Læknablaðið - 15.10.2005, Qupperneq 27

FRÆÐIGREINAR / GERVILIÐAAÐGERÐIR
að hnéskelin færðist úr skorðum. Ef þessum 12
enduraðgerðum er sleppt þá verður enduraðgerð-
artíðni Kinematic gerviliðarins 9% eftir 13 ár.
A GC-gerviliðurinn
Sá heilliður sem notaður er á FSA í dag er AGC
gerviliður og er hann venjulega settur inn án hné-
skeljarhluta. Enduraðgerðartíðni AGC liðarins
reyndist 3% sjö árum eftir fyrstu aðgerð (sjá mynd
6). Er það að sýkingum meðtöldum. Engin endur-
aðgerð hefur verið gerð á AGC liðunum vegna
hnéskeljahluta.
Enduraðgerðir á hálfliðum
Alls voru settir inn 21 gerviliður af PCA tegund
og enduraðgerðir gerðar á 11 liðum eða meira en
50% þeirra sem settir voru inn á tímabilinu. PCA
liðurinn dugði að meðaltali hjá þeim sem þurftu
enduraðgerðar við í 1559 daga. Einum lið þurfti að
skipta út eftir aðeins 229 daga og var hann sá liður
sem dugði styst. Sá sem lengst dugði gekkst undir
enduraðgerð á PCA lið 10 árum frá frumaðgerð og
er það lengsti tími sem leið á milli frum- og endur-
aðgerðar á PCA lið. Ein enduraðgerð hefur verið
gerð á Link-uni lið af þeim 22 liðum sem settir
hafa verið inn. Alls voru því gerðar enduraðgerðir
á 12 hálfliðum. í 11 tilvikum var enduraðgerðin
vegna loss sem olli verkjum og einu tilviki vegna
verkja þar sem los var ekki staðfest. I tíu tilvikum
hafði ábending fyrir gerviliðaaðgerð í upphafi
verið slitgigt, í einu tilviki beindrep og í einu aðrir
liðbólgusjúkdómar. Vegna fárra aðgerða sem
framkvæmdar hafa verið með hálfliðum á FSA er
ekki unnt að reikna út CRR fyrir þá.
Breytingar á ábendingum
Á fyrstu fimm árunum sem aðgerðirnar eru gerðar
er stærstur hluti þeirra framkvæmdur vegna slit-
gigtar eða rúmlega 88% af þeim 60 aðgerðum sem
voru gerðar frá 1983 til 1987. Ef hins vegar litið er
á seinustu fimm árin sem aðgerðirnar hafa verið
gerðar er hlutfall aðgerða sem gerðar eru vegna
slits tæplega 96% af þeim 243 aðgerðum sem fram-
kvæmdar voru frá og með árinu 1999. Ábending
vegna iktsýki lækkar úr 6,7% á fyrstu fimm árum
niður í um 1,2% aðgerða á seinustu fimm árum.
Mynd 6.CRRfyrirAGC
heilliðinn var, sjö árum
eftirfyrstu aðgerð, 3%.
Hvíta línan sýnir endurað-
gerðartíðni og gráa svœðið
2 staðalfrávik frá endurað-
gerðarlíðni í hvora átt.
Fylgikvillar eftir útskrift
Þremur mánuðum eftir útskrift höfðu 13 sjúk-
lingar leitað til sjúkrahússins vegna fylgikvilla sem
áður höfðu verið skilgreindir. Einn sjúklingur kom
vegna sýkingar í gervilið og annar vegna blóðsega-
reks til lungna. Einn einstaklingur lést úr hjarta-
áfalli 12 dögum eftir útskrift.
Sex mánuðum eftir útskrift hafði einn sjúk-
lingur komið að auki vegna blóðsega í fæti og einn
vegna sýkingar í gervilið. Ekki leituðu sjúklingar í
rannsóknarhópnum sér aðstoðar á FSA sex til níu
mánuðum eftir aðgerð vegna blóðsega, blóðsega-
reks eða sýkinga. Að sex mánuðum liðnum höfðu
því 0,5% sjúklinga fengið blóðsega í neðri útlim
og 0,4% fengið blóðsegarek til lungna samkvæmt
skilgreiningu þessarar rannsóknar.
Mynd 7. Á myndinni ntá
sjá þá fylgikvilla og fjölda
sem sjúklingar höfðu feng-
ið við útskrift á tímabilinu.
Fylgikvillar
Fylgikvillar við útskrift
Samtals voru fylgikvillar skráðir fyrir útskrift hjá
13,3% sjúklinga (sjá mynd 7). Aðeins var skráð
eitt tilvik þar sem sjúklingur hafði fengið blóð-
tappa í lungu. Ef aðeins eru teknir fylgikvillar eins
og bláæðasegi, blóðsegarek til lungna, sýkingar,
taugaáverkar og miðtaugakerfisaukaverkanir þá
er tíðni þeirra 1,8%.
Umræða
Árangur gerviliðaaðgerða á hnjám hefur verið til
þessa allt að því óþekktur á íslandi. í upphafi var
gert ráð fyrir að árangur aðgerðanna væri jafngóð-
ur og árangur af samskonar aðgerðum sem fram-
kvæmdar eru í Svíþjóð. Ein af forsendum þeirra
tilgátu er að sambærileg rannsókn hefur verið
gerð á árangri af gerviliðaaðgerðum í mjöðmum
framkvæmdum á FSA. Sú rannsókn leiddi í ljós að
Læknablaðið 2005/91 743