Læknablaðið - 15.04.2002, Blaðsíða 9

RITSTJÓRNARGREINAR
Um vottorðagjöf
lækna
Eins og mörgum er í fersku minni hafði stjórn
Læknafélags íslands sjálfsögð afskipti af máli trúnað-
arlæknis Flugmálastjómar, Pengils Oddssonar, er
honum var vikið tímabundið úr starfi vegna vottorðs
sem hann gaf út fyrir flugmann. I bréfi sínu til sam-
gönguráðherra segir stjórn LI:
„Stjórn Læknafélags Islands hefur yfirfarið
ágreining Pengils Oddssonar, fluglæknis og trúnaðar-
læknis Flugmálastjórnar íslands, annars vegar og
Flugmálastjómar/Samgönguráðuneytisins hins vegar
um útgáfu heilbrigðisvottorðs atvinnuflugmanns
samkvæmt heilbrigðisákvæðum um flugskírteini. í
hlut á læknir með óvenju fjölþætta starfsreynslu og
farsælan feril í læknisstarfi.
Er það niðurstaða stjórnar Læknafélags Islands
að Þengill Oddsson hafi ekki brotið gegn þeim ítar-
legu reglum sem uppfylla ber á vettvangi flugöryggis-
mála. Samgönguráðherra hefur skipað nefnd sem
skoða skal störf og viðbrögð læknisins vegna þessa
ágreiningsmáls. Hafi nauðsyn borið til að stofna slíka
rannsóknarnefnd hefði átt að fela henni það verkefni
að skoða meðferð þessa máls í heild, - þar með talda
stjórnsýslu samgönguráðuneytisins í málinu og ann-
arra þeirra, sem aðild eiga að ágreiningnum eða
komið hafa að málinu með einhveijum hætti. Óháð
skoðun á öllum málavöxtum hefði það verið trúverð-
ugri skipan mála en sú sem valin var.
Stjórn LÍ hvetur til að rannsökuð verði til hlítar sú
óeðlilega og ósæmilega stjómsýsla að segja lækninum
upp störfum, þá er hann hafði sagt sig frá málinu vegna
þess ágreinings, sem uppi var. Brottvikning úr starfi
vóg að starfsheiðri læknisins, sem hefur sinnt starfi
sínu af alúð og kostgæfni og farið í einu og öllu eftir
alþjóðlegum vinnureglum, læknisfræðilegum stað-
reyndum og eigin sannfæringu."
Bæði mál Þengils og staða þeirra lækna sem
skipaðir voru í áfrýjunarnefnd til að fara yfir niður-
stöðu Þengils vekja ýmsar spurningar um hver réttar-
staða lækna er við vottorðagjöf í þeim tilvikum þegar
mörkin eru óljós milli faglegrar álitsgjafar annars
vegar og stjórnsýsluákvarðana hins vegar. Siðfræði-
ráð Læknafélags Islands undirbýr fræðilega umfjöll-
un um þetta sjónarhorn og er það vel. Heilsugæslu-
læknar hafa að undanförnu velt fyrir sér skyldum
sínum til að láta af hendi vottorð, einkum vegna óska
þriðja aðila eins og þeir vilja kalla það, til dæmis
vegna trygginga- og dómsmála, veitingu atvinnuleyfa
og annarra leyfisveitinga hins opinbera og vegna fjar-
vista. í bréfi lögfræðings þeirra og Læknafélags Is-
lands, Ólafs Jóhannesar Einarssonar, til kjaranefndar
frá 29. janúar síðastliðnum stendur:
„f 12. gr. læknalaga nr. 53/1988 segir: „Lækni er
skylt að láta hinu opinbera í té vottorð um sjúklinga
er hann annast þegar slíkra vottorða er krafist vegna
viðskipta sjúklings við hið opinbera.“ Forvera
ákvæðis 12. gr. læknalaga er að finna í 7. gr. laga nr.
47/1932, um lækningaleyfi, um réttindi og skyldur
lækna og annarra, er lækningaleyfi hafa, og um
skottulækningar en þar sagði: „Læknar eru skyldir til
að láta hinu opinbera í té vottorð um sjúklinga, er
þeir hafa eða hafa haft undir höndum, er slíkra vott-
orða er almennt krafist vegna viðskipta sjúklinganna
við hið opinbera, vegna fátækrahjálpar, styrkveit-
inga, trygginga og þess háttar, og ber þeim að fara ná-
kvæmlega eftir öllum fyrirmælum um gerð vottorð-
anna. Sama skylda hvílir á sjúkrahúsum og öðrum til-
svarandi stofnunum. Heimilt er lækni að senda land-
lækni einum vottorðið sem trúnaðarmál, ef honum
þykir ástæða til vegna ákvæða 10. gr.“ I athugasemd-
um við 7. gr. frumvarps þess sem varð að lögum nr.
47/1932 segir: „Það fer meira og meira í vöxt, að hið
opinbera þarfnast læknisvottorða vegna styrkveit-
inga, trygginga, o.s.frv., og verður að skylda lækna til
að láta nauðsynleg vottorð í té og gera þau þannig úr
garði sem krafizt er. Nú getur komið fyrir að læknir
líti svo á, að vottorð, sem af honum er krafizt, gangi
nærri ákvæðum 10. gr. um þagnarskyldu lækna og
þykir þá rétt, að heimila honum að senda vottorðið
landlækni einum sem trúnaðarmál. Er það ákvæði í
samræmi við svipað ákvæði í kynsjúkdómalögunum“
(Alþt. A-deild, 1932, bls. 186).
Akvæði nefndrar 7. gr. var að finna óbreytt sem 7.
gr. læknalaga nr. 80/1969. Akvæðinu var síðan breytt
með 5. gr. laga nr. 108/1973, en þá var heimild læknis
til að senda landlækni einum vottorð felld brott úr
lögunum. Hins vegar virðast ekki hafa verið gerðar
aðrar efnisbreytingar á 7. gr. læknalaga og má í því
sambandi vísa til almennra athugasemda með frum-
varpi því sem varð að lögum nr. 108/1973, en þar
sagði að aðrar efnisbreytingar væru ekki gerðar frá
gildandi lögum. Hins vegar væri orðalagi nokkurra
greina breytt til nútímalegra horfs (Alþt. A-deild,
1973, bls. 681). I athugasemdum við 12. gr. frumvarps
þess, sem varð að læknalögum nr. 53/1988, segir að
ákvæðið sé efnislega samhljóða 7. gr. gildandi laga
(Alþt. A-deild, 1986, bls. 1174).“
Ákvæði læknalaga leggur okkur þær skyldur á
herðar að gefa sjúklingum okkar vottorð. Þessar
skyldur eru hins vegar takmarkaðar samkvæmt lög-
unum. Sé beitt lögskýringu, eins og lögfræðingurinn
hefur gert til að draga fram innihald skyldunnar, er
það viðurkennd regla að túlka ákvæði um skyldur
Sigurbjörn
Sveinsson
Höfundur er formaður
Læknafélags íslands.
Læknablaðið 2002/88 277