Læknablaðið - 15.06.2008, Blaðsíða 12

■ FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
Tafla I. Þátttökutafla.
Bekkur (aldur) Fjöldi þátt- takenda Fjöldl sem boðin var þátttaka Þátttöku- hlutfall % Útilokuö vegna töku sýklalyfja Útilokuö vegna kyngingar- óþæginda Fjöldi barna í skólunum Fjöldi í árgangi á íslandi
1. (6 ára) 29 68 42,6 8 0 86 4240
2. (7 ára) 30 61 49,2 6 1 122 4238
3. (8 ára) 30 63 47,6 7 0 135 4427
4. (9 ára) 28 43 65,1 3 0 145 4343
5. (10 ára) 30 45 66,7 2 2 150 4505
6. (11 ára) 30 46 65,2 0 2 130 4661
7. (12 ára) 30 83 36,1 4 1 143 4624
8. (13 ára) 29 97 30,0 2 0 138 4504
9. (14 ára) 22 * * 2 0 232 4820
10.(15 ára) 12 * * 1 0 185 4510
Alls. 270 35 6 1466 44.872
*ekki fyrirliggjandi upplýsingar um hve mörgum var boöin þátttaka í 9. og 10. bekk.
að staðfesta eða útiloka streptókokkahálsbólgu til
að koma í veg fyrir óæskilega notkun sýklalyfja
þegar þeirra er ekki þörf.
Rannsóknir sýna að erfitt er að greina streptó-
kokkahálsbólgu frá hálsbólgum af völdum ann-
arra sýkla eins og veira, út frá sjúkrasögu og skoð-
un einni saman (2). Ef talið er að sjúklingur sé með
streptókokkahálsbólgu er mælt með hraðgreining-
arprófi eða ræktun úr hálsi (3). Slík próf staðfesta
einungis tilvist S. pyogenes í hálsi en ekki hvort
hún sé orsakavaldur hálsbólgunnar. Þeir sem bera
bakteríuna í nefi eða hálsi en sýna engin einkenni
bráðrar sýkingar nefnast S. pyogenes berar. Þegar
hraðgreiningarpróf eða hálsræktun er jákvæð er
því möguleiki á að um veirusýkingu sé að ræða og
að viðkomandi sé beri. Þessar líkur eru meiri því
hærri sem beratíðnin er.
Streptókokkahálsbólga er algengust hjá börn-
um og unglingum 5-15 ára (4). I nýlegum erlend-
um rannsóknum hefur beratíðnin einnig verið
hæst í þessum aldursflokki, mælst upp í 26% (5).
Sambærileg tíðni hjá fullorðnum hefur mælst hæst
tæp 4% (6-9). Að jafnaði er þó talið að beratíðni sé
um 10% (10). Beratíðni S. pyogenes hefur ekki verið
könnuð áður á íslandi.
Erlendis fer sýkingum af völdum MÓSA utan
sjúkrahúsa fjölgandi þó enn séu spítalasýkingar
algengastar. Á íslandi hafa nánast eingöngu spít-
alasýkingar skotið upp kollinum og sýkingavamir
miðast við það. Tíðni MÓSA-bera út í samfélaginu
er hins vegar óþekkt hér á landi. MÓSA er auk
þess ekki orðinn hluti af flóru sjúkrahúsa hér eins
og víða erlendis.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
algengi S. pyogenes og MÓSA hjá frískum grunn-
skólabömum.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var þversæ (cross sectional) og fór
fram í þremur gmnnskólum Garðabæjar í mars
og apríl 2005. Þátttakendur voru 270 börn, á aldr-
inum 6-15 ára. Börnin voru úr bekkjum sem valdir
voru af handahófi. Öllum börnum í þessum bekkj-
um var boðin þátttaka en miðað var við að ná 30
sýnum úr hverjum árgangi. Alls var 506 börnum
í 1.-8. bekk boðið að taka þátt en þátttakendur í
þessum bekkjum voru 236, þátttökuhlutfall var
því 46,6%. í 9. og 10. bekk voru ekki eiginlegir
bekkir og því ekki nákvæmlega vitað hve mörg-
um var boðin þátttaka, sjá töflu I. Fjöldi barna í
þessum þremur skólum var 1466 og í 1.-8. bekk
1049 börn. Börn og forráðamenn fengu kynning-
arblað, spurningalista og samþykkisblað. Spurt
var um fæðingarár, kyn bams og sýklalyfjanotkun
síðastliðna fjóra mánuði. Alls komu 311 börn með
útfylltan spurningalista og skriflegt samþykki sitt
og forráðamanna sinna. Þar af höfðu 35 börn tekið
sýklalyf undanfarna fjóra mánuði og voru því ekki
tekin irtn í rannsóknina. Tekið var eitt strok úr hálsi
bamanna, strokið var yfir báða hálskirtla og aftur í
kok. Áður en það var gert voru börnin spurð hvort
þau fyndu fyrir óþægindum við kyngingu og
slímhúð í koki skoðuð. Vegna kyngingaróþæginda
voru sex börn útilokuð frá rannsókn. Sami læknir
tók öll sýnin.
Sýnin fóru samdægurs á sýklafræðideild
Landspítala þar sem þeim var sáð á blóðagar (í
hitaskáp við loftfirrð skilyrði) til S. pyogenes leitar
og í MÓSA valæti (Oxacillin Resistance Screening
Agar og ORSAB Selective Supplement, Oxoid),
bæði föst og fljótandi, til MÓSA leitar. Næmispróf
vom gerð á jákvæðum bakteríuræktunum sam-
kvæmt skilmerkjum og stöðlum CLSI (11).
Við útreikninga á 95% vikmörkum var notað
448 LÆKNAblaðið 2008/94