Hrund - 01.11.1967, Blaðsíða 9

Með íslenzkum konum í Lundúnum
— Vissulega er það að mörgu leyti til hins betra.
En ég verð að játa, að mér finnst stundum nóg um.
Fólk er svo öruggt, það veit að það þarf aldrei að
líða fátækt og ég er þeirrar skoðunar, að sú vissa
kunni stundum að draga úr því manndóm og
dugnað, viljann til þess að koma sér áfram og verða
sjálfbjarga.
— Nú hefur orðið býsna mikil breyting á stöðu
Breta í veröldinni á síðustu árum, hefur hún haft
áberandi áhrif á fólkið sjálft?
— Ja, Bretar standa auðvitað ekki á sama grund-
velli nú og fyrir tuttugu árum, hvort sem það er til
hins betra fyrir heiminn í heild eða ekki, það skal
ég Iáta ósagt um. En að því er varðar fólk almenní
held ég satt að segja, að það hafi ekkert vit á utan-
ríkismálum og geri sér ekki fyllilega grein fyrir
þróun þeirra, þótt breytingin hljóti auðvitað að
hafa sín áhrif á líf fólksins. Bretar ráða nú ekki
lengur yfir öðrum löndum, þeir tala fyrst og fremst
fyrir sig eina. En einhvernveginn finnst mér, að
menn hljóti að taka mikið tillit til Breta og þess
sem þeir hafa til málanna að leggja. Þeir hafa svo
mikla reynslu í þjóðfélags- og efnahagsmálum.
— Nú er London orðin eins konar paradís og mið
stöð unga fólksins, hvernig lýst þér á ungu kyn-
slóðina?
— Ja, ég hef nú alltaf verið því hlynnt að unga
fólkið skemmti sér — það gerði ég sjálf, meðan ég
var ung og álít, að sé það ekki gert þá, geri maður
það ekki seinna. En það getur eins og annað gengið
út í öfgar og það gerir það hér, hjá sumum. En
þeir eru bara svo mikill minnihluti, sem ailt of
mikið ber á. Eg get ekki sagt, að mér líki að sjá
unga pilta með sítt hár, og í allskonar skræpóttum
klæðnaði. En sannleikurinn er sá, að meirihluti
unglinganna lætur ekki glepjast af þessu að ráði,
og yfirleitt held ég, að unga fólkið hér, eins og alls
staðar, sé betra en nokkru sinni fyrr.
— En hvernig leizt þér á unga fólkið heima á Is-
landi?
— Það er ekki svo gott fyrir mig að dæma um það.
Islenzka þjóðin er hörð af sér og vinnur vel, ungir
jafnt sem þeir eldri. Kannski fannst mér dálítið
bera á drykkjuskap — en heima er allt svo smátt í
sniðum og allir ókostir svo áberandi í fámenninu.
Eg lít hreint og beint svo á, að engin þjóð hefði
getað sigrazt á öllum þeim erfiðleikum, sem hafa
mætt Islendingum á liðnum áratugum. Eg hef
ferðazt talsvert og þykist nokkuð vita hvað ég
syng. En eftir því, sem ég hef komizt næst, virðist
mér allt of lítið gert fyrir unglingana heima, að
minnsta kosti til skamms tíma, það hefur e.t.v.
breytzt á allra síðustu árum. Kirkjan heima ætti
til dæmis að vera sýnu virkari en hún er. Hér er
kirkjan mjög athafnasöm og gerir margt fyrir ungl-
inga. Kirkjurnar hafa einskonar samkomusali, þar
sem þær halda skemmtanir fyrir unga fólkið nokkr-
um sinnum í viku. Þar geta unglingarnir komið
saman og dansað og þar er alltaf mjög frjálslegt
þótt ekki sé leyft að hafa vín um hönd. Víða er haft
ofan af fyrir unglingum með þessum hætti
svo ojr klúbbstarfsemi ýmiss konar og öðru
skemmtistarfi. A sumrin er farið í gönguferðir með
kennurum, skoðunarferðir og skemmtigarðaferðir.
Ekki svo að skilja, að þessi börn séu svo gefin fyrir
trú eða kirkju, mörg koma kannske aldrei til guðs-
þjónustu. En þessa æskulýðsstarfsemi kirkjunnar
kunna þau og aðstandendur þeirra mjög vel að
meta og hún er vissulega til fyrirmyndar.
Eg spurði Elínborgu að því að lokum, hvort
hún liti fremur á sig sem Englending en íslend-
ing og hún svaraði:
— Nei, það held ég ekki. A hinn bóginn verð ég
að segja eins og er, að ég mundi ekki vilja fara heim
og búa þar úr þessu. Nú á ég hér fjölskyldu, börnin
mín þrjú, sem öll eru uppkomin og gift — og barna-
börnin. En innst inni finnst mér ég alltaf vera ís-
lendingur og það vil ég alltaf vera. Það er vissu-
lega margt betra heima á íslandi — en líka margt
betra hér en þar.
„Tek málstað beggja cc
Sama sinnis var frú Hulda Whitmore, sem flutt-
ist til London með manni sínum, Edward Whit-
more, fyrir 23 árum. Hann hafði verið í brezka
flughernum á stríðsárunum og giftust þau heima á
íslandi. Þau eiga tvö börn, 23 ára son, sem er að
ljúka læknisfræðinámi á næsta ári og 17 ára dóttur,
Helgu.
Edward Whitmore er framkvæmdastjóri fyrir
vátryggingafélagi í London. Þau hjónin hafa allan.
sinn búskap átt heima í Sanderstead í Surrey, sem er
ekki mjög langt frá heimili Elínborgar. Þær Hulda
og Elínborg þekktust áður en þær fluttust til Lon-
don. „Við vorum vinkonur frá þvf við vorum
krakkar, sagði Hulda, og ég hafði oft heimsótt hana
hingað fyrir stríð. Ég ferðaðist mikið á þessum ár-
um, í Evrópu fyrir stríð og í Bandaríkjunum á
styrjaldarárunum. í Þýzkalandi var ég ásamt kunn-
ingjum mínum árið 1938 og þá fundum við stríð-
ið nálgast. Mér er það minnisstætt, er við eitt sinn
fórum niður að Rín og sáum æfingabúðir, þar sem
nokkur hundruð Þjóðverja voru í þjálfun. Við
vorum þá öll sannfærð um að stríðið mundi skella
á og það fljótlega."
— Fannst þér Þjóðverjar gera sér það full ljóst
sjálfir?
— Já, það held ég, þeir voru orðnir óskaplega
varkárir og hræddir — fólk þorði tæpast að tala
í síma af ótta við herinn.
— Hvenær fórstu svo til Bandaríkjanna?
— Það var árið 1941 — fór þá í skipaleíjt báðar
leiðir. Þar ferðaðist ég talsvert, komst alveg til
Los Angeles, þar sem ég lærði blómaskreytingar
og þess háttar. Ég ætlaði að setja upp blómabúð
heima og vinna við blómaskreytingar, en af því
varð aldrei, því að ég giftist fljótt eftir að heim
kom og fluttist hingað til London.
— Og þú hefur ekki starfað við slíkt síðan?
— Nei, það getur ekki heitið, aðeins gert skreyt-
ingar fyrir vini og kunningja. Ég hef aldrei unnið
utan heimilisins fyrr en nú öðru hverju, eftir að
börnin stálpuðust, að ég hjálpa Elínborgu í verzl-
uninni.
— Já, ég kann vel við mig í Englandi og mér finnst
ég bæði Englendingur og íslendingur. Þegar ís-
lendingar gagnrýna eitthvað í Englandi rís ég upp
til varnar — og fari Englendingur miður vinsam-
legum orðum um eitthvað á íslandi bregzt ég eins
við. Ég hef oft lent í hörkudeilum á báða bóga.
Sérstaklega var þetta þó óþægilegt í landhelgis-
deilunni, þá var dálítið erfitt að vera íslendingur í
Englandi. Fyrst og fremst vegna þess, að maður
hafði á tilfinningunni, að fréttirnar væru aldrei
nema hálfar — ekki kannski rangar eða villandi.
Til dæmis var aldrei að heyra að það væru aðrir en
brezkir togarar, sem ekki mættu fara inn fyrir land-
helgislínu. En þetta vill nú oft verða svona, þegar
deilur eru uppi. Nú er þessi tími liðinn — og allir
sáttir á ný, sem betur fer.
9