Fréttablaðið - 20.09.2014, Blaðsíða 16

20. september 2014 LAUGARDAGURSKOÐUN
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Álfrún Pálsdóttir alfrun@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kolbeinn Tumi Daðason, kolbeinntumi@365.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is FRÉTTARITSTJÓRI:
Sigurjón M. Egilsson sme@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á
höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið
áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SPOTTIÐ
Hafi íslenskir stjórn-málaflokkar einhverja stefnu í málefnum inn-flytjenda er sjaldnast
mikill munur á því hvernig sú
stefna er sett fram.
Stefna Sjálfstæðisflokksins:
„Sjálfstæðisflokkurinn vill búa
vel að innflytjendum og sjá til
þess að þeir njóti jafnra tækifæra
á við aðra þjóðfélagsþegna og
gera þeim þannig kleift að verða
hluti af samfélaginu.“
Stefna Framsóknarflokksins:
„Mikilvægt er að innflytjendum
sé gert kleift
að aðlagast
íslensku þjóð-
félagi og þeir
geti nýtt hæfi-
leika sína til
fullrar þátttöku
í samfélaginu,
en kunnátta í
íslensku er lyk-
illinn að því.“
Stefna Samfylkingarinnar:
„Samfylkingin hefur skýra fram-
tíðarsýn um fjölmenningar-
legt samfélag á Íslandi þar sem
aðfluttir Íslendingar og afkom-
endur þeirra eiga ríkan þátt í því
að á Íslandi þróist gott og gjöfult
samfélag á 21. öldinni.“
Miðað við allt þetta mætti
halda að Ísland væri tiltölulega
opið land þar sem gerðar væru
einhverjar almennar, sanngjarn-
ar kröfur á aðlögun þeirra sem
hingað flytja. Staðreyndin er
hins vegar sú að sjoppan er svo
gott sem lokuð öðrum en þeim
sem alþjóðasamningar (EES- eða
flóttamannasamningar) skipa
okkur að afgreiða.
Keppt um besta fólkið
Margir þeirra sem telja sig frjálslynda breyt-ast í riddara ómöguleik-
ans þegar ræða á leiðir til að fá
til landsins hæft og duglegt fólk.
Segjum að einhver komist að því
að það vanti fólk með tæknimennt-
un inn á íslenskan vinnumarkað
og vilji búa til sérstök atvinnu-
leyfi fyrir það fólk. Innan hálfrar
mínútu mun einhver stynja út úr
sér setningunni: „Já, á nú að fara
að mismuna fólki eftir menntun?“
Ef einhver vill gefa íþrótta-
mönnum sérstakt dvalarleyfi þá
verður að því hæðst og látið eins
og sú hæðni sé sett fram með
hagsmuni annarra útlendinga,
sem ekki eru góðir í fótbolta, í
huga. Ef einhver leggur til að
listamönnum sé veitt dvalarleyfi,
þá mun fólk spyrja: „Hvernig
eigum við að meta hver er lista-
maður?“
Verði einhver svo nógu sturl-
aður til að leggja til að fólk geti
komið til landsins ef það hefur
með sér nógu mikið af pening-
um þá munu hinir réttsýnu hrista
hausinn uns hann skrúfast af.
„Þetta er nú öll mannúðin! Á fólk
að geta keypt sig inn í landið? Á
fólk að geta keypt sig fram fyrir
röðina?“
Það er bara einn vandi: Það er
eiginlega engin röð. Fyrir fólk
utan Evrópu eru einungis tveir
meginflokkar dvalarleyfa sem
veita rétt til að setjast varanlega
að á Íslandi. Annars vegar geta
menn fengið dvalarleyfi vegna
„starfs sem krefst sérþekkingar“.
Hins vegar er það mannúðar- og
flóttamannaleiðin. Aðrar leiðir
eru ekki í boði.
Læst í nafni jafnræðis
En það er auðvelt að væla. Hér eru einfaldar lagabreytingar sem myndu leiða til betri inn-
flytjendastefnu. Engin er furðu-
legri en það sem ríki eins og Nor-
egur og Kanada hafa þegar reynt
og margt svipað þessu var raunar í
gildi fyrir tveimur áratugum, áður
en við byrjuðum að loka á fólk utan
Evrópu.
Fyrsti punktur: Í dag geta menn
utan Evrópu fengið dvalarleyfi
sem námsmenn. Það dvalarleyfi
getur þó „ekki verið grundvöllur
búsetuleyfis“. Því ætti að breyta.
Fólk sem hefur verið hér í námi
ætti ekki að þurfa að fara heim um
leið og það útskrifast.
Annar punktur: Íþróttamenn
frá löndum utan Evrópu geta feng-
ið dvalarleyfi en, getið þið hvað,
það dvalarleyfi getur „ekki verið
grundvöllur búsetuleyfis“. Fólk
sem hefur spilað fótbolta en hættir
því ætti ekki að þurfa að fara heim
eða lenda í vandræðum ef það vill
fara að vinna við annað.
Þriðji punktur: Það þarf að slaka
á kröfunum um sérþekkingu í
þeim tilfellum þegar fólk hefur
fundið vinnu áður en það kemur
til landsins.
Fjórði punktur: Það vantar dval-
arleyfisflokk fyrir fólk sem vill
koma til landsins í því skyni að
stofna hér fyrirtæki og fjárfesta.
Núverandi flokkar gera í raun-
inni aðeins ráð fyrir að háverðug-
ir íslenskir atvinnurekendur geti
boðið einhverjum heppnum útlend-
ingum vinnu, ekki öfugt.
Fimmti punktur: Það vant-
ar almennari dvalarleyfi fyrir
fólk sem er nýútskrifað eða með
ákveðna menntun og er í atvinnu-
leit. Það má hafa þau tímabundin
og gera kröfur um framfærslu á
meðan á atvinnuleitinni stendur.
Þegar landið opnaðist EES-borg-
urum var því lokað fyrir öðrum.
Umræðan um innflytjendur snýst
mikið um flóttamenn og þörfina til
að „taka vel á móti fólki“. En þar
ætti fókusinn ekki að vera. Fókus-
inn ætti að vera á það hvernig við
ætlum að vinna samkeppnina um
besta fólkið.
Fimm hugmyndir
MÍN SKOÐUN: PAWEL BARTOSZEK
Þ
að er vel í látið þegar við framleiðum tvöfalt það magn
af lambakjöti sem við höfum magamál fyrir. Af þeim
níu þúsund tonnum sem við framleiddum í fyrra átum
við aðeins fjögur þúsund, eigum tvö þúsund tonn á lager
og seldum, með óljósum ávinningi, hálft þriðja þúsund
tonn til útlanda. Og hvers vegna ætli þetta gerist? Og verður það
sama uppi á teningnum að ári, að enn bætist þúsundir tonna við á
lambakjötslager íslensku þjóðarinnar?
Ástæða þess að við framleiðum
meira en við þurfum er sú, að
landbúnaðurinn er eina atvinnu-
greinin sem starfar við „… víð-
tæk innflutningsbönn, ofurtolla
en jafnframt umtalsverða ríkis-
styrki er landbúnaðurinn“.
Þetta skrifaði Þröstur Ólafs-
son hagfræðingur hér í blaðið
fyrir fáum dögum. Bændur eru ekki háðir markaðinum fyrir
kjötið. Þeir hafa samning við ráðherra, hverju sinni, samning sem
tryggir þeim tekjur af því sem þeir framleiða, hvort sem eftir-
spurn eða þörf er fyrir vöruna. Kjötið er niðurgreitt.
Ísland er ekki eina landið þar sem landbúnaður er varinn, hann
styrktur og framleiðslan er niðurgreidd. Og það er líka alkunna
að allar þjóðir kjósa að framleiða sem mest af eigin mat; stuðla að
öryggi matvæla. Það er eitt, hitt er annað, að það hlýtur að vera
vafasamt, þó ekki sé meira sagt, að framleiða tvöfalt það sem
við þurfum. Hvað varðar allt það kjöt sem við flytjum út, segir
Þröstur Ólafsson meðal annars í grein sinni, sem vitnað var til
hér að ofan:
„Haft var eftir einum forystumanna bænda að útflutningur
á kindakjöti væri þjóðhagslega hagkvæmur. Sú hagþvæla, að
örlítið brot af heildarkostnaði sem skili sér í gjaldeyri, réttlæti
útflutninginn, er aumkunarverð. Meinleg er sú manngæska að
niðurgreiða mat ofan í útlendinga á meðan 12.500 Íslendingar eiga
hvorki til hnífs né skeiðar. 2.500 íslensk börn fá ekki nægju sína
að borða, en okkur er svo hlýtt til stöndugra útlendinga að við
eyðum stórfé til að gefa þeim ódýrt kjöt. Þetta hefði einhvern tíma
verið kölluð rangsnúin mannúð.“
Hafi Þröstur rétt fyrir sér, sem er ekki ástæða til að efast um,
er merkilegt að við veljum frekar að framleiða langt umfram þörf,
og þurfum jafnvel að leita allra leiða til þess að þurfa ekki að urða
kjötið, kjötið sem við framleiðum án þess að hafa magapláss til að
geta borðað það sjálf. Það var þekkt hér áður að talsvert mikið kjöt
var urðað á öskuhaugum, allt vegna þess að við framleiddum of
mikið. Aftur að því hvers vegna þetta gerist aftur og aftur.
Þröstur segir í greininni að íslenska landbúnaðarkerfið sé
mikil ógagnsæ flækja, hönnuð í anda gamla sovéska hagkerfisins.
Megininntak sé að framleiða sem mest, óháð afkomu eða eftir-
spurn. „Starfsumhverfi íslenska bóndans er sovéskt, því hann ber
enga ábyrgð á eigin framleiðslu. Afkoma hans ákvarðast á skrif-
stofum í Reykjavík. Það skiptir einstaka bændur litlu máli, þótt
allir markaðir séu yfirmettir. Lögmál framboðs og eftirspurnar
eru að engu höfð. Sovétmenn þóttust hafa afsannað hin „kapítal-
ísku“ lögmál um framboð og eftirspurn, en gáfust að lokum
upp nær örendir. Íslenska bændaforystan og stjórnmálaflokkar
hennar þybbast við og lofsyngja þetta örláta sóunarkerfi. Þá er
ótalin sú jarðvegseyðing sem stóraukið beitarálag veldur hrjóstr-
ugum úthaganum.“
Þetta má kalla íslenska, og vonda, kjötsúpu.
Stundum ofbeit í ríkissjóði og úthögum:
Íslensk kjötsúpa
Sigurjón Magnús
Egilsson
sme@frettabladid.is