Læknablaðið - 15.04.2001, Page 56

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
með kirtilfrumukrabbamein í fallristli sem óx út í hengisfitu. Tölvu-
sneiðmyndir fyrir aðgerð sýndu meinvörp í bæði hægra og vinstra
lifrarblaði sem staðfest voru með sýnatöku. Rúmum mánuði eftir
að ristilæxlið hafði verið fjarlægt var framkvæmt lifrarúrnám á
Borgarspítala þar sem vinstri hluti lifrar (geirar II, III og IV) auk
geira VI í hægri lifur voru fjarlægðir. Bati var góður eftir aðgerðina
og tveimur mánuðum síðar var hafin meðferð með frumudrepandi
lyfjum og henni haldið áfram í sex mánuði. Við lok lyfjameðferðar-
innar hækkaði CEA og nýjar sneiðmyndir sýndu meinvarp neðar-
lega í hægra lifrarblaði. Önnur meinvörp greindust ekki. Níu
mánuðum eftir fyrri skurðaðgerðina var því framkvæmdur fleyg-
skurður á meinvarpinu í hægra lifrarblaði sem reyndist af sama toga
og fyrri meinvörp. Bati var góður eftir aðgerð. Rúmum 10 árum
síðar er sjúklingur við góða heilsu og hvorki hafa greinst ný
meinvörp né ristilæxli.
Alyktanir: Hér er lýst árangursríkri meðferð á lifrarmeinvörpum.
Bent er á að möguleiki sé á lækningu í völdum tilfellum þrátt fyrir
að meinvörp séu í lifur frá ristilkrabbameini.
V 04 Eitlaæxli í briskirtli sem orsök stíflugulu. Sjúkratilfelli
Ingi Þór Hauksson', Tómas Guðbjartsson'2, Friðbjörn Sigurðsson3, Jónas
Magnússon'-4
Frá 'handlækningadeild Landspítala Hringbraut, 'hjarta- og lungnaskurðdeild
Háskólasjúkrahússins í Lundi, 'krabbameinslækningadeild Landspítala
Hringbraut, ‘læknadeild HÍ.
Inngangur: Eitilfrumuæxli (lymphoma) upprunnin í briskirtli eru
afar sjaldgæf krabbamein sem erfitt er að greina. Líkt og kirtil-
krabbamein í briskirtilshöfði geta þau orsakað stíflugulu og kvið-
verki. Horfur eitilfrumuæxlanna eru hins vegar miklu betri þar sem
þau svara yfirleitt vel meðferð með frumudrepandi lyfjum og
geislun. Lýst er fyrsta þekkta tilfellinu hér á landi.
Sjúkratilfelli: Sjötíu og eins árs gamall hraustur maður var lagður
inn á handlækningadeild Landspítala vegna gulu og kviðverkja.
Vinnugreining var gallgangastífla af völdum gallsteina. Ómskoðun
sýndi enga gallsteina en gallvegir voru víðir. Stór og þétt fyrirferð
greindist í briskirtilshöfði. Mældist hún um 7x9 cm. stór á
tölvusneiðmynd og lá kringum efri garnahengisslagæð (a. mesen-
terica superior) og þrýsti á skeifugörn. Ekki sáust eitilstækkanir eða
meinvörp í kviðarholi. Reynd var holsjárröntgenmyndataka af gall-
vegurn og brisgangi (endoscopic retrograde cholangio- pancreato-
graphy, ERCP) til að létta á gulunni með stoðlegg en hún mistókst
vegna þrengsla í skeifugörn. í staðinn voru tekið vefjasýni úr æxlinu
sem sýndi B-stóreitilfrumukrabbamein. Með vefjagreininguna að
leiðarljósi var hætt við skurðaðgerð á briskirtlinum. Til að létta á
gallstíflu var stungið gegnum kviðvegg og lifur inn í megingallvegi
(PTC) með ómstýringu og stoðlegg komið fyrir. Við það létti á
gallstíflunni og í kjölfarið hófst frumudrepandi lyfjameðferð
(CHOP). Eftir sex lotur sýndi tölvusneiðmynd að æxlið var horfið.
Einnig var gefin geislameðferð. Rúmu einu og hálfu ári frá
greiningu æxlisins er sjúklingurinn við góða heilsu og án teikna um
endurvakinn sjúkdóm.
Alyktanir: Eitilfrumukrabbamein geta skotið upp kollinum í brisi
þar sem erfitt er að greina þau frá kirtilkrabbameini sem hafa miklu
verri horfur. Eitilfrumukrabbamein er hægt að lækna án
skurðaðgerðar með frumudrepandi lyfjum og geislameðferð.
V 05 Að snúa kviðsjáraðgerð í opna botnlangatöku. Orsakir og afdrif
sjúklinga eftir aðgerð
Tómas Guðbjartsson', Anders Hellberg2, Claes Rudberg2, Lars
Enochsson4, Jörgen Wenner', Erik Kullman5, György Fenyö4, Ivar RingquisP
'Skurðdeild Lasarettet Helsingborg, 'skurðdeild Centralsjukhuset Vasterás,
'rannsóknadeild Centralsjukhuset Vasterás, 4skurðdeild Södersjukhuset
Stokkhólmi, Sskurðdeild Háskólasjúkrahússins Linköping
Inngangun Á síðustu árum hafa kviðsjáraðgerðir við botn-
langabólgu náð töluverðri útbreiðslu. Kviðsjáraðgerð er örugg og
verkir eru minni eftir aðgerð og sjúklingar fljótari að ná sér. Ókostir
kviðsjáraðgerða eru lengri svæfingar- og aðgerðartími, aukinn
tækjakostnaður og í 0-16% tilvika verður að snúa kviðsjáraðgerð í
opna botnlangatöku. Lítið er vitað um afdrif síðastnefnda hópsins. I
þessari rannsókn voru kannaðar ástæður fyrir því að kviðsjáraðgerð
er breytt í hefðbundna aðgerð, hugsanlegir forspárþættir og afdrif
sjúklinganna eftir aðgerð.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er hluti af sænsku KLAPP-
rannsókninni og nær til 500 sjúklinga þar sem 244 sjúklingar
slembuðust í kviðsjáraðgerð og 256 í hefðbundna botnlangatöku.
Niðurstöður: Þrjátíu (12%) kviðsjáraðgerðum var snúið í opna
aðgerð og voru algengustu ástæðurnar svæðisbundnar (til dæmis
retrocoecal botnlangi) og ígerð við botnlanga (25/30). Rof á
botnlanga sást oftar í sjúklingahópnum þar sem kviðsjáraðgerð var
snúið í opna aðgerð samanborið við sjúklinga í kviðsjár- og opna
hópnum. Aðgerðar- og svæfingartími og lengd sjúkrahúsdvalar
voru marktækt lengri hjá sjúklingum sem var snúið í opna aðgerð
en hjá sjúklingum sem gengust undir kviðsjáraðgerð eða opna botn-
langatöku. Sama á við um fjarvistir úr vinnu ef frá eru skildir þeir
sem höfðu rof á botnlanga. Enginn munur var á tíðni fylgikvilla í
hópunum þremur. Ekki tókst að finna sjálfstæða forspárþætti fyrir
því hvenær kviðsjáraðgerð er snúið í opna botnlangatöku.
Ályktanir: Erfiðar staðbundnar aðstæður og ígerðir eru algengustu
ástæður fyrir því að kviðsjáraðgerð við botnlangabólgu er snúið í
opna aðgerð. Bati þessara sjúklinga er langdregnari en þeirra sem
gangast eingöngu undir kviðsjáraðgerð eða hefðbundna opna
botnlangatöku.
V 06 Briskirtilsbólga og panniculitis. Sjúkratilfelli
Elsa B. Valsdóttir’, Siguröur Blöndal', Jón Hjaltalín2
'Handlækningadeild Landspítala Hringbraut, 2húð- og kynsjúkdómadeild
Landspítala Hringbraut
Panniculitis er þekktur en sjaldgæfur fylgikvilli við briskirtilsbólgu.
Talið er að lípasi og jafnvel amýlasi frá brisi í blóðinu valdi
niðurbroti fitu. Algengast er að þetta gerist í fitu í húðbeð (subcutis)
og jafnvel í fitu slímhúðarbeðs (submucosal) gama. Því er lýst að
húðbreytingar geti komið fram á undan einkennum um sjúkdóm í
brisi. Einnig er þekkt að panniculitis hverfi þegar briskirtilsbólgan
er gengin yfir.
Klínísk einkenni panniculitis eru erythematous subcutaneus
nodules sem geta myndað sár eða gróið með örvef. Nauðsynlegt er
að taka vefjasýni til greiningar. í smásjá myndi sjást fitufrumudrep
(-necrosa), bólgufrumuíferðir og fitufylltar gleypifrumur (macro-
phages) sem eru einkennandi fyrir þennan sjúkdóm.
328 Læknablaðið 2001/87
J