Læknablaðið - 15.04.2002, Blaðsíða 56

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
VEGGSPJÖLD
V 01 Æðaæxli í lifur
Páll Helgi Möller', Línda Myllymáki2, Kristín Huld Haraldsdóttir2, Björn
Ohlsson2, Karl-Göran Tranberg2
'Almenn skurðdeild Landspítala Hringbraut, 'skurðdeild háskólasjúkrahússins í
Lundi, Svíþjóð
Inngangur: Æðaæxli (hemangioma) í lifur finnast oft fyrir tilviljun.
Fylgikvillar þeirra eru fáir en geta verið alvarlegir. Meðferð er eng-
in nema ef sjúklingar hafa einkenni, æxlin stækka eða ef bráð blæð-
ing með rofi á sér stað, en í slíkum tilvikum er mælt með aðgerð.
Hér verður gerð grein fyrir reynslu okkar af meðhöndun sjúklinga
með æðaæxli.
Aðferð: Um er að ræða afturskyggna rannsókn á 38 sjúklingum
með greininguna æðaæxli, 25 konur og 13 karla, meðalaldur 50 (bil
31-88) ár, sem voru meðhöndlaðir við skurðdeild háskólasjúkra-
hússins í Lundi á tímabilinu 1970-2000. Sjúklingarnir voru rannsak-
aðir með ómskoðun (n=35), tölvusneiðmynd (n=34), æðamynda-
töku (angiography) (n=7), segulómun (n=16) og/eða sindurritun
(scintigraphy) (n=3). Æxlið í lifur var að meðaltali 5,8 (bil 1,0-15)
cm í þvermál.
Niðurstöður: Tólf sjúklingar (32%) fóru í aðgerð vegna óklárrar
greiningar (n=7), einkenna (n=2) eða vegna bráðrar blæðingar
(n=3). Æxlið sem var fjarlægt var að meðaltali 5,4 (bil 2-11) cm í
þvermál en 6,0 (bil 1-15) cm fyrir þau æxli sem ekki voru fjarlægð.
Greiningin hjá þeim sjúklingum sem fóru í aðgerð var æðaæxli
(n=9), æðaæxlissarkmein (hemangiosarcoma) (n=l), bólótt kirtil-
sarkmein í lifrarpípu (hepatocholangiocystadenocarcinoma) (n=l)
og æxli upprunið í lifur (primary liver cancer) (n=l). Sjúklingurinn
sem var með æðaæxlissarkmein veiktist með losti og var með mikið
blóð í kviðnum. Hinir tveir sjúklingarnir sem voru með illkynja
fyrirferð fóru í aðgerð vegna blæðingar og breytingar í stærð og
vegna gruns um illkynja breytingu á röntgen. Þrír sjúklingar (25%)
fengu fylgikvilla eftir aðgerð, blæðingu og lungnabólgu (n=l), blóð-
tappa (n=l) og blæðingu (n=l). Skurðdauði var enginn. Einn sjúk-
lingur með krabbamein í kvensköpum (vulva) reyndist hafa húð-
trefjahnúður (sclerosing hemangioma). Sjúklingar sem fengu enga
meðferð hafa verið einkennalausir.
Alyktun: Æðaæxli samkvæmt myndgreiningu sem gefa ekki ein-
kenni þarfnast ekki aðgerðar þar sem hættan á bráðri blæðingu
virðist vera lítil. Æðaæxli með afbrigðilegt útlit og/eða sem gefa ein-
kenni á að fjarlægja. í okkar efnivið voru 25% slíkra æxla illkynja.
V 02 Þétt fyrirferð í lifur af óþekktum uppruna
Páll Helgi Möller', Kristín Huld Haraldsdóttir2, Linda Myllymáki2, Björn
Ohlsson2, Karl-Göran Tranberg2
'Almenn skurðdeild Landspítala Hringbraut, 2skurðdeild háskólasjúkrahússins í
Lundi, Svíþjóð
Inngangur: Staðbundinn hnútóttur vefjaauki (focal nodular hyper-
plasia, FNH), og kirtilæxli upprunnið í lifur (liver cell adenoma,
LCA) eru algengustu góðkynja þéttu æxlin í lifur. LCA geta orðið
illkynja og jafnvel rofnað en slík hætta er ekki álitin vera til staðar
hjá FNH. Vandamálið er að geta skilið á milli þessara tveggja æxla
og frá illkynja æxlum þar sem útlitið á röntgenmynd er ekki alltaf
augljóst.
Aðferð: Um er að ræða afturvirka rannsókn á 42 sjúklingum, 38
konum og fjórum körlum, með meðalaldur 40 (bil 8-78) ár, sem
voru meðhöndlaðir við skurðdeild háskólasjúkrahússins í Lundi á
árunum 1970-2000. Sjúklingarnir voru með eitt eða fleiri þétt æxli í
lifur sem oftast greindust við rannsókn á óljósum kviðverkjum eða
við aðgerð vegna annars sjúkdóms. Æxlið var að meðaltali 6 (bil 1-
18) cm í þvermál. Rannsókn var gerð við ómskoðun (n=33), tölvu-
sneiðmynd (n=36), æðamyndatöku (angiography) (n=15), sindur-
ritun (scintigraphy) (n=12) og/eða segulómun (n=ll). Ekki var
hægt að útiloka illkynja greiningu með vissu jafnvel þótt flestar
rannsóknirnar bentu til góðkynja æxlis og þá oftast FNH.
Niðurstöður: Úrnám (resection) var framkvæmd hjá 33 sjúklingum
(79%), kviðarholsskurður og taka vefjasýnis (biopsy) hjá sex (14%)
og kviðsjárspeglun með töku vefjasýnis hjá þremur (7%). Endanleg
greining var FNH (n= 28), LCA (n= 5), lifrarpípu kirtilæxli (hepato-
biliary) (n=l), staðbundin fituhrörnun (focal steatosis) (n=3), ill-
kynja (oncocytoma) (n=l), krabbamein upprunið í lifur (primary
liver cancer) (n=2), gallblöðrukrabbamein (n=l) og hnútótt netju-
hersli (nodular fibrosis) (n=l). Af þeim sjúklingum sem talið var að
væru með LCA voru þrír sjúklingar með gallblöðrukrabbamein,
krabbamein upprunið í lifur eða illkynja og var meðferðin blóð-
flæðisskerðing til lifrar (dearterialisation) (n=l) eða úrnám (n=2).
Einn sjúklingur sem talinn var vera með FNH reyndist hafa krabba-
mein upprunnið í lifur. Eftir aðgerð fengu tveir (6%) af þeim 33
sjúklingum sem fóru í lifrarúrnám kviðarholssýkingu (intraabdom-
inal abscess) og tveir aðrir (6%) minniháttar fylgikvilla. Skurðdauði
var enginn.
Alyktun: Þrátt fyrir sterk en ekki örugg klínísk eða röntgenologísk
merki um góðkynja þétta fyrirferð í lifur var endanleg greining
illkynja hjá 10% sjúklinganna. Lifrarúrnám, eða í völdum tilfellum
sýnataka, er mikilvægur hluti af meðhöndlun sjúklinga með þétta
fyrirferð í lifur, sérstaklega ef hægt er að framkvæma aðgerðina
með lágri tíðni fylgikvilla og skurðdauða.
V 03 Endurkoma þekjufrumukrabbameins 34 árum eftir frumgreiningu.
Sjúkratilfelli
Torfi Þ. Höskuldsson', Bjarni A. Agnarsson2, Páll Helgi Möller', Höskuldur
Kristvinsson'
'Almenn skurðdeild, Tannsóknarstofa Háskólans í meinafræði, Landspítala
Hringbraut
Um er að ræða 69 ára gamla konu sem leitar til læknis vegna nokk-
urra mánaða sögu um vaxandi þrýstingstilfinningu frá grindarholi,
krampakennda verki og hægðatregðu.
I heilsufarssögu kemur fram að konan fór í algert brottnám á legi
1966 vegna slímmyndandi krabbameins sem greindist í sepa í leg-
hálsi. Sjö árum síðar greindist samskonar æxlisvöxtur í lífhimnu við
þvagblöðru og voru eggjastokkar þá fjarlægðir og kom þá í ljós sams-
konar æxlisvöxtur í vinstri eggjastokk. í sömu aðgerð var tekin fyrir-
ferð á buguristli og reyndist það vera meinvarp. í kjölfar aðgerðar
fór konan í geislameðferð á grindarholi og krabbameinslyfjameð-
ferð. A næstu tveimur árum var gerð kviðsjárspeglun með árs milli-
bili og var ekki hægt að sýna fram á endurkomu krabbameinsins.
Rannsókn nú með tölvusneiðmynd sýndi fyrirferð í grindarholi
og ómskoðun gegnum leggöng sýndi æðaríka fyrirferð sem talið var
líklegast að væri útgengin frá endaþarmi.
Konan var tekin til aðgerðar þar sem gerð var kviðsjárspeglun.
Reyndist hún hafa æxli útgengið frá smágirni og var það numið
brott. Ekki sáust frekari merki um æxlisvöxt í kviðarholi.
324 Læknablaðið 2002/88