Morgunblaðið - Sunnudagur - 13.07.2014, Blaðsíða 11

13.7. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 11
Hrönn Hafþórsdóttir upplýsinga-
fræðingur tók við stjórn Bóka- og
héraðsskjalasafns Fjallabyggðar í
byrjun mars á þessu ári. Hún segir
safnið ótrúlega glæsilegt og af-
skaplega spennandi tíma fram
undan.
Safnstjórinn er Siglfirðingur í
húð og hár; fædd þar og uppalin,
flutti burt 21 árs en aftur heim
fyrir nokkrum mánuðum eftir
nærri þriggja áratuga fjarveru.
Rekur nú bæði bókasafnið á Siglu-
firði og í Ólafsfirði. „Það er yndis-
legt að vera komin aftur heim. Ég
fer aldrei aftur suður; það er
morgunljóst,“ segir hún.
„Ég hafði velt því fyrir mér að
sækja um áður en guggnað vegna
barnanna, en lét slag standa núna.
Ég vissi hvað var rosalega mikið til
af bókum hérna og hvað þyrfti að
gera. Fram undan er það verkefni
að skrá það sem safnið á inn í
Gegni [sem er landskerfi bóka-
safna] og svo er verið að taka upp
úr kössum. Ég hef nú þegar fundið
mörg gull!“
Komið hefur verið upp sýningu á
safninu, þar sem sjá má muni af
ýmsu tagi sem síðustu mánuði hafa
komið upp úr kössum sem varð-
veittir voru í safninu; hljómplötur,
gömul rakáhöld, peningaseðla og
fleira. „Það eina sem vantar til að
sýna fleira er fleiri glerskápar,“
segir Hrönn.
„Hér á safninu er til ótrúlega
mikið af bókum sem við köllum fá-
gæti. Ég vann í nokkur ár á bóka-
safninu í Hafnarfirði sem deildar-
stjóri upplýsingaþjónustu og hef
því samanburð. Hér er miklu meira
af slíku; ég skil ekki hvernig safn-
stjórinn hér til margra ára fór að
því að viða þessu öll að sér. Óli
Blöndal hefur verið algjör snill-
ingur. Hér má finna eitt og annað
sem sennilega engin söfn á Íslandi
eiga nema kannski Stofnun Árna
Magnússonar og Þjóðarbókhlaðan.“
Hún nefnir sem dæmi handteiknað
kort af Íslandi, fjórar arkir, þar
sem búið er að strika hreppamörk
landnámsmanna inn á með rauðu
og merkja hvar hver þeira bjó.
„Rosalega fallegt kort.“
Safnið verður 50 ára 14. nóvem-
ber á þessu ári. „Þetta er mjög
ríkt safn á mælikvarða íslenskra
bókasafna.“
Hrönn nefnir að hillur á safninu
og flest húsgögn séu upprunaleg
en ekki komi til greina að skipta
þeim út. „Ég vil að þetta verði
gamalt safn með nýjum bókum.“
SIGLUFJÖRÐUR
Ótrúlega margt fágætt
NÝR SAFNSTJÓRI BÓKA-
SAFNS FJALLABYGGÐAR
SKILUR VARLA HVERNIG
TÓKST AÐ KOMA UPP SVO
GLÆSILEGU SAFNI.
Skapti Hallgrímsson
skapti@mbl.is
Hrönn Hafþórsdóttir forstöðumaður Bóka- og héraðsskjalasafnsins í Fjallabyggð.
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Rakáhöld merkt ÁB. Þau átti sennilega
Ásbjörn Blöndal, faðir Óla sem lengi
var bókavörður á Siglufirði.
Gamlar hljómplötur úr safni Ólafs heit-
ins Þorsteinssonar læknis á Siglufirði.
Stefnt er að rallkeppni í Skagafirði síðustu helgi í
júlí. Meðal sérleiða verða Þverárfjallsvegur (sá
gamli að mestu), Mýrarvegur frá Mánaskál að fjár-
rétt við Kirkjuskarð, Sauðárkrókshöfn og Nafir.
Rallað í Skagafirði
Jazz undir Fjöllum, árlega í Skógum undir Eyjafjöllum,
verður í 11. sinn laugardaginn 19. júlí. Á aðaltónleikunum í
félagsheimilinu Fossbúð um kvöldið koma fram Agnar Már
Magnússon, Björn Thoroddsen og Egill Ólafsson.
Djassað undir Eyjafjöllum
„Hingað hafa komið heilu
kassarnir úr dánarbúum.
Nýjasta „gullið“ sem ég fann
er bréf frá Ríkarði Jónssyni
myndhöggvara sem hefst á
þessum orðum: Kæri vinur!
Hugsanlega var viðkomandi á
Siglufirði eða Ólafsfirði; ég
reyni að komast að því hvort
Ríkarður hafi átt vin hér.
Bréfið er skrifað í Reykjavík
16. desember 1951 og ég
sendi það til Ríkarðsstofu á
Djúpavogi þar sem mér
finnst það eiga heima,“ segir
Hrönn Hafþórsdóttir safn-
stjóri.
Illíonskviða frá 1851
Ýmissa grasa kennir í
geymslum safnsins. Hrönn
fann t.d. fallegan hárlokk í
kassa sem hún opnaði þegar
blaðamaður staldraði við.
„Ég fann bækur frá 1930
gefnar út af Heimdalli hér á
Siglufirði og er nýbúin að
komast að því að útgefand-
inn var Friðbjörn Níelsson
bókari hjá bænum.“
Sem dæmi um gamlar bæk-
ur á safninu, þó ekki sú elsta,
nefnir Hrönn Illíonskviðu
Hómers, í upprunalegu
bandi, sem Sveinbjörn Egils-
son tók saman og kom út
1851.
„Ég verð örugglega í mörg
ár að fara í gegnum allar ger-
semarnar sem leynast
hérna.“
Verð mörg ár að
fara í gegnum
gersemarnar
Þær áætlanir sem við gerðum á sín-um tíma um rekstur okkar ogframleiðslu hafa alveg staðist.
Þetta rúllar vel,“ segir Hálfdán Óskars-
son, framkvæmdastjóri mjólkurvinnsl-
unnar Örnu í Bolungarvík. Grillostur,
fetaostur og ísblanda eru nýjar afurðir
sem Arna setur á markaðinn síðar í
þessum mánuði. Unnið hefur verið að
þróun þessara vara og fleiri að und-
anförnu, en allt miðar þetta að því að
renna styrkari stoðum undir starfsemi
fyrirtækisins.
Minni mjólkursykur
Starfsemi Örnu hófst síðasta haust. Hrá-
mjólk til vinnslu kemur frá bændum á
norðanverðum Vestfjörðum og í ár verða
um 600–700 þúsund lítrar unnir hjá
Örnu. Ársframleiðsla bænda á svæðinu er
um 1,7 milljónir lítra og stefna er sú að
eftir þrjú ár verði öll sú mjólk unnin í
Bolungarvík. Sérstaða fyrirtækisins er sú
að framleiðsluvörurnar eru laktósafríar,
það er að hráefnið er blandað ensímum
sem brjóta mjólkursykurinn niður. Við
það myndast sæta í mjólkinni svo að úr
verða vörur sem eru 30% sykurminni en
hefðbundnar mjólkurafurðir.
„Þegar búið er að brjóta laktósann nið-
ur breytast eiginleikar mjólkurinnar svo
að vinnslan verður meira krefjandi og
vöruþróunin sömuleiðis,“ segir Hálfdán.
Þegar hafa Örnumenn sett á markað
hefðbundna drykkjamjólk, það er Nett-
mjólkina, rjóma og matarrjóma, svo og
AB-skyr og jógúrt í þremur og bráðum
fjórum bragðtegundum.
Hálfdán Óskarsson segist telja að Arna
sé nú komin með um 0,5% hlutdeild á
mjólkurvörumarkaði. „Við teljum okkur
þó eiga mikið inni enn,“ segir Hálfdán.
Bendir þar á að 5 til 10% þjóðarinnar
séu með mjólkuróþol og þess utan vilji
margir af öðrum ástæðum losna við lak-
tósann.
„Markaðurinn fyrir þessar afurðir er
drjúgur og stækkar ört,“ segir Hálfdán.
BOLUNGARVÍK
Ostur og ís án laktósa
MJÓLK ER GÓÐ. UNNIR VERÐA UM 700 ÞÚSUND LÍTRAR
Á ÞESSU ÁRI FYRIR VESTAN. MJÓLKURSYKURINN VELDUR
ÓÞOLI EN NÚ ER KOMIN LAUSN Á VANDAMÁLINU.
Sigurður Bogi Sævarsson sbs@mbl.is
Hálfdán Óskarsson hjá Örnu: Áætlanir hafa
staðist og reksturinn gengur ágætlega. Systkinin Haukur Jörundur Hálfdánarson og Hildur Hálfdánardóttir vinna hjá föður sínum í sumar.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi