Læknablaðið - 15.04.2002, Blaðsíða 43

FRÆÐIGREINAR / ÞING SKURÐLÆKNA, SVÆFINGA- OG GJÖRGÆSLULÆKNA
Ályktun: Bleikfrumuæxli eru sjaldgæf nýrnaæxli. Pau greinast oft-
ast fyrir tilviljun við myndrannsóknir á kviði. Bleikfrumuæxli vaxa
yfirleitt ekki út fyrir nýrað og horfur sjúklinga eru afar góðar.
Niðurstöður okkar renna stoðum undir það álit að bleikfrumuæxli
beri frekar að flokka með góðkynja æxlum en nýrnakrabbamein-
um.
E 04 Hlutabrottnám á nýra vegna nýrnafrumukrabbameins á íslandi
Ásgeir Thoroddsen’, Guðmundur Vikar Einarsson’'2, Þorsteinn Gíslason1,
Guðmundur Geirsson1, Eiríkur Jónsson1, Tómas Guðbjartsson3
'Pvagfæraskurðdeild Landspítala Hringbraut, :Læknadeild Háskóla Íslands.
'Skurðdeild Brigham Harvard sjúkrahússins í Boston
Inngangur: Nýrnabrottnám (radical nephrectomy) er hefðbundin
meðferð staðbundins nýrnafrumukrabbameins. Við hlutabrottnám
á nýra (partial nephrectomy) er hluti nýrans með æxlinu fjarlægður.
Áður fyrr var aðgerðinni aðallega beitt við sjúklinga með skerta
nýrnastarfsemi og þannig reynt að forða þeim frá blóðskilun með
því að hlífa starfhæfum nýrnavef. Á síðustu 15 árum hefur hluta-
brottnámi á nýra í vaxandi mæli verið beitt í meðferð sjúklinga með
eðlilega nýrnastarfssemi. Ein helsta skýringin er aukinn fjöldi til-
viljanagreindra nýrnaæxla sem greinast við myndrannsóknir á
kviðarholi. Árangur hlutabrottnáms hefur verið mjög góður erlend-
is en aðgerðin er tæknilega krefjandi og hætta á blæðingu og endur-
komu krabbameins aukin. Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
tíðni og árangur þessara aðgerða hér á landi.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturvirk og nær til allra sem
gengust undir hlutabrottnám á nýra vegna nýrnafrumukrabba-
meins á íslandi 1971-2001. Upplýsingar fengust úr sjúkraskrám,
vefjasvörum og krabbameinsskrá KÍ. Kannaður var fjöldi aðgerða,
ábendingar, afdrif sjúklinga eftir aðgerð og endurkoma krabba-
meinsins.
Niðurstöður: Frá 1971-2001 gengust 605 sjúklingar undir skurðað-
gerð á nýra á íslandi af 907 greindum með nýrnafrumukrabbamein.
Fimmtán þessara aðgerða voru hlutabrottnám (4 konur og 11
karlar), allar framkvæmdar eftir 1991. Ábendingar aðgerða voru;
skert nýrnastarfsemi í hinu nýranu (n=5), eitt nýra (n=4) og lítil
randstæð æxli (< 4 cm) (n=4). í tveimur tilvikum var talið að um
góðkynja hnút væri að ræða. Ellefu sjúklingar greindust fyrir tilvilj-
un. Meðalaðgerðartími var 200 mínútur og blæðing 690 ml (300-
2000 ml). Meðalstærð æxlanna var 2,9 cm (1-5,5 cm). Tólf (80%)
sjúklinganna voru með sjúkdóm á Robson-stigi I (Robson), tveir á
stigi II og einn á stigi IV. Smjásjárskoðun á æxlunum leiddi í ljós
hreinar skurðbrúnir í 12 tilvikum en hjá þremur sjúklingum fannst
krabbamein í skurðbrúnum. Þrír greindust með endurkomu
krabbameins í nýranu (8,15 og 15 mánuðum frá aðgerð) og gengust
undir nýrnabrottnám. Af þeim voru tveir með æxlisvöxt í
skurðbrúnum. Tveir sjúklingar voru teknir aftur til aðgerðar vegna
blæðingar. Annar þeirra lést 9 dögum frá aðgerð vegna hjartabilun-
ar og losts sem var rakið til blæðingarinnar. Aðrir fylgikvillar voru
sýking í kviðarholi (n=l) og lungnabólga (n=l). Legutími var sex
dagar (bil 3-57 dagar). Af 15 sjúklingum eru 11 á lífi í dag, þar af 10
án merkja um nýrnafrumukrabbamein.
Ályktun: Reynsla af hlutabrottnámi vegna nýrnafrumukrabba-
meins hér á landi er takmörkuð og bundin við síðasta áratug. Að-
gerðin hefur oftast verið framkvæmd hjá sjúklingum með skerta
nýrnastarfsemi og í þeim hópi er hættara við fylgikvillum. Krabba-
mein í skurðbrúnum (20%) er vandamál sem mikilvægt er að fyrir-
byggja, til dæmis með frystiskurði í aðgerð.
E 05 Róttækt nýra- og þvagálsnám með kviðsjárspeglun og aðstoð
handar. Sjúkratilfelli
Valur Þór Marteinsson, Sigurður Albertsson
Handlækningadeild FSA
Róttækt nýra- og þvagálsnám með opinni aðgerð hefur fram að
þessu verið hefðbundið meðferðarúrræði hjá sjúklingum með ill-
kynja æxli í efri þvagfæraþekju. Aðgerðin er yfirleitt gerð með ein-
um löngum kviðarholsskurði eða tveimur aðskildum holskurðum
og er umfangsmikil fyrir sjúkling. Kynnt er sjúkratilfelli þar sem 70
ára gamall sjúklingur greindist með nýjan æxlisvöxt á tveimur stöð-
um í vinstri þvagál og eitt í nýraskjóðu sömu megin. Áður hafði
hann undirgengist hlutanám vinstri þvagáls (neðri hluta) sökum ill-
kynja æxlisvaxtar, auk blöðruæxlisnáms um þvagrás. Sökum alvar-
legs lungnasjúkdóms var brýnt að minnka áhættu væntanlegrar að-
gerðrar hið allra mesta. Ekki var sýnt fram á meinvörp fyrir aðgerð.
Framkvæmt var róttækt nýra- og þvagálsnám með kviðsjárspeglun
og aðstoð handar (hand-assisted laparoscopic nephroureterec-
tomy) gegnum lítinn skurð neðan nafla, en þar var komið fyrir sér-
stöku plastgati fyrir hönd skurðlæknis þannig að hægt var að nota
handaraðstoð við kviðsjáraðgerðina. Sama gat var aftur notað til að
losa um neðsta hluta þvagáls auk brottnáms líffæris í lok aðgerðar.
Gangur eftir aðgerð varð góður og heilsaðist sjúklingi vel í kjöl-
farið. Meinafræðirannsókn staðfesti illkynja æxlisvöxt (Ta, GI) og
engin merki sáust um meinvörp við aðgerð. Sýnt verður myndband
úr aðgerðinni sem og uppsetning á þessari tegund aðgerða. Rætt
verður um hugsanlega kosti og galla þessarar aðgerðar í saman-
burði við aðrar kviðsjárspeglunaraðgerðir eða hefðbundnar opnar
aðgerðir.
Eftir því sem næst verður komist er um fyrstu aðgerð sinnar teg-
undar að ræða hérlendis við slíkum sjúkdómi.
E 06 lllkynja æxli í efri þvagvegaþekju á H-deild FSA 1978-2001
Valur Þór Marteinsson, Shree Datye
Handlækningadeild FSA
Inngangur: Illkynja æxli í efri þvagvegaþekju (IÆEÞÞ) eru yfirleitt
talin um 5% illkynja þvagþekjuæxla. Tilgangur rannsóknarinnar
var að athuga einkenni, greiningaraðferðir, stigun, meðferð og af-
drif sjúklinga sem til meðferðar komu á H-deild FSA á 23 ára
tímabili.
Efniviður og aðferðir: Farið var yfir sjúkraskrár allra sjúklinga sem
greinst höfðu með IÆEÞÞ á H-deild FSA á tímbilinu 1978-2001.
Alls var um að ræða 10 sjúklinga og einn þeirra greindist tvívegis
með æxli sömu megin (ellefu sjúkdómar).
Niðurstöður: Meðalaldur sjúklinga var 69,5 ár (bil 40-86 ára). f sjö
(64%) tilfellum var blóðmiga aðaleinkenni og fjórir höfðu síðu- eða
kviðverki. Fimm höfðu áður haft einkenni um þvagfærasteina.
Frumuskoðun þvags var tekin hjá sex sjúklingum og var neikvæð
með tilliti til æxlisvaxtar hjá öllum. í níu (82%) tilfellum var æxlis-
vöxtur bundinn við vinstra þvagvegakerfið. Tveir (18%) sjúklingar
höfðu áður fengið æxlisvöxt í þvagblöðru og fjórir (36%) í kjölfar
aðgerðar. Enginn greindist með meinvörp fyrir aðgerð, en einn
Læknablaðið 2002/88 311