Læknablaðið - 15.04.2001, Qupperneq 94

UMRÆÐA & FRÉTTIR / LÆKNAR OG STJÓRNUN
ræður þó á endanum pólitísk stefna. Byggðasjónar-
mið í þessum málaflokki ganga stundum út á að
vernda starfsemi sem mönnum finnst að ætti að vera
fyrir hendi en er það ekki. Parna þarf að hugsa
hlutina upp á nýtt og peninga sem losna mætti nýta til
að stofna nýjar stöður við háskólasjúkrahúsið um
leið og vinnuálagi er jafnað og stöðugildi færð nær
raunveruleikanum. Öll launamál eru hins vegar
viðkvæm, þar sem þau fjalla um hvað menn telja sig
eiga að bera úr býtum fyrir vinnuframlag sitt. Það
gengi til dæmis ekki að taka á einu bretti stöðu
yfirlæknis og prófessors sem er ígildi 150% starfs og
launa og skera launin niður að 100% starfi. Við
verðum að finna einhverja millileið og geta boðið
upp á góð laun fyrir fullt starf sem væru sambærileg
við það sem gerist í löndunum í kringum okkur en
um leið dreift verkunum á fleiri herðar. Það þarf líka
að vera hægt fyrir lækna og aðra að færast úr
stjórnunarstöðum og loka þeim ekki of lengi fyrir
öðrum.“
Sárt að sjá menn vinna of lengi
Ertu eftil vill að tala um að endurskoða ráðningar á
ákveðnu árabili?
„Já, innan heilbrigðisgeirans þarf slíkt að vera
hægt.
Ég tel kerfið sem verið er að koma á í Uppsölum
mjög athyglivert. Þar eru menn ráðnir til þriggja ára í
senn í yfirmannsstöðu og endurráða má þá tvisvar,
mest í níu ár. Þá er gert ráð fyrir að menn fari aftur að
vinna í starfi venjulegs sérfræðings. Allir hætta við 62
ára aldur í yfirmannsstöðum og eru endurþjálfaðir, ef
með þarf, til að vinna sem almennir sérfræðingar
þann starfstíma sem þeir eiga eftir. Enginn á að enda
starfsævina í yfirmannsstöðu. Ég hef séð það gerast
að yfirmenn eldast og hafa ekki sama starfsþrek og
áður. Þeir hafa heldur ekki sömu getu til að fylgjast
með og þar af leiðandi geta þeir ekki veitt sömu
forystu og áður. Þeir draga sig til hliðar og verða lítið
virkir og það er erfitt fyrir deildinar. Við verðum að
bíða hér á íslandi þar til menn hafa náð 70 ára aldri
áður en þeir hætta. Þetta er ekki gert í nágranna-
löndunum, nema í Danmörku. Eftirlaun manna hér á
landi ráðast af því í hvaða stöð þeir enda. Það þyrfti
að vera hægt að miða við hæstu tekjur til eftirlauna
en gefa mönnum frí til léttari starfa þegar þeir eldast
og senda þá út á golfvöllinn mun fyrr en nú gerist.
Sama máli gegnir um háskólastöður. Þær eiga
ekki að vera eilífar. Ég held að það sé rangt að ráða
prófessora til æviloka eða starfsloka um sjötugt. Um
sextugt verð ég ekki með þá þekkingu á líftækni sam-
tímans að ég verði nægilega góður leiðandi á mínu
sviði. Eftir sextugt, og örugglega við 62-63 ára aldur,
ætti ég að vera farinn að gera eitthvað annað en að
vera prófessor. Sama máli gegnir um yfirlækna og
annað háttsett starfsfólk innan hvers geira. Þú verður
að geta fært þig til, en haft möguleika á að halda þinni
reisn og launum. Mér finnst dálítið sárt að sjá menn
stundum vinna of lengi. Svo þegar þeir eiga að fara
að njóta lífsins á þeim launum sem þeir hafa vænst og
eiga inni, þá bilar heilsan eða fólk er komið á þann
aldur að það getur ekki notað sér þau eftiriaun sem
unnið hefur verið fyrir. Við erum með of háan
eftirlaunaaldur og hann þarf að vera sveigjanlegri en
hann er nú. Sumir halda sér vel til sjötugs, aðrir
brenna mun fyrr út.
Nú eru fimm ára tímamörk á dósents- og
lektorsstöður. Það er starfshvetjandi að þurfa að
sækja aftur um stöðu og fá hana. Mér finnst að
prófessorar eigi að vera undir það sama settir, en þeir
þurfa lengri tíma. Tíu ár eru mátulegt í upphafi. Við
erum ekki með sama starfsumhverfi og fyrir 90 árum
þegar Háskólinn var stofnaður. Þá voru prófessorar í
virðingarstöðu sem þeir héldu svo lengi sem þeir
entust. Það á ekki við í samkeppnisumhverfi dagsins
í dag.
Eitt af baráttumálum í samningum um háskóla-
sjúkrahús er að tengja saman háskóla- og sjúkrahús-
stöður þannig að hægt sé að fá háskólatitil ef við-
komandi er virkur í kennslu, rannsóknum og fræða-
starfsemi á háskólasjúkrahúsinu, jafnvel þó menn séu
ekki í hinum formlegu háskólakennslustöðum. Þá
þurfa menn líka að eiga möguleika á framgangi eins
og í háskólakerfinu. Það þarf líka að vera svigrúm til
að lækka úr háskólatitli eða í launum þá sem ekki eru
nægilega virkir. Læknafélag Reykjavíkur hefur
komið með athygliverðar hugmyndir um að menn
séu í byrjun fyrst og fremst í klínískri vinnu en ef þeir
sýna árangur þar, með því að takast á hendur
rannsóknir jafnhliða, þá geti þeir fengið stöður sem
eru meira kennslu- og rannsóknatengdar og jafnvel
farið út í að sinna nær eingöngu rannsóknum. En það
er ekki nóg að hafa bara möguleika á framgöngu, það
þarf líka að vera möguleiki á „afturgöngu", ef menn
standa ekki undir væntingum."
Á fleygiferð
Telur þú að nú sé lag til breytinga?
„Já, með stofnun háskólasjúkrahúss er lag að bæta
spítalann. Það eru vissulega ýmis ljón á veginum og
það verður að gera kröfu til sanngjarnrar mála-
miðlunar og samráðs við fólk og leyfa breytingunum
að gerast með þeim hraða sem þarf. Einhver hafði
orð á því á fundi nýlega að við væru á fleygiferð og ég
sagði að rútan mætti ekki aka svo hratt að sumir
dyttu af henni, öðrum liði illa og bílstjórinn vissi ekki
hvert hann væri að fara. Hann verður jafnvel að
ráðgast við farþegana um hversu hratt skuli farið og
hvaða leið sé best að aka.“
aób
366 Læknablaðið 2001/87