Morgunblaðið - 22.08.2013, Blaðsíða 39

39
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 22. ÁGÚST 2013
Bláa lónið Vel fer um gesti lónsins sem njóta sín í þessari töfrandi náttúruperlu sem býr yfir einstöku aðdráttarafli. Blár litur lónsins kemur skýrt fram þegar það er myndað úr lofti.
Árni Sæberg
Nú fer hátt umræðan
um hvernig skuli haga
gjaldtöku á ferða-
mannastöðum. Mörgum
þykir ljóst að ekki verði
lengur við unað. Okkar
helstu ferðamannastaðir
þoli ekki lengur það
álag sem hlýst af mikl-
um fjölda ferðamanna
og með einhverju móti
verði að ná í fjármagn
til að viðhalda og byggja upp staðina.
Það fjármagn verði helst að sækja
með gjaldtöku á ferðamannastöðunum.
Gangi það ekki eftir þá sé ekki um að
annað að ræða en ríkisframlag.
Mér finnst alltaf jafn undarlegt að
taka þátt í svona umræðu því einhvern
veginn virðist hún allaf þróast í þá átt
að erfitt sé að staðsetja miðasöluskúr-
inn þar sem gjaldheimtan fari fram.
Því miður virðist það alltaf vera sú
mynd sem birtist almenningi að miða-
söluskúrar og hlið verði sett niður við
okkar helstu ferðamannastaði og í
þessum skúrum fari gjaldtakan fram.
Eitt helsta vandamálið sem af muni
hljótast er að erfitt sé að manna slíka
skúra.
Umræðan er því miður á algerum
villigötum í þessu máli. Það eru allir
sammála um að verkefnið sem um
ræðir snýst um viðhald og uppbygg-
ingu á ferðamannastöðum. Um það
hefur helst verið fjallað undir nafninu:
„Gjaldtaka á ferðamannastöðum“.
Framsetning sem er í neikvæðari
kantinum. Við skulum nú öll taka sam-
an höndum og skipta um gír. Verk-
efnið heiti hér eftir: „Atvinnuuppbygg-
ing á ferðamannastöðum“. Í
framtíðinni má svo gefa þeim stöðum
þar sem þessi uppbygging tekst vel
nafngiftina „ferðamannaperla“.
Að það sé verið að eyða tíma í að
velta þessu fyrir sér er synd. Við eig-
um hér á Íslandi góða handbók um
hvernig á að standa að uppbyggingu
ferðamannastaða. Handbókin hefur
ekki verið gefin út að mér vitandi en
handritið liggur fyrir og í stuttu máli
er það svona:
Affall frá orkuveri situr í hraun-
kenndu landslagi og myndar bláleitan
drullupoll uppúr 1980. Ein-
hverjum dettur í hug að
baða sig í pollinum og
kemst að því að pollurinn
hefur góð áhrif á exem.
Aðrir fara að sækja í poll-
inn á nóttunni, vel við skál.
Ásóknin í böðun verður slík
að hagsmunaaðilar leggja
fé í uppbyggingu kringum
pollinn og ná svo til baka
fjárfestingunni með því að
rukka fyrir böðun í poll-
inum sem þar eftir er kall-
aður lón. Ágætlega tekst til og eft-
irspurnin eykst. Stórhuga menn koma
að verkefninu og milljarðar eru lagðir
í uppbyggingu. Gjaldið er hækkað og
lónið opnað sem uppbyggður ferða-
mannastaður árið 1999. Ferðamanna-
staðurinn verður ferðamannaperla.
Svo vel hefur uppbyggingin og mark-
aðssetningin tekist að það sem upp-
haflega var drullupollur er nú talið eitt
af undrum veraldar og er mest sótti
ferðamannastaður Íslands.
Hvort sem að okkur líkar betur eða
verr þá mun atvinnuuppbygging á
ferðamannastöðum taka a.m.k 5-10 ár.
Þeir sem eru hrifnir af ríkisrekstri
ættu endilega að einbeita sér að því að
reyna að draga ríkið að slíkri upp-
byggingu og láta svo skattgreiðendur
sjá um reksturinn.
Þeir sem hafa áhuga á atvinnu-
rekstri, einkaframtaki og uppbyggingu
ættu að hafa það í huga að Bláa lónið
var ekki til árið 1975 en skapar fleira
fólki atvinnu í dag en náttúru-
perlurnar Gullfoss, Geysir, Þingvellir,
Skaftafell, Landmannalaugar, Vatna-
jökull og fleiri mætti telja. Ferða-
mannaperlu má byggja úr nánast
hverju sem er.
Eftir Margeir
Vilhjálmsson
» Við skulum nú öll taka
saman höndum og
skipta um gír. Verkefnið
heiti hér eftir: „Atvinnu-
uppbygging á ferða-
mannastöðum“.
Margeir Vilhjálmsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Bílaleigunnar Geysis.
Drullupollur verður
ferðamannaperla
Íslendingar hafa
eignast nýja óperu sem
hefur að viðfangsefni
þekktasta fjöl-
skylduharmleik 17.
aldar. Það er viðburður
í menningarlífi þjóð-
arinnar. Einu sinni var
biskupsdóttir í Skál-
holti. Foreldrar hennar
unnu henni heitt og
vildu tryggja henni
bestu menntun sem völ
var á. Faðirinn réði henni einka-
kennara, því þetta var á þeim tím-
um sem stúlkur höfðu ekki rétt til
skólagöngu. Stúlkan felldi ást-
arhug til kennara síns og varð
nógu sleip í latínu til þess að geta
tjáð honum hug sinn undir rós:
„Cornelia magistrum suum amat.
(Cornelia elskar kennara sinn.)“.
Kennarinn var í miklum metum
hjá biskupi, auk þess sem hann
naut kvenhylli á staðnum, en hann
þótti ekki af nægilega háum stig-
um til þess að teljast verðugt
mannsefni fyrir dóttur hins vold-
uga embættismanns. Stúlkan var
heillandi og gáfuð og kennarinn
féll fyrir töfrum hennar. Þegar
kvisaðist út um ástarsamband
biskupsdótturinnar og kennarans
varð faðir hennar æfur. Á þeirra
tíma giltu í landinu ströngustu lög
í kynferðismálum sem nokkru
sinni hafa verið við lýði á Íslandi,
Stóridómur, sem m.a. lagði bann
við kynlífi utan hjónabands að við-
lögðum misþungum refsingum.
Fólk sem grunað var um slíkt at-
hæfi átti eina vörn gegn orðrómi
um ólöglegan samdrátt, nefnilega
að sverja eið að hreinleik sínum.
Til þess ráðs greip klerkdómurinn
í Skálholti með föður stúlkunnar,
og hinn skyldurækna biskup í ein-
um manni, fremstan í flokki.
Ragnheiður Brynjólfsdóttir var
látin sverja þess opinberlega eið í
dómkirkjunni að hún væri
„óspjölluð mey af öllum karl-
manns völdum“. 40 vikum síðar
fæddi hún son í skjóli frænku
sinnar í Bræðratungu og lýsti
Daða Halldórsson föður að barni
sínu. Við þá fregn ærðist biskup
og lét taka barnið, einungis
bjargar. Hún berst eftirminnilega
fyrir ástinni og ófæddu barni, sem
hún síðan fær að vagga á armi sér.
Þriðja konan sem gegnir veiga-
miklu hlutverki í sögu Ragnheið-
ar, Helga í Bræðratungu, var
glæsilega túlkuð af Alinu Dubik.
Höfundar óperunnar, Gunnar
Þórðarson og Friðrik Erlingsson,
hafa sannarlega auðgað tónbók-
menntirnar með athyglisverðum
kvenhlutverkum. Karlarnir þurfa
varla að kvarta yfir sínum hlut
heldur, kórinn fær stór-
skemmtilegt hlutverk og 50
manna hljómsveitin lék listilega
undir stjórn Petri Sakari.
Allt eins og blómstrið eina
Tónlist Gunnars fann greiða
leið að hjarta mínu umrætt laug-
ardagskvöld. Einn af hápunkt-
unum var að mínu viti þegar
skáldið Hallgrímur Pétursson,
vinur Brynjólfs og sálusorgari
Ragnheiðar, syngur sálminn sem
hann sendi henni um blómstrið
eina, fegurð þess og skammlífi,
fyrst einn og svo með kórnum í
fyrsta sinn við útför hennar. Á
þeim stað skreppa þessi 350 ár
sem liðin eru frá því Ragnheiður
var borin til grafar saman í
snöggt augabragð. Sálmurinn tal-
ar með sama hætti inn í veruleika
syrgjenda nú sem þá, ný tónsmíð
undirstrikar áframhaldandi gildi
hans. Ég spái því að hin nýja
ópera muni fá framhaldslíf í Hall-
grímskirkju sem konsertverk
ekki síður en í Skálholti. Upp á
svið í Hörpu hlýtur hún einnig að
rata, því saga Ragnheiðar á erindi
við alla alþýðu manna og hvorki
ástin né dauðinn verða nokkru
sinni umflúin.
tveggja mánaða
gamalt, af hinni
ungu móður og
senda í fóstur til
foreldra Daða.
Þar með hugðist
hann brjóta á bak
aftur uppreisn
dóttur sinnar
gegn föðurvaldinu
sem og lands-
lögum, en bakaði
henni um leið svo
sára sorg að hún
glataði lífsþrótti
sínum og lést í
Skálholti 23. mars 1663 á tutt-
ugasta og fyrsta aldursári.
Mater dolorosa
Dauði Ragnheiðar markar upp-
hafið að harmrænu hruni biskups-
fjölskyldunnar og það er við hæfi
að höfundar hinnar nýju óperu
velji að tengja frumflutning
verksins í Skálholti því, að rétt
350 ár eru liðin frá andláti hennar.
Verkið er eins og voldug sálu-
messa sungin yfir hinni harm-
þrungnu móður og fjölskyldu
hennar þar sem moldin geymir
bein þeirra. Ragnheiður er Mater
dolorosa Íslendinga.
Athyglisverð kvenhlutverk
Það sást vel hvern stað Ragn-
heiður á í þjóðarhjartanu þegar
undirrituð renndi í hlað í Skálholti
tæpri klukkustund áður en sýn-
ingin átti að hefjast. Hvergi var
stæði að finna nema við gafl bú-
staðar vígslubiskups. Það er tím-
anna tákn að Kristján Valur stóð
úti á svölum að grilla á meðan
Margrét kona hans tók á móti
gestum uppi á túni. Kirkjan var
óðum að fyllast og ég var heppin
að finna sæti þar sem ég gat
fylgst vel með framvindu sög-
unnar í áhrifamiklum flutningi
söngvaranna. Við erum rík að
eiga svo framúrskarandi söng- og
leikkonu sem Þóru Einarsdóttur
til að túlka brennandi ást hinnar
ungu, viljasterku konu og síðan
niðurbrot hennar og móðurharm
með blæbrigðaríkri rödd og tján-
ingarfullu andliti sínu. Það skorti
heldur ekkert á í söng og túlkun
Guðrúnar Jóhönnu Ólafsdóttur í
hlutverki vinnukonunnar Ingi-
Eftir Steinunni
Jóhannesdóttur » Því er spáð hér að
óperan Ragnheið-
ur muni fá framhalds-
líf í Hallgrímskirkju
sem konsertverk. Hún
hlýtur einnig að rata
fullbúin upp á svið í
Hörpu.
Steinunn
Jóhannesdóttir
Höfundur er rithöfundur.
Ástin og dauðinn í Skálholti