Læknablaðið - 15.04.2002, Blaðsíða 78

UMRÆÐA & FRÉTTIR / KÆRUR VEGNA LÆKNAMISTAKA
Mikil fjölgun á kærum vegna mistaka heilbrigðisstarfsmanna
Almenn sátt ríkir um meðferð kærumála
Jón Kristjánsson heilbrigðisráðherra upplýsti
það á Alþingi fyrir skömmu í svari við fyrirspurn
Margrétar Frímannsdóttur alþingismanns að kærum
vegna meintra læknamistaka hefði fjölgað umtalsvert
á undanförnum árum. Birti hann tölur fyrir fjögur ár
sem voru á þessa leið:
1990 188 kærur
1995 261 kæra
2000 373 kærur
2001 356 kærur
Jafnframt kom fram í máli ráðherra að við
meðferð Landlæknisembættisins á kærunum kæmi í
ljós að um þriðjungur þeirra er talinn eiga við rök að
styðjast og af þeim tilvikum flokkast um helmingur
sem læknamistök en tíundi hluti telst eiga rót sína í
samskiptaörðugleikum.
Þarna er um mikla fjölgun að ræða, tilvikin tvö-
faldast á rúmum áratug. Ástæður þess taldi ráðherra
einkum vera aukin réttindi sjúklinga sem fest hafa
verið í lög og í framhaldi af því aukin vitund almenn-
ings og heilbrigðisstétta um rétt sjúklinga. Lækna-
blaðinu lék forvitni á að vita hvernig embætti land-
læknis tekur á þessum kærum. Sá sem ber hitann og
þungann af því starfi er Haukur Valdimarsson að-
stoðarlandlæknir.
Haukur staðfesti að annir embættisins vegna
kærumála hefðu aukist verulega undanfarin ár.
„Okkur finnst við þurfa meira fé og mannafla til þess
að takast á við þessi mál en nú fer mest af tíma
mínum í þau og ég hef ekki undan. Enda ber nokkuð
á því að fólki finnist afgreiðsla mála taka langan tíma.
Á þessu þarf að taka því þetta kemur niður á öðrum
verkefnum sem embættinu er ætlað að sinna,“ segir
Haukur.
Málsmeðferðin
Haukur benti á að þeim sem telja sig hafa orðið fyrir
barðinu á mistökum heilbrigðisstarfsmanna (ekki
bara lækna því innan heilbrigðiskerfisins starfa 30
löggildar starfsstéttir) séu ýmsar leiðir opnar. Auk
þess að kæra til landlæknis geta menn leitað til
þriggja manna nefndar sem skipuð er af Hæstarétti.
Sum mál fara fyrir læknaráð, einkum þau sem erfið-
ari eru og alvarlegri. Vilji menn ekki una úrskurði
þessara aðila er hægt að fara dómstólaleiðina.
„Þegar okkur berst kæra á hendur heilbrigðis-
starfsmanni byrjum við oft á að ganga úr skugga um
það hvort kærandi hafi rætt málið við yfirstjórn þeirr-
ar stofnunar þar sem atvikið varð. Það gerum við
vegna þess að lögin um réttindi sjúklinga kveða á um
að það skuli gert.
Að því loknu skoðum við málið, köllum eftir upp-
lýsingum frá þeim sem kærður er, biðjum um sjúkra-
skýrslur og/eða greinargerð og reynum að leggja fag-
legt mat á atvikið. Þegar fagþekkingu okkar hjá emb-
ættinu þrýtur leitum við aðstoðar óháðra sérfræð-
inga. Við reynum fyrst og fremst að greina á milli
hvort um sé að ræða slys eða mistök. Á grundvelli
þessa semjum við drög að álitsgerð sem send er aðil-
um málsins en þeir hafa fjögurra vikna andmælarétt.
Að honum liðnum sendum við frá okkur endanlegt
álit.
Niðurstaða okkar getur orðið á þann veg að kær-
an sé ekki staðfest. Eins getur kæran verið staðfest að
hluta eða í heild. Sé það niðurstaða okkar að kæran
sé staðfest getum við veitt viðkomandi ábendingu
eða aðfinnslu. Einnig formlega áminningu eða tillögu
til ráðherra um sviptingu starfsleyfis."
Dómsmál sjaldgæf
Landlæknir getur veitt heilbrigðisstarfsmönnum
áminningu eða lagt til við heilbrigðisráðherra að
læknir eða annar heilbrigðisstarfsmaður sé sviptur
leyfi sínu.
„Margir halda líka að við getum úrskurðað um
bótaskyldu og dæmt sjúklingum bætur en það er
mesti misskilningur. Við getum einungis bent fólki á
lög um réttindi sjúklinga og sjúkratryggingar og vísað
því til Tryggingastofnunar ríkisins. Fái menn ekki úr-
lausn sinna mála þar geta þeir leitað til dómstóla. Við
bendum fólki líka á að þótt það velji eina leið til að ná
rétti sínum þá lokast aðrar leiðir ekki við það.“
Landlæknisembættið gaf út rit um kvartanir og
kærur á hendur heilbrigðisstarfsmönnum sem bárust
embættinu á árunum 1991-1997 og segir Haukur að
þótt nokkur fjölgun hafi orðið síðan hafi kærumálin
ekki breyst mikið. í ritinu kemur fram að af rúmlega
1.500 kærum sem bárust á þessum árum hafi helm-
ingurinn verið vegna meintra mistaka. Næst komu
samskiptaerfiðleikar, þá kvartanir vegna aðgengi að
þjónustu og fjórði stærsti flokkurinn var vegna lækn-
isvottorða.
Af 750 kærum vegna meintra mistaka taldi emb-
ættið staðfest að 200 kærur ættu við rök að styðjast og
63 til viðbótar voru staðfestar að hluta. Þetta gerir
um þriðjung og svipað hlutfall af kærum vegna sam-
346 Læknablaðið 2002/88