Læknablaðið - 15.05.2010, Blaðsíða 52

U M R Æ Ð A
B R É F T I L
R
0 G F R É T T I
B L A Ð S I N S
R
Herbalifevörur og íslensk sjúkratilfelli
Leonard
Goldstein
MD, meðlimur í bandarísku
læknasamtökunum
(American College of
Physicians),
lyflæknisfræði/lifrarfræði
Department of
Transplantation Services
Ronald Reagan
UCLA Medical Center
100 UCLA Medical Plaza
Suite 220
Los Angeles, CA 90095
Ezra Bejar
M.S., Ph.D. Lyfjafræði
Y. Steven Henig
M.S., Ph.D. Matvælafræði
Herbalife International,
990 West 190th St. Torrance,
CA 90502, USA
ezrab@herbalife. com
Bejar og Henig eru
starfsmenn Herbalife og
Goldstein hefur sinnt ráðgjöf
fyrir fyrirtækið.
Ritstjórn Læknablaðsins
hyggst ekki veita rými fyrir
frekari skoðanaskipti
þessara aðila á síðum
blaðsins.
Útdráttur
Ekki verða greind tengsl á milli Herbalifevara
eða íðefna þeirra og eitrunarlifrarbólgu í fimm
sjúkratilfellum sem lýst var í grein Magnúsar
Jóhannssonar o.fl. Undanskilja hefði átt tilfelli
nr. 4 vegna samhliða lyfjatöku og skorts á stýrðri
endurtöku. Aðrar mögulegar orsakir eru fyrir
hinum tilfellunum fjórum. Aðeins einn sjúklingur
af fimm neytti annarrar vörurtnar sem tilgreind
var sem mögulegur orsakavaldur. Herbalifevörur
innihalda ekki kava, ma huang, krossgras eða
hóffífil. Vatnsseyði af grænu tei og viðarkola-
síað aloe hlaup eru eingöngu notuð í öruggum
skömmtum.
Nýlega birtist grein eftir Magnús Jóhannsson
og fleiri um fimm tilfelli lifrarsjúkdóma á
íslandi á 10 ára tímabili.1 Því er haldið fram
að sjúkdómstilfellin megi rekja til viðbragða
við neyslu Herbalifevara. Samkvæmt RUCAM
viðmiðum voru orsakatengsl talin líkleg í þremur
tilfellum og möguleg í tveimur. Orsakatengsl á
grundvelli viðmiða WHO voru metin örugg í einu
tilfelli, líkleg í tveimur og möguleg í tveimur.
í okkar úttekt á þessum tilfellum á grunni
WHO viðmiðananna eru tvö af þessum tilfellum
útilokuð þar sem sjúklingamir tóku einnig
fjölmörg önnur lyf og fæðubótarefni. Þá eru eftir
þrjú tilfelli á 10 ára tímabili, þar sem tvö tilfelli eru
aðeins flokkuð sem möguleg. Þriðja tilfellið (nr 4)
hefði mætt skilyrðum fyrir því að orsakatengslin
teldust ótvíræð, ef ekki væri fyrir þá staðreynd
að þegar einkennin komu fram tók viðkomandi
einstaklingur einnig lyf sem vitað er að getur valdið
aukaverkunum í lifur og samhliða endurtöku
Herbalife tók hann einnig birkiösku. Ekki er hægt
að segja að um örugg orsakatengsl sé að ræða í
þessu tilfelli þar sem ekki fór fram stýrð endurtaka
á þekktu eiturefni. Hugsanlegt er að margháttuð
víxlverkun, þar með talið af völdum sjálfsónæmis,
mismunandi efnaskipta eða annarra ástæðna,
komi við sögu í þeim fáu tilfellum sem fjallað er
um í greininni. Sérfræðingar í lifrarsjúkdómum
eru sammála um að í um helmingi slíkra tilfella
finnist engin skýring. Höfundar greinarinnar
taka sjálfir fram að í fjórum tilfellanna gætu
einnig verið aðrar útskýringar á einkennunum.
Ennfremur segja höfundar að flestar Herbalife-
vörur séu hefðbundin matvæli. Því kemur sú
ályktun þeirra á óvart að líklegt sé að notkun á
Herbalifevörum tengist eitrunarlifrarbólgu. Þó er
það staðreynd að engin þekkt eiturefni er að finna
í Herbalifevörum og ef lifrarbólgu mætti rekja til
eituráhrifa frá Herbalife væru margfalt fleiri tilvik
komin fram. Eftir að hafa kynnt okkur þessi tilfelli
er niðurstaða okkar að mikill vafi leiki á því að
hægt sé að draga þá ályktun að Herbalifevörur séu
eitraðar eða ástæða þeirra sjúkdómstilfella sem
greinin fjallar um.
Þau viðmið sem almennt eru viðurkennd
til að hægt sé að tala um orsakatengsl vegna
lifrarsjúkdóma og vísað er til í greininni í
Læknablaðinu voru mótuð með það fyrir augum að
skoða eitrun í lifur af völdum lyfja þegar sértækt og
skilgreint íðefni hefur verið greint. Viðmiðunum
var ekki ætlað að meta áhrif fjölbreyttra matvæla,
fæðubótarefna og næringarvara, hvorki samsettra
né í heild sinni. Auk þess hefur verið bent á að
RUCAM-aðferðin sé aðeins í meðallagi áreiðanleg
og mælt með því að þróaðar yrðu aðrar og betri
aðferðir, til að meta orsakatengsl á nákvæmari
hátt.2 Niðurstaða greinarinnar í Læknablaðinu um
að telja verði líklegt að notkun á Herbalifevörum
tengist eitrunarlifrarbólgu, er einfaldlega ekki
studd rökum.
Höfundar greinarinnar í Læknablaðinu segja að
flestir þeirra sem fjallað er um í greininni hafi tekið
sömu vörurnar, RoseOx og Herbalifeline. Aðeins
var greint frá notkun Herbalifeline í einu tilfelli.
Höfundarnir tilgreina einnig fjölda jurta sem
tengjast lifrarskaða, þar með taldar kava kava,
ma huang, krossfífil og hóffífil, en engar þessara
plantna eu í vörum Herbalife. Sumar Herbalife-
vörur innihalda vatnsseyði úr grænu te og efni úr
aloe, sem unnið er úr aloe-hlaupi sem síað hefur
verið í gegn viðarkol. Um er að ræða íðefni sem
notuð eru í fjölda matvara. í engu þeirra tilfella
sem fjallað er um í greininni í Læknablaðinu er
greint frá neyslu Herbalifevara sem innihalda
aloe.
Sumar Herbalifevörur innihalda íðefni í mjög
litlu magni, sem í einstökum rannsóknum hafa
verið talin tengjast lifrarskemmdum við um-
talsvert hærri neysluskammta en finna má í
vörum Herbalife. Ekkert bendir til þess að neysla
á svo litlu magni íðefnanna valdi lifrarskemmdum
í mönnum og engin ástæða er til að hafa áhyggjur
af öryggi þegar þeirra er neytt í því magni sem er
að finna í vörum Herbalife. Fáein tilfelli skertrar
lifrarstarfsemi hafa verið tengd neyslu barna á
negulolíu.3 Dagsskammtur af RoseOx inniheldur
364 LÆKNAblaðið 2010/96