Læknablaðið - 15.05.2010, Blaðsíða 13

FRÆÐIGREINAR
RANNSÓKNIR
voru við útreikninga á nýgengi voru fengnar á
heimasíðu Hagstofu íslands, www.hagstofa.is.
Samanburður á greiningartöf eftir sýkingarstað
(þrír hópar) var gerður í SPSS með Kruskal-
Wallis prófi, en samanburður milli tveggja hópa
var gerður með Mann-Whitney prófi. Miðað var
við tvíhliða p-gildi <0,05 til að munur teldist
marktækur.
Niðurstöður
Alls 90 sjúkraskrár voru skoðaðar. Þar af töldust
24 tilfelli ekki tæk í rannsóknina vegna skorts á
upplýsingum eða vegna þess að þau uppfylltu
ekki greiningarskilmerki (mynd 2). Eftir stóðu
66 gild viðföng, 41 kona og 25 karlar og var
meðalaldur þeirra 45 ár. Skiptingu í aldurshópa
má sjá á mynd 3. Fjölmennasti aldurshópurinn
var 35-54 ára.
Skiptingu sýkinga eftir staðsetningu má sjá
í töflu I. Sýkinguna var oftast að finna á
hálsi og andliti (42%), í grindarholi (32%),
táragöngum (14%), kviðarholi (11%) og loks
brjóstholi (2%). I töflu I er einnig sýndur
meðalaldur og kynjaskipting eftir sýkingarstað.
Hæsti meðalaldurinn var hjá einstaklingum
með táragangasýkingar. Allir sjúklingar með
geislagerlabólgu í grindarholi voru konur.
Nýgengi geislagerlabólgu var reiknað fyrir
tvö 12 ára tímabil og reyndist svipað á þeim
báðum. Á árunum 1984-1995 reyndist það vera
0,86/100.000 íslendinga á ári, en hækkaði í 1,17 á
seinna tímabilinu, 1996-2007. Á seinna tímabilinu
greindust átta af níu sjúklingum með sýkingu
í táragöngum. Einnig var skoðað aldursbundið
nýgengi sem eykst með hækkandi aldri, séu bæði
tímabilin skoðuð saman (mynd 4).
Ríflega helmingur (52%), eða 33 einstaklingar
af 64 sem unnt var að meta, höfðu fengið ranga
eða ófullnægjandi greiningu áður en til réttrar
greiningar kom. Algengast var að læknar teldu
að um krabbamein væri að ræða. í öllum tilfellum
tengdum kviðarholi grunaði lækna í upphafi
annað en geislagerlabólgu. í táragöngum var um
ranga/ ónákvæma greiningu að ræða í 88% tilfella.
Hjá 50 sjúklingum leið verulegur tími frá fyrstu
einkennum að greiningu (miðgildi 5 mánuðir). í 14
tilfellum var engin töf auk þess sem upplýsingar
þar að lútandi vantaði í tveimur tilfellum. Stysta
tímabilið var 15 dagar, hjá sjúklingum með
sýkingu í kviðarholi, en lengst hjá þeim sem voru
sýktir í hálsi eða á andliti (8-9 ár). Á mynd 5 er
tímalengd frá einkennum að greiningu skoðuð
eftir mismunandi sýkingarstöðum. Greiningartöf
var mislöng eftir hópum (p=0,034, Kruskal-
Wallis próf). Ekki var munur á greiningartöf milli
40%
36%
30%
? 25%
| 20%
| 15%
10%
5%
0%
Mynd 3. Hlutfallsleg skipting rannsóknarhópsins í aldurshópa. Tölurnar ofan við súlurnar
vísa ífjölda einstaklinga í hverjwn aldurshópi.
0-15 ára 16-34 ára 35-54 ára 55-74 ára 75 ára og eldri
Aldurshópar
0-15 éra 16-34 ára 35-54 óra 55-74 éra 75éraogeldri
AMurshófMr
—•—1984-1995
-■— 1996-2007
b*öi tirrabiin
Mynd 4. Aldursbundið nýgengi ífimm aldurshópum skoðað yfir allt rannsóknartímabilið og
á tveimur 12 ára tímabilum. Nýgengifyrirfyrri helminginn er sýnt með blárri línu, en bleikri
línufyrir seinni helminginn. Gula línan sýnir aldursbundið nýgengifyrir tímabilið í heild
sinni.
15 til 30 d 2til4mán 4+til6mán 6+til12mán 1+W2ár 2+bl 4 ár Sároglengur
Greiningartöf (timabil)
■Gnndartiol
■ Kviðartiol
DBrjósthol
■Táragðng
■Háls og andlit
sjúklinga sem fengu sýkingu á höfði eða hálsi
borið saman við kviðar- eða grindarhol (p=0,315,
Mann-Whitney próf), eða táragöngum borið
saman við sýkingar á höfði eða hálsi (p=0,086),
en sýkingar í kviðar- eða grindarholi greindust
marktækt fyrr en sýkingar í táragöngum (p=0,012
með Bonferroni-leiðréttingu).
Um helmingur sjúklinga fékk upphafsmeðferð
með sýklalyfi í æð (meðallengd meðferðar 13
dagar, miðgildi 11 dagar). Um 92% sjúklinga fengu
sýklalyf um munn, að meðaltali í tæplega fjóra
mánuði (meðaltal 107 dagar, miðgildi 42 dagar).
Mynd 5. Samband
milli greiningartafar og
sýkingarstaðar.
LÆKNAblaðið 2010/96 325