Morgunblaðið - 05.10.2013, Blaðsíða 30

HÚSAVÍK
DAGA
HRINGFERÐ
30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 5. OKTÓBER 2013
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Fátt er það sem ekki nýtist af ís-
lensku sauðkindinni. Icelandic
Byproducts, dótturfélag Norðlenska
á Húsavík, sendir líkamsparta á
borð við garnir, vambir, lappir, háls-
æðar, nárabönd og tittlinga þessarar
harðgerðu skepnu til Evrópu, Kína
og Afríku þar sem þeir eru uppi-
staðan í ýmsum réttum eða notaðir
til að auka kynorku fólks.
„Það eru ekki mörg ár síðan
þessu öllu saman var hent, en það
hefur færst í aukana undanfarin ár
að sláturhús nýti þetta,“ segir Reyn-
ir Eiríksson, framleiðslustjóri Norð-
lenska. „Við Íslendingar vorum aft-
arlega á merinni lengi vel í þessari
nýtingu, en erum nú að taka okkur á.
Ég held að nánast allt sé nýtt af
skepnunni nema hluti garnastykk-
isins. Framlappirnar eru heldur ekki
nýttar, vegna þess að eins og flán-
ingin er í dag verður lítið skinn eftir
á framlöppunum og því er lítill mat-
ur á þeim.“
Enda utan um þýskar pylsur
Icelandic Byproducts er í sam-
starfi við írska fyrirtækið Irish Cas-
ing sem leggur til vélakost og mann-
skap við þessa vinnslu, en hún fer öll
fram á Húsavík. „Þetta hófst árið
2009 þegar Írarnir fóru að kaupa
frosnar garnir af okkur, í framhald-
inu kviknaði hugmyndin að við fær-
um að gera þetta sjálf í meiri mæli
og þá var fyrirtækið stofnað,“ segir
Reynir. Núna vinnur Icelandic
Byproducts garnir frá sex slát-
urhúsum á landinu.
Hvernig fer vinnslan fram og
hvernig er þetta nýtt? „Vinnslan fer
fram samhliða sláturtíðinni á haust-
in. Garnirnar eru grófhreinsaðar í
sláturhúsunum, síðan kældar niður
og sendar til okkar. Við fullhreinsum
þær, sendum til Egyptalands þar
sem þær eru flokkaðar eftir gæðum
og enda síðan utan um þýskar pyls-
ur, sem svokallaðar náttúrulegar
garnir. Núna í haust vinnum við um
350.000 garnir, hver þeirra er 25
metrar, þannig að þetta eru um
8.800 kílómetrar af görnum.“ Til
samanburðar má nefna að hringveg-
urinn er rúmir 1.400 km þannig að
lengd garnanna er rúmlega sex sinn-
um hringvegurinn.“
Próteinríkar vambir
Vambirnar eru unnar á tvenns
konar hátt; annars vegar eru þær
kalónaðar og eru þá fluttar til Kína.
„Gangi okkar plön eftir, þá munum
við flytja um 100 tonn af slíkum
vömbum út. Hins vegar kaldþvoum
við þær og þá eru þær ekki jafn mik-
ið hreinsaðar. Þær eru fluttar út til
Afríku og magnið sem við flytjum út
Íslenska sauð-
kindin er fjöl-
nota skepna
 Það sem áður lenti í ruslinu nýtist nú
m.a. utan um pylsur og til kynörvunar
Nýting Hjá Icelandic Byproducts er nánast allt nýtt af skepn-
unni og selt víða um heim, aðallega til Afríkulanda og Kína.
Matur Áður hent, en er nú nýtt til matar,
einkum þar sem skortur er á próteinríkri fæðu.
um. Þar á meðal eru heilsutómatar
og rauðir og gulir kokteiltómatar.
Heilsutómatar eru með þrefalt hærra
magn af lýkópeni sem er andoxunar-
efnið í ávextinum en venjulegir
tómatar.
„Mesta salan er á venjulegu
tómötunum en þessar sértegundir
eru alltaf að sækja í sig veðrið.
Þetta byrjaði af fullum krafti í
kringum 2005 þegar var farið svona
mikið út í það að rækta þessar mis-
 Tómatar hafa verið ræktaðir á
Hveravöllum í Suður-Þingeyjarsýslu
á vegum Garðræktarfélags Reykja-
hverfis allt frá árinu 1932. Fjórtán
ársstörf eru hjá fyrirtækinu að sögn
Páls Ólafssonar, framkvæmdastjóra
þess, en auk tómata ræktar það
gúrkur og paprikur.
Garðræktarfélagið er hluti af Sölu-
félagi garðyrkjumanna en fyrir utan
hefðbundna tómata eru nokkrar aðr-
ar tegundir ræktaðar að Hveravöll-
munandi tegundir,“ segir Páll.
Spurður að því hvað skeri norð-
lenska tómata frá öðrum segir Páll
að fólk segi sér að það finni bragð-
mun en hann geti þó ekki útskýrt í
hverju sá munur felist.
„Ef við tölum um S-Evrópu þá njót-
um við þess hér að við höfum hreint
vatn og loft sem telur drjúgt. Þetta
er eins hreint og það getur verið,“
segir Páll.
kjartan@mbl.is
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Í blóma Páll framkvæmdastjóri í gróðurhúsi Garðræktarfélagsins á Hveravöllum. Fyrirtækið verður 110 ára gamalt á
næsta ári en það var stofnað árið 1904. Þar eru ræktaðar nokkrar tegundir af tómötum, t.d. heilsu- og kokteiltómatar.
Rækta tómata af ýmsum stærðum og gerðum
LÍFIÐ HELDUR ÁFRAM
Málþing um konur og krabbamein verður í húsi Krabba-
meinsfélagsins að Skógarhlíð 8 þriðjudaginn 8. október
á vegum Krabbameinsfélags Hafnarfjarðar,
Krabbameinsfélags Reykjavíkur, Ráðgjafarþjónustu
Krabbameinsfélagsins og Samhjálpar kvenna
16:30 Anna Borg Harðardóttir formaður Krabbameinsfélags
Hafnarfjarðar setur málþingið
16:35 Hvers vegna mæta konur ekki betur í leit?
Kristján Oddsson yfirlæknir Leitarstöðvar
Krabbameinsfélagsins
16:50 Glíman við krabbamein
Ásthildur Elva Bernharðsdóttir sérfræðingur
í áfallastjórnun
17:05 Sjáið manninn
Eiríkur Jónsson yfirlæknir á Landspítala
17:20 Reynslusaga
Brynja Björk Gunnarsdóttir hjúkrunarfræðingur
17:35 Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson rithöfundur og
tónlistarmaður flytur nokkur lög
17:50 Bleikur drykkur, veitingar og umræður
Fundarstjóri: Birna Einarsdóttir bankastjóri
Allir velkomnir – ókeypis aðgangur
Styrktaraðilar: Estée Lauder, Freyja, Góa, Vífilfell