
isins við fjölmiðla í ljósi þessa máls.
Gagnrýnisvert að halda ekki
til haga tölvupóstunum
Reimar Pétursson lögmaður fór
á sínum tíma fram á umrædd gögn.
„Í fljótu bragði finnst mér gagnrýn-
isvert að tölvupóstunum hafi ekki
verið haldið til haga þangað til út-
kljáð var hvort ég ætti rétt á aðgangi
að þeim. Ef embættið hefur verið í
það miklum samskiptum við frétta-
manninn að ekki var hægt að halda
utan um þau þá er það fréttaefni út
af fyrir sig,“ segir Reimar sem vildi
að öðru leyti ekki tjá sig um málið
fyrr en hann hefði fengið tækifæri til
þess að skoða úrskurðinn nánar og
hvað þarna átti sér stað.
Saksóknari eyddi tölvu-
póstum til fréttamanns
 Afrit sögð geymd í 3 mánuði  Vísað frá úrskurðarnefnd
Lára Halla Sigurðardóttir
larahalla@mbl.is
„Aðeins eitt annað rit hér á landi
hefur verið gefið út samfellt í lengri
tíma og það er Skírnir,“ segir dr.
Þorsteinn Sæmundsson, stjörnu-
fræðingur hjá Raunvísindastofnun
Háskóla Íslands. Hann hefur komið
að útgáfu Almanaks Háskóla Ís-
lands í 50 ár en ritið hefur verið gef-
ið út samfellt frá árinu 1837. Í
almanakinu má nálgast fjölbreyttar
upplýsingar, til að mynda um sjáv-
arföll, sólarupprás og sólsetur,
helgidaga ársins og ýmsar töl-
fræðilegar upplýsingar.
„Þetta er mikil nákvæmnisvinna,“
segir Þorsteinn. Í dag eru upplýs-
ingarnar reiknaðar út í tölvu en áð-
ur fór langur tími í að handreikna
með rafmagnsreiknivélum. „Það tók
heila viku að reikna sólargangstöfl-
una áður fyrr, en í dag tekur þetta
stuttan tíma ef maður matar tölv-
una með réttum upplýsingum.“
Þorradagskráin á röngum tíma
„Það er mikil áhersla lögð á að
hafa ritið sem nákvæmast og er það
grundvallarútgáfa fyrir önnur al-
manök hér á landi,“ segir Þorsteinn.
Hann rifjar upp eftirminnilegt atvik
fyrir nokkru síðan þegar Ríkissjón-
varpið hafði ákveðið að sýna sér-
staka dagskrá í tengslum við þorr-
ann. Sýningardagurinn var
ákveðinn en er nær dró kom í ljós
að dagatalið sem stuðst hafði verið
við var ekki rétt og ekki í samræmi
við Almanak HÍ. „Þegar það kom í
ljós var of seint að breyta og var
þátturinn því ekki sýndur á réttum
tíma það árið,“ segir Þorsteinn.
Almanak Háskóla Íslands fyrir árið
2014 er nú komið í verslanir en þar
má meðal annars lesa um smá-
stjörnur sem geta komið nálægt
jörðinni, svarthol og fjarlægðir í
himingeimnum.
Hefur komið
að útgáfunni
í fimmtíu ár
 Almanak HÍ hefur komið út frá
árinu 1837  Mikil nákvæmnisvinna
Morgunblaðið/Golli
Í fimmtíu ár Dr. Þorsteinn Sæmundsson, stjörnufræðingur hjá Raunvís-
indastofnun Háskóla Íslands, með Almanak Háskóla Íslands fyrir 2014.
Fjölbreyttar upplýsingar
» Almanak Háskóla Íslands
hefur verið gefið út samfellt í
178 ár.
» Hægt er að sjá upplýsingar
um hvað klukkan er hverju
sinni í ritinu.
» Áður voru dýrlinganöfn við
hvern dag í almanakinu.
» Upplagið er 3000 eintök.
» Hægt er að nálgast alman-
akið og fleiri upplýsingar á síð-
unni almanak.hi.is.
Ný Polarolía
Nýtt útlit-meiri virkni
Selolía, einstök olía
Meiri virkni
Hátt hlutfall Omega 3
fitusýrur
Minn læknir mælir með
Selolíu, en þinn?
Gott fyrir:
Maga- og þarmastarfsemi
Hjarta og æðar
Ónæmiskerfið
Kolesterol
Liðina
Selolían fæst í:
apótekum, Þín verslun Seljabraut,
heilsuhúsum, Fjarðarkaupum,
Fiskbúðinni Trönuhrauni, Hafrúnu og MelabúðSími 555 2992 og 698 7999
Nýtt!
D-vítamínbætt