Læknablaðið - 15.04.2001, Síða 71

UMRÆÐA & FRÉTTIR / VIÐHORFSKÖNNUN GALLUPS
upplýsingar um sjálfan sig hvenær sem er úr
grunninum. Þetta áréttar doktor Human í bréfinu
til mín. Forstjóri íslenskrar erfðagreiningar lét líka
þau orð falla að Alþjóðafélag lækna væru
regnhlífasamtök stéttarfélaga. Sú túlkun eríhæsta
máta óeðlileg þegar í hlut á það félag sem hefur
um áratuga skeið verið í forystu fyrir læknafélög
um allan heim, bæði stéttarfélög og önnur félög
lækna. Hlutverk Alþjóðafélagsins í stefnumótun í
heilsufarsmálum, siðfræðilegum málum og mann-
réttindamálum er óumdeilt. Allt þetta rekur
doktor Human í bréfi sínu, og bætir því reyndar
við að Alþjóðafélag lækna hafi engra fjárhagslegra
hagsmuna að gæta í þessu máli. Hann spyr: Er
hægt að segja hið sama um gagnaðila?
Alþjóðafélag Iækna hefur fengið öll gögn er
varða málið send í heild, þýdd af löggiltum skjala-
þýðanda, sem eru nauðsynleg vinnubrögð, svo
ekki sé hætta á geðþóttaþýðingum. Það er ekki
valið úr hvað sent er til félagsins heldur mótar
félagið afstöðu sína í samræmi við allt sem fram
kemur í málinu. Svona formsatriði verða að vera í
fullkomnu lagi og eru það.“
Túlkunin á 11. grein vinnuplaggs um gagnagrunna
hefur verið talsvert í umrœðu eftir að forstjóri
íslenskrar erfðagreiningar gafút þá yfirlýsingu að hún
vœri sniðin fyrir gagnagrunninn semfyrirtœki hans er
að vinna að. Er merkingin eitthvað óskýr?
„Nei, hún er alveg skýr og ekki eins og Kári
Stefánsson túlkar hana. Þannig að hún stendur
alveg fyrir sínu. Læknafélag íslands hefur hins
vegar komið með breytingartillögur við skjalið í
heild, meðal annars við þessa grein. Það hlýtur að
vera verkefni okkar að orða textann þannig að
það sé ekki hægt að rangfæra hann. Læknafélög
annars staðar í heiminum munu eflaust einnig
koma með ábendingar og niðurstaðan gæti orðið
þriðja orðalagið, en aðalatriðið er eftir sem áður
að textinn sé svo skýr að ekki sé hægt að takast á
um túlkun á honurn."
Efvið víkjum að skoðanakönnuninni á nýjan leik,
þá hefur síðari spurningin sem lögð varfyrir lœknana
verið talsvert rœdd, aðallega vegna þess að hún fól í
sér skilyrðingu. Varðst þú var við að hún ylli
einhverjum vandrœðum?
„Ég er ekki fræðimaður á þessu sviði en ég lét
þau orð falla við fulltrúa Gallups að orðalag
spurningarinnar gæti varla staðist. Einn læknir
sem ég hef heyrt í sagðist ekki hafa svarað vegna
þess að hann vissi ekki hvað „vísindasamfélagið"
stæði fyrir. Og læknir sem ekki hefur tjáð sig áður
við mig um gagnagrunninn sagði eftir að
niðurstöðurnar voru birtar að hann teldi sig hafa
verið prettaðan. Það voru nákvæmlega hans orð.
Læknafélagið hefur alltaf sagt það skýrt að það
væri ekki í herferð gegn gagnagrunninum, ef
vissum skilyrðum væri fullnægt. Það er ekki stefna
félagsins að koma í veg fyrir þennan gagnagrunn."
Hvernigsérð þúframhald þessa máls?
„Það er sama hvaða lausn finnst á þessu máli,
það verður að taka á henni pólitíska ábyrgð.
Meðal annars í ljósi gildandi laga, reglugerðar sem
sett hefur verið á grundvelli hennar og þeirra
samninga sem sérleyfishafinn hefur gert og þarf að
standa við. Stjórnmálamenn í ábyrgðarstöðum
hafa nýlega endurtekið eða ítrekað að engu verði
breytt. Það þýðir að við erum áfram í sömu stöðu
og getum átt von á að skoðanir lækna verði ekki
virtar, í krafti gildandi lagaákvæða.
Sérleyfishafinn hefur lofað heilbrigðisráðherra
að standa að grunninum á ákveðinn hátt og sam-
kvæmt lögum. Meðal annars á hann að standa skil
á heilbrigðisskýrslum, en landlæknir hefur sett
fram efasemdir um að þær verði fullnægjandi.
Kjarni málsins er sá að nú þegar er búið að lofa að
framkvæma verkið á ákveðinn hátt og ef það
verður gert á annan hátt, til dæmis með því að fara
að kröfum Læknafélagsins, þá gæti ríkið strangt til
tekið sakað sérleyfishafa um vanefndir, nema
lögunum verði breytt.
Það er mjög mikilvægt í þessari stöðu að læknar
geri sér grein fyrir því að þeir þurfa ekki að skipta
um skoðun eða láta af skoðunum sínum, þó að
þessar skoðanir séu ekki virtar. Þeir þurfa að
halda skoðunum sínum á loft áfram, vegna þess að
það er mjög mikilvægt að þessi mannréttindi séu
virt. Samþykki sjúklings og rétturinn til úrsagnar
eru öryggishnappar sem á að vera hægt að virkja.
Þessi öryggishandföng á þjóðin að hafa í hendi sér.
Hún á að geta stoppað grunninn með réttinum til
að segja sig úr honum. Þetta eigum við að draga
fram. Þetta er réttur þjóðarinnar.“
Læknablaðið 2001/87 343