Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.06.2014, Blaðsíða 52

Nýsköpun
52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.6. 2014
H
efði enginn fundið upp penn-
ann væri ég ekki hér að taka
þetta viðtal. Hefði enginn
fundið upp myndavélina væri
Kristinn Ingvarsson ekki hér
heldur til að taka ljósmyndir. Hvað ætli við
værum þá að gera? Það er önnur saga. Þetta
bendir Sædís S. Arndal, nýbakaður nýsköp-
unarkennari grunnskólanna 2014, okkur
kumpánum á þegar við stingum við stafni hjá
henni í Hofsstaðaskóla í Garðabænum. Sjálf
er Sædís hvergi bangin við að hugsa út fyrir
rammann og hugmyndirnar sækja að henni –
að degi sem nóttu. „Það kemur oft fyrir að ég
vakna upp um miðja nótt – með nýja hug-
mynd,“ upplýsir hún hlæjandi.
Það eru einmitt kennarar eins og Sædís
sem æska þessa lands þarf á að halda. Kenn-
arar sem sjá möguleika, jafnvel þar sem eng-
inn annar sér þá. Það er engin tilviljun að
börn sem eru ef til vill ekki áberandi í öðru í
skólanum finna fjölina sína í nýsköp-
unarmennt Sædísar. Fá útrás fyrir sköp-
unarþörf sína. „Útgangspunkturinn er sá að
engin hugmynd er asnaleg, þær geta verið
skrýtnar og skemmtilegar. Það er hlutverk
okkar kennaranna að sjá möguleika í öllu,“
segir Sædís.
Sjálf leggur hún mikinn metnað í starfið og
vill ekki að börnin fari með illa unna gripi
heim. Hún vill að hver og einn sé ánægður
með sitt verkefni. Hvert barn fer heim með
tvo hluti á hverjum vetri. Hið minnsta. Það
liggur mikil vinna fyrir Sædísi í samsetn-
ingum á verkum nemenda.
Henda ruslinu í pósthólfið
Við stöndum frammi í miðrými skólans við
sýningu á verkum nemenda 6. bekkjar og
hugmyndum nemenda sem fóru í vinnusmiðju
NKG. Í 6. bekk er sýndur afrakstur Lampa-
keppni, verk sem nemendur hafa hannað. Þar
endurvinna þeir efni og ýmsa skrýtna og
skemmtilega hluti og má þar nefna gips, borð-
tennisspaða, takkaskó og niðursuðudósir.
Heiti verkefnanna, ellegar uppfinninga, þeirra
sem fóru í vinnusmiðju NKG eru meðal ann-
ars: Flettari fyrir nótur, Þjófavörn fyrir hjól,
Þyngdarloftsskynjari (opnar glugga þegar loft
tekur að þyngjast) og Speglaupptakari.
Sædís hvetur nemendurna til dáða og þeir
leita að sínum persónulegu lausnum. Allt er
nýtt til sköpunar og samkennarar Sædísar
eru löngu hættir að fleygja nokkrum sköp-
uðum hlut, henda bara „ruslinu“ í pósthólfið
hennar í skólanum. Og það öðlast nýtt líf.
„Góð hugmynd er peningar!“ segir Sædís
gjarnan við börnin og dæmi eru um að upp-
finningar nemenda hafi verið keyptar. Svo
sem áleggsbréf með þunnri sköfu til að skafa
áleggið svo það slitni ekki í sundur. Mat-
vælaframleiðandinn Ali borgaði fimmtíu þús-
und krónur fyrir það. „Það varð mikil hrifning
í hópnum. Þetta er hægt!“ segir Sædís.
Það er líklega engin tilviljun að Hofs-
staðaskóli hefur sigrað í Nýsköpunarkeppni
grunnskólanema sex ár í röð og þar með unn-
ið ekki bara einn heldur tvo farandbikara til
eignar. Sædís er að vonum ánægð með upp-
hefðina en árangur sem þessi náist ekki á
einni nóttu. Rosaleg vinna búi að baki.
„Mér þykir ótrúlega vænt um þessa við-
urkenningu. Hún er vísbending um að ég sé
að gera góða hluti. Sigurinn liggur samt ekki í
bikurunum, heldur sköpunargáfu barnanna.
Það er alltaf jafnánægjulegt þegar tekst að
virkja hana,“ segir Sædís.
Til að setja starf Sædísar í samhengi má
nefna að 1.800 hugmyndir bárust í lands-
keppnina á þessu vori, þar af 800 frá Hofs-
staðaskóla. Í vetur eru 209 nemendur í 5. til
7. bekk sem gerir nærri fjórar hugmyndir á
hvern nemanda að meðaltali.
Aukningin er mikil milli ára en Hofs-
staðaskóli sendi inn 460 hugmyndir í fyrra.
„Það varð algjör kauphallarstemning hérna
síðustu vikurnar fyrir keppnina. Sprenging.
Allir vildu leggja sitt af mörkum. Þessi mikli
áhugi og ánægja barnanna gefur mér mikið,“
segir Sædís.
Sædís er Hafnfirðingur í húð og hár. Að
loknu gagnfræðaprófi vissi hún ekki hvað hún
vildi en ritaði sig inn í Iðnskólann í Hafn-
arfirði og lærði grunnteikningar og fleiri
gagnleg fög. Þar var á hinn bóginn bara boðið
upp á hárgreiðslu eða tækniteiknun fyrir
kvenfólk í þá daga og hvorug grein höfðaði til
Sædísar. Skólagangan varð því ekki lengri
það sinnið.
Sædís á þrjú börn og var lengi heimavinn-
andi og sér ekki eftir einni mínútu sem hún
hefur varið í uppeldi barna sinna. Raunar
teygðist úr þeirri ráðstöfun vegna grófs og al-
varlegs eineltis sem eitt barna hennar varð
fyrir. Það var svo um fertugt að Sædís ákvað
að gera aðra atlögu að Iðnskólanum í Hafn-
arfirði, skráði sig í hönnunardeildina, sem þá
var komin til sögunnar, og sér sannarlega
ekki eftir því. „Þarna sprakk ég út. Mig lang-
aði alltaf að læra meiri smíði, tré, málm, suðu,
eldsmíði og fleira en það var auðvitað ómögu-
legt meðan ég var í barnaskóla, eins og tíð-
arandinn var þá. Ég var STELPA! Þegar ég
byrjaði í Iðnskólanum var sá hugsunarháttur
orðinn úreltur og ég gat lært það sem ég
hafði áhuga á.“
Eitt árið vann hún til verðlauna fyrir ljós
og lampa sem hún hannaði úr líbarítgrjóti.
Sædís útskrifaðist úr Iðnskólanum árið
1999 og fór strax að leita sér að vinnu. Það
gekk illa. „Um leið og fram kom að ég hefði
lengi verið heimavinnandi var hurðinni skellt
á mig. Ég var umsvifalaust sett í RUSL-
FLOKK. Starf húsmóðurinnar er greinilega
einskis metið úti á vinnumarkaðnum,“ segir
hún og hristir höfuðið.
Ofboðslega þrjósk
Sædís sótti meðal annars um forfallakennslu
en ekkert kom út úr því. Þá sótti hún um nám
í Kennaraháskóla Íslands en var synjað. „Ég
er ofboðslega þrjósk að eðlisfari og þess
vegna gafst ég ekki upp. Tók möppuna mína
og fór milli skólanna. Skilaboðin voru þessi:
Þetta hef ég gert og þetta get ég gert! Það
endaði með því að ég fékk forfallakennslu í
þremur skólum í Hafnarfirði, brunaði bara á
milli í frímínútunum. Það gekk ágætlega, alla
vega fékk ég meðmæli frá öllum þremur
skólastjórum þegar ég sótti aftur um í Kennó
um haustið. Og að þessu sinni komst ég inn.“
Sædís naut sín vel í Kennaraháskólanum en
SÆDÍS S. ARNDAL, SMÍÐAKENNARI VIÐ HOFSSTAÐASKÓLA Í GARÐABÆ, HLAUT Á DÖGUNUM VILJA –
HVATNINGARVERÐLAUN NÝSKÖPUNARKEPPNI GRUNNSKÓLANNA OG NAFNBÓTINA „NÝSKÖPUNARKENNARI
GRUNNSKÓLANNA 2014“, EN ÞETTA ER Í FYRSTA SINN SEM VIÐURKENNINGIN ER VEITT. SÆDÍS,
SEM HÓF KENNARANÁM Á FIMMTUGSALDRI, HEFUR BYGGT STARFIÐ UPP FRÁ GRUNNI. SKÖPUNIN ER
HENNAR LEIÐARLJÓS OG STUNDUM VAKNAR HÚN UPP UM MIÐJAR NÆTUR – MEÐ GÓÐA HUGMYND.
Texti: Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Myndir: Kristinn Ingvarsson kring@mbl.is
og Árni Sæberg saeberg@mbl.is
Reis upp úr ruslflokki
Sædís á bakgrunn í íþróttum, æfði hand-
bolta og frjálsar íþróttir með FH sem
barn og unglingur. „Mig langaði líka að
æfa fótbolta en það mátti ekki á þeim
árum. Fótbolti var bara fyrir stráka,“
segir hún og brosir að tíðarandanum.
Að því kom þó að stelpurnar í FH
máttu byrja að æfa fótbolta en fyrst um
sinn aðeins á möl. Ekki mátti spæna
grasið upp fyrir strákunum. Fyrsta kast-
ið máttu stelpurnar ekki vera á takka-
skóm en þegar það var loksins leyft
urðu þeir að vera úr striga en ekki
leðri „svo stúlkurnar meiddu ekki hver
aðra“.
Fyrir öllu var hugsað.
Hún segir Albert Guðmundsson, fyrr-
verandi ráðherra og þáverandi formann
Knattspyrnusambands Íslands, hafa lyft
grettistaki varðandi kvennaknattspyrnu
á sínum tíma. Þar til hann lét málið sig
varða hafi konur verið mjög aftarlega á
merinni.
FH-liðið reyndist hið sterkasta og
fyrsta árið sem konur reyndu með sér
á Íslandsmóti, 1972, varð það meistari.
Þá var Sædís aðeins fimmtán ára. Í kjöl-
farið komu þrír titlar, 1974,1975 og
1976. Sædís segir þetta hafa verið ótrú-
lega skemmtilegan tíma og tilgreinir
sérstaklega velheppnaða keppnisferð til
Ítalíu eitt sumarið fyrir milligöngu Al-
berts Guðmundssonar.
„Ég er baráttukona í eðli mínu og það
var ekki ásættanlegt að konur fengju
ekki að keppa í fótbolta,“ segir Sædís.
„Ég er stolt af því að hafa tekið þátt í
þessu brautryðjendastarfi.“
Hún lagði knattspyrnuskóna á hilluna
árið 1980, þegar fyrsta barnið fæddist.
ÍSLANDSMEISTARI Í FÓTBOLTA
Dæmi um nýsköpunarverkefni nemenda Hofsstaðaskóla. 800 hugmyndir fóru í keppnina.
Hugmyndaflugi nemenda Sædísar eru engin tak-
mörk sett. Hér er borðtennisspaði í forgrunni.