Morgunblaðið - 05.10.2013, Qupperneq 18

HAGSTJÓRN
Á ÍSLANDI MEÐ
KRÓNUNA SEM
GJALDMIÐIL
ROBERT Z. ALIBER
HELDUR FYRIRLESTUR
Í HÁTÍÐASAL HÁSKÓLA ÍSLANDS
MÁNUDAGINN 7. OKTÓBER KL. 12-14
Aliber er Prófessor Emeritus í alþjóðahagfræði
og fjármálum við Háskólann í Chicago.
Hann hefur skrifað fjölda bóka og ritgerða um
alþjóðafjármál, erlenda fjárfestingu og starfsemi
fjölþjóðlegra fyrirtækja. Síðustu árin hefur hann
sýnt efnahagsmálum á Íslandi mikinn áhuga og
fylgst vel með þróun mála. Árið 2008 skrifaði hann
ritgerð um bóluhagkerfið sem hér hafði orðið til.
Aðgangur ókeypis, allir velkomnir!
18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 2013
Þórunn Kristjánsdóttir
thorunn@mbl.is
Mataræði sex ára íslenskra barna
hefur þokast nær ráðleggingum um
heilsusamlegt mataræði frá árinu
2001-2002. Þetta kemur fram í meist-
araritgerð Hafdísar Helgadóttur í
næringarfræði sem er hluti af lang-
tímarannsókn á mataræði ungbarna
og barna á Íslandi. Rannsóknin var
gerð á vegum Rannsóknastofu í nær-
ingarfræði við Háskóla Íslands og
Landspítala – háskólasjúkrahús.
Sex ára börn í dag borða minna af
mettuðum fitusýrum og trans fitusýr-
um og kolvetnin eru í hærra gæða-
flokki en fyrir tíu árum. Jákvæðar
breytingar á gæðum kolvetna endur-
speglast í meiri neyslu af trefjum og
minni neyslu á viðbættum sykri.
Þrátt fyrir að börn borði meira af
ávöxtum og grænmeti og morgun-
korni og neysla á gosdrykkjum og
fituríkum mjólkurvörum hefur
minnkað, þá ná þau ekki að uppfylla
ráðlagt mataræði. Auka má enn
frekar neyslu á ávöxtum og
grænmeti, grófum kornvörum
og minnka gos og sælgætis-
neyslu.
Jákvæðar breytingar hafa orð-
ið á blóðfitu sex ára barna. Styrk-
ur heildar og LDL kólesteróls
hefur lækkað. Styrkur heild-
ar kólesteróls og LDL
kólesteróls eru meðal
áhættuþátta hjarta- og
æðasjúkdóma. Ástæðan fyrir þessari
lækkun er rakin til þess að börn borði
betri fitu í dag en fyrir tíu árum. Þar
af leiðandi er mikilvægt að stuðla að
gæði fitu í mataræði barna, segir í
niðurstöðum.
Markmið meistaraverkefnisins var
að bera saman mataræði og blóðfitu
sex ára íslenskra barna sem rann-
sökuð voru með tíu ára millibili, 2001-
2002 og 2011-2012. Upplýsingar um
mataræði og næringu barnanna
fékkst með þriggja daga fæðuskrán-
ingu. Einnig var tekið blóðsýni hjá
börnunum og blóðfita mældar.
Breytingar á mataræði og blóðfitu
barna er í samræmi við það sem sést
hefur meðal fullorðinna, í Lands-
könnun á mataræði Íslendinga 2010-
2011 og í rannsóknum á vegum
Hjartaverndar.
Mataræði sex ára
barna hefur batnað
 Borða minna af transfitusýrum  Má auka neyslu ávaxta
„Næringarástand og mataræði barna er talið geta haft lang-
tímaáhrif á vöxt, þroska og heilsu síðar á lífsleiðinni,“ segir Haf-
dís Helgadóttir um niðurstöðu rannsóknarinnar sem var hluti af
meistararitgerð hennar í næringarfræði við Háskóla Íslands.
Hún segir að þekking á fæðuvali og næringargildi fæðu mis-
munandi hópa nýtist meðal annars til að móta stefnu stjórn-
valda í manneldismálum og til að móta áherslur aðgerða sem
miða að því að bæta fæðuval og hafa þannig áhrif á almanna-
heilsu. Því sé mikilvægt að skoða fæðumunstrið vel á fyrsta
æviskeiði svo unnt sé jafnvel að koma í veg fyrir ýmsa
sjúkdóma eins og hjarta- og æðasjúkdóma á fullorðins-
árum.
Mataræði hefur langtímaáhrif
NÝTIST Í STEFNUMÓTUN Í MANNELDISMÁLUM
Hafdís Helgadóttir
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
„Það væri hægt að mæta ákveðnum
þáttum læknaskortsins með því að
leyfa læknum að vinna lengur.“ Svo
mælir Sigurður E. Þorvaldsson
læknir en hann er ósáttur við ný lög
um heilbrigðisstarfsmenn sem tóku
gildi í ársbyrjun. Samkvæmt þeim
er læknum óheimilt að reka eigin
starfstofu eftir að þeir ná 70 ára
aldri. Landlækni er þó heimilt, að
fenginni umsókn viðkomandi, að
framlengja leyfið til tveggja ára í
senn, þó aldrei oftar en þrisvar.
Læknar mega því ekki starfa eftir
að hafa náð 76 ára aldri.
„Áður en þessu nýju lög voru sett
gat læknir starfað sjálfstætt á sinni
eigin starfsstöð til 75 ára aldurs.
Þegar hann náði þeim aldri gat land-
læknir veitt honum framlengingu,
eitt ár í senn, um óákveðinn tíma.
Nú er það 76 ára og skellt í lás,“ seg-
ir Sigurður og bætir við að það sé
ekki sjálfgefið að læknar missi alla
líkamlega og andlega færni við þann
aldur.
„Það er skortur á læknum og það
eru engir læknar að koma heim til
að taka við af þessum mönnum. Það
liggur í augum uppi að það er mikill
mannauður og reynsla sem fer for-
görðum þegar ekki er leyfilegt að
vinna nema til 76 ára aldurs. Það
sem líka er á skjön við rökræna
hugsun er að þetta á bara við um
eigin starfstöð, þú getur hinsvegar
unnið hjá öðrum.“
Sigurður segir að þeim sem eru
fullfrískir, haldi sér við og hafi
áhuga á að starfa
lengur, finnist
hart að vera
sviptir réttindun-
um svona. Hann
veit til þess að
læknar hafi þurft
að hætta störfum
eftir að nýju lögin
tóku gildi. Sjálfur
er Sigurður að
verða 77 ára og
hættir að vinna eftir tíu daga. „Ég er
ósköp sáttur með langan og tiltölu-
lega farsælan feril en mér finnst að
það hefði ekki þurft að þvinga mig til
þess að hætta. Þetta eru óréttlát lög
og ég vil að þeim verði breytt.“
Framlengt hjá þrjátíu
Í upplýsingum frá embætti land-
læknis segir að þeir læknar sem
voru orðnir sjötugir 1. janúar 2013,
þegar nýju lögin tóku gildi, hafi
heimildir til að reka stofur sínar
áfram til 75 ára aldurs, eins og eldri
læknalög mæltu fyrir. Þeir þurfa
ekki að sækja um sérstaka fram-
lengingu til landlæknis fyrr en við 75
ára aldur. Þá getur landlæknir að-
eins veitt leyfi til eins árs, því lækn-
um er skylt að hætta 76 ára.
Síðan nýju lögin tóku gildi hafa
þrjátíu umsóknir um framlengingu
komið inn á borð landlæknis, frá öll-
um heilbrigðisstéttum sem eru með
eigin rekstur. Allar umsóknirnar
þrjátíu hafa verið samþykktar. Þá
veitti landlæknir heilbrigðisstarfs-
mönnum sem náð höfðu 76 ára aldri
þegar nýju lögin tóku gildi svigrúm
til 1. ágúst 2013 til að hætta rekstri.
Annars miðast lokun á eigin starf-
stofu við 76 ára afmælisdaginn.
Ákvæðið um aldursmörk hefur
ekki áhrif á starfsleyfi viðkomandi
sem getur áfram starfað t.d. sem
launþegi hjá öðrum, það nær aðeins
til reksturs eigin starfsstofu.
„Samkvæmt rekstraraðilaskrá
embættisins voru 25 læknar 70 ára
og eldri með rekstur stofu þegar
lögin tóku gildi 1. janúar 2013.
Fimm þeirra voru eldri en 75 ára,
þeim hefur verið gert að loka eigin
starfstöð. Hinir 20 falla undir lækna-
lög nr. 53/1988 og þurfa því ekki að
sækja um framlengingu til land-
læknis fyrr en þeir ná 75 ára aldri,“
segir í upplýsingum frá embætti
landlæknis.
Læknar skikkaðir
til að hætta 76 ára
 Samkvæmt nýjum lögum mega læknar ekki starfa sjálf-
stætt eftir 76 ára aldur  20 læknar yfir sjötugt starfandi
Aldursákvæði
» Í Danmörku, Noregi, Sví-
þjóð, Bretlandi og Þýskalandi
eru engin aldurstakmörk fyrir
sjálfstætt starfandi lækna. Þar
eru reglurnar svipaðar því sem
var hér áður þar sem hægt er
að fá framlengingu á leyfinu í
ótilgreindan tíma.
» Nýju lögin leystu af hólmi
læknalög frá 1988. Í þeim var
kveðið á um að læknar gætu
starfað á stofu til 75 ára ald-
urs. Eftir það gæti landlæknir
framlengt starfsleyfi þeirra
eitt ár í senn um óákveðinn
tíma.
Sigurður E
Þorvaldsson
Morgunverðarfundur verður hald-
inn í Norræna húsinu mánudaginn
7. október kl. 9-12.15 í tilefni af því
að fimm ár eru frá efnahags-
hruninu á Íslandi.
Umfjöllunarefni fundarins eru
samnorrænar aðgerðir gegn
skattaundanskotum. Norðurlöndin
hafa gert samninga um upplýs-
ingaskipti við rúmlega 40 svonefnd
skattaskjól undanfarin ár. „En hver
er árangurinn af þessum samn-
ingum og hvað hag hafa norrænir
skattgreiðendur af þeim?“ segir í
tilkynningu. Frummælendur eru:
Torsten Fensby, verkefnisstjóri hjá
Norrænu ráðherranefndinni, Sig-
rún Davíðsdóttir blaðamaður,
Bryndís Kristjánsdóttir skattrann-
sóknarstjóri og Bjarni Benedikts-
son fjármálaráðherra. Fundarstjóri
er Þórður Snær Júlíusson, ritstjóri
Kjarnans.
Fundurinn fer fram á ensku.
Aðgerðir gegn skattaundanskotum verða
til umfjöllunar á morgunverðarfundi
Morgunblaðið/Styrmir Kári