Fréttablaðið - 20.09.2014, Side 28

20. september 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN | 28
Það vantar um 50 heilsu-gæslulækna til starfa á höfuðborgarsvæðinu og það vantar um 40 á lands-byggðina. Þetta er niður-staðan ef reiknað er með
að hver læknir sinni að meðaltali
um 1.500 sjúklingum á höfuðborg-
arsvæðinu. Sjúklingatalan er víða
lægri úti á landsbyggðinni, eða um
800 á hvern lækni í læknishéruðum
sem eru fjarri sjúkrahúsum og ann-
arri stoðþjónustu.
Nýliðun í hópi heimilislækna er
hins vegar lítil, undanfarin ár hafa
fjórir bæst í hópinn á ári. Í haust
útskrifast þó átta sérfræðingar í
heimilislækningum en það er ekki
nóg að mati sérfræðinga.
Að lágmarki þyrfti að útskrifa 10
lækna á ári. Fleiri, ef á að nást að
fylla upp í götin og halda í við fjölgun
þjóðarinnar. Menn telja því að þörf-
in geti verið allt að 17 nýir heimilis-
læknar á ári.
Önnur athyglisverð staðreynd er
að stjórnvöld vita ekki hversu marg-
ir íbúar á höfuðborgarsvæðinu eru
án heimilislæknis. Svanhvít Jakobs-
dóttir, forstjóri Heilsugæslu höfuð-
borgarinnar, segir að heilsugæslan
sé í samvinnu við Sjúkratryggingar
Íslands að fara í gegnum skráningar,
því það geti verið að sumir séu tví-
skráðir. „En það gætu verið um 10
þúsund manns sem eru án heimilis-
læknis,“ segir Svanhvít. Aðrir nefna
hærri tölur yfir þá sem vantar heim-
ilislækni.
Ekki nýtt vandamál
Skortur á heilsugæslulæknum er
síður en svo nýtt fyrirbæri, árum
saman hefur verið heimilislækna-
skortur og úrbætur hafa staðið fyrir
dyrum. Það hefur hins vegar lítið
áunnist þó nær allir stjórnmála-
flokkar hafi haft það á stefnuskrá
sinni árum saman að efla heilsu-
gæsluna með einhverjum hætti, líkt
og endurspeglast í þessum orðum
Kristjáns Þórs Júlíussonar heilbrigð-
isráðherra.
„Það er afar brýnt að efla heilsu-
gæsluna og tryggja stöðu hennar
sem fyrsta viðkomustaðar sjúklinga.
Við þurfum að bæta aðgang að heim-
ilislækningum. Þá er í undirbún-
ingi að fjölga námsstöðum í heim-
ilislækningum en þær eru í dag í
kringum 30 talsins.“ Ráðherra segir
jafnframt að hann ætli að efla heilsu-
gæsluna þannig að allir hafi fastan
heimilislækni.
Að óbreyttu eru litlar líkur á að
úr rætist á næstu árum að minnsta
kosti á höfuðborgarsvæðinu því að í
könnun sem var gerð á meðal þeirra
fjörutíu unglækna sem nú stunda
sérnám í heimilislækningum eru
einungis tíu, eða 25 prósent, sem
vilja starfa við heilsugæslu höfuð-
borgarinnar.
Stéttin eldist og útlönd heilla
Skorturinn á heimilislæknum er
líka tilkominn vegna þess að stétt-
in er að eldast en aðrir þættir hafa
einnig áhrif.
„Tæplega 30 prósent heimilis-
lækna verða sjötug á næstu tíu árum
og hætta þá störfum. Á sama tíma-
bili ná 60 prósent þeirra 65 ára aldri.
Margir kjósa að hætta fyrir sjötugt.
Menn eiga séreignarsparnað og það
er auðvelt fyrir lækna sem hættir
eru störfum að ná sér í tekjur með
íhlaupavinnu. Þetta er meðal þess
sem ýtir þeim út fyrr en þyrfti að
vera,“ segir Gunnlaugur Sigurjóns-
son, heilsugæslulæknir í Árbæ.
Hann segir að nokkuð stór hópur
heimilislækna hafi hætt störfum síð-
ustu ár, meðalaldur þeirra sé 45 ár.
Sumir hafi farið í önnur læknisstörf,
til dæmis endurhæfingu, geðlækn-
ingar eða flutt til útlanda.
Heimilislækningar eru taldar eitt
hagkvæmasta form læknisþjónustu.
Heimsókn á heilsugæslustöð kostar
margfalt minna en þegar veikt fólk
leitar eftir læknisaðstoð á sjúkra-
húsum. Á síðasta ári er talið að um
13.000 manns, sem hefði verið hægt
að sinna á heilsugæslustöðvum, hafi
leitað til Landspítalans með tilheyr-
andi kostnaði fyrir sjúkrahúsið.
Persónulegt og náið samband
Þórarinn Ingólfsson, formaður
Félags heimilislækna, telur það til
mannréttinda að fólk hafi heimilis-
lækni sem það geti leitað til. Ein-
hvern sem þekkir sögu þess enda
sé oft og tíðum náið persónulegt
samband milli sjúklings og lækn-
is. „Kjarninn er samfellan í þjón-
ustunni. Heimilislæknirinn er sér-
fræðingur í sjúklingnum, ekki bara
einstökum líffærum, og á oft mun
auðveldara með að greina einkenni
og frávik en læknir sem ekki þekkir
til viðkomandi,“ segir Þórarinn.
83 sérfræðingar í heimilislækn-
ingum starfa hjá Heilsugæslu höf-
uðborgarinnar en væri miðað við
að flestir íbúar svæðisins væru með
heimilislækni sem ynni hjá heilsu-
gæslunni þyrftu heimilislæknarnir
að vera 136, segir Svanhvít forstjóri.
Ástandið er þó ekki alveg eins
slæmt og þessar tölur gefa til kynna
því tvær sjálfstætt starfandi heilsu-
gæslustöðvar eru á höfuðborgar-
svæðinu auk þess sem hjá heilsu-
gæslunni starfa sérfræðingar í
öðrum greinum og kandídatar.
Það þarf fimm ára sérnám til að
ljúka prófi í heimilislækningum.
Heilbrigðisráðherra segir að kennsla
í heimilislækningum sé á ábyrgð
Háskóla Íslands.
„Ráðuneytið hefur leitast við að
styðja alla þessa þætti, meðal ann-
ars með fjölgun á sérnámsstöðum
á liðnum árum,“ segir Kristján Þór.
„Til þess að það sé hægt að fjölga
námsstöðum í heimilislækningum
þarf að efla heilsugæsluna og fjölga
námsstöðum. Menn verða að sam-
einast um það markmið að allir hafi
sinn heimilislækni,“ segir Emil Sig-
urðsson, prófessor í heimilislækn-
ingum við Háskóla Íslands.
„Skorturinn á heimilislæknum
er augljós. Til dæmis er alvarlegt
ástand á heilsugæslunni í Mjódd og
í Grafarvogi. Þegar það byrjar að
molna undan heilsugæslustöðvunum
gerist það mjög hratt. Þegar lækn-
unum fækkar verður vinnuálagið
óhóflegt á þeim sem eftir eru, þeir
geta ekki sinnt sjúklingunum eins
vel og þeir vilja og sjúklingarnir
upplifa það oft að þeir fái ekki jafn
góða þjónustu og þeim finnst þeir
eiga skilið,“ segir Emil og bætir við
að á heilsugæslustöðvar þar sem svo
hátti til sé erfitt að fá fólk til starfa.
Brýnt að bæta kjör
Að efla heilsugæsluna felur í sér að
fjölga læknum en það felur líka í sér
Það eru mannréttindi að hafa heimilis
Tugi heimilislækna vantar til starfa hér á landi og er nýliðun í stéttinni lítil. Margir heimilislæknar ákveða að hætta störfum langt fyrir
ingar telja að ef fjölga eigi læknum þurfi að bæta kjör þeirra. Ráðherra vill fjölga í hópi sjálfstætt starfandi heimilislækna og efla heilsu
Sundlaug Kópavogs / sími 570 0470
Íþróttamiðstöð Versalir / sími 570 0480
www.gymheilsa.is
Sundlaug KópavogsSalalaug
ÁRSKORT Á 35.990.-
Í LÍKAMSRÆKT OG SUND
SÍÐASTI TILBOÐS DAGUR Í DAG!
heilsaGYM
LÍTIL ENDURNÝJUN Í HÓPI HEIMILISLÆKNA
30-40
heimilislæknar eru á
aldrinum
35-45 ára.
70
heimilislæknar
eru á aldrinum 46-
65 ára.
10-17
heimilislækna
þyrfti að
útskrifa á ári.
45 ár
er meðalaldur heim-
ilisækna sem hætta
störfum.
4
heimilislæknar að
meðaltali hafa út-
skrifast á ári.
54,1 ár
er meðalaldur
heimilislækna.
40
unglæknar í sérnámi
í heimilis-
lækningum.
83
heimilislæknar á
höfuðborgarsvæðinu
ættu að vera 136
29%
heimilislækna
verða sjötugir á
næstu tíu árum.
40
heimilislækna
vantar til starfa
á landsbyggðinni.
10
ÞÚSUND
að minnsta kosti eru
án heimilis læknis á
höfuðborgarsvæðinu.
Jóhanna Margrét
Einarsdóttir
johanna@frettabladid.is