Læknablaðið - 15.07.2010, Qupperneq 17

S J
FRÆÐIGREINAR
ÚKRATILFELLI
Kalkvakaóhóf vegna
kalkkirtilsæxlis í brjóstholi -
sjúkratilfelli með umfjöllun
Hrund
Þórhallsdóttir1
deildarlæknir
Kristján Skúli
Ásgeirsson1
skurðlæknir
Ágústa
Ólafsdóttir2
lyflæknir
Tómas
Guðbjartsson 13
hjarta- og lungnaskurðlæknir
Lykilorð: kalkvakaóhóf, hækkað
kalk í blóði, kalkirtlar, kalkirtlaæxli,
góðkynja æxli, miðmæti.
Ágrip
72 ára karlmaður leitaði á bráðamóttöku vegna
dreifðra lið- og vöðvaverkja, þreytu og minnis-
leysis. Bæði kalk í sermi (S-Ca2+) og kalkvaki
(S-PTH, serum parathyroid hormone) reyndust
hækkuð en stækkaðir kalkkirtlar fundust ekki
við ómskoðun af hálsi. Á kalkirtlaskanni sást
hins vegar aukin upptaka í fremra miðmæti
sem á tölvusneiðmynd reyndist vera 1,5
cm stór fyrirferð. Fyrirferðin var fjarlægð í
gegnum bringubeinsskurð og reyndist góðkynja
kalkkirtilsæxli (adenoma). Einkenni hurfu á
nokkrum vikum. Tilfellið sýnir hversu fjölskrúðug
einkertni geta fylgt frumkomnu kalkvakaóhófi og
að orsök þess getur verið kalkkirtilsæxli staðsett í
brjóstholi.
Tilfelli
Rúmlega sjötugur karlmaður leitaði á bráðamót-
töku Landspítala eftir að hafa haft dreifða lið- og
vöðvaverki í tvær vikur. Við komu kvartaði hann
undan verkjum í mjóbaki, mjöðmum, öxlum,
úlnliðum og fingrum beggja handa og átti erfitt
með gang. Ættingjar höfðu jafnframt tekið
eftir depurð, fartnst hann gleyminn og ólíkur
sjálfum sér. Hann hafði sögu um háþrýsting
en einnig vinstri helftarlömun fjórum árum
áður sem að mestu hafði gengið til baka. Hann
var á eftirtöldum lyfjum; valsartani, aspiríni
og íbúprófen. Hann var hitalaus, gaf óljósa
sögu og ekki fyllilega áttaður á stund. Annað
markvert við skoðun var bjúgur á höndum og
samhverf bólga í smáliðum fingra. Einnig var
hreyfigeta skert í öxlum og mjöðmum. Blóðprufur
sýndu vægt lækkaðan blóðrauða 123 mg/L
(viðmiðunarmörk 134-171 mg/L) en að öðru leyti
eðlilegan blóðhag. S-CRP (C reactive protein), var
hækkað 140 mg/L (viðmiðunarmörk <6 mg/L),
sökk mældist 53 mm/klst (viðmiðunarmörk <15
mm/klst) og kreatínín var 79 [xmól/L. Vegna
gruns um gigtarsjúkdóm voru mæld gigtarpróf
og fengnar röntgenmyndir af liðum sem allar
reyndust eðlilegar. Við frekari blóðrannsóknir
kom í ljós hækkað jóniserað kalk (S-Ca+2) (1,53
mmol/L, viðmiðunarmörk 1,13-1,33 mmol/L)
og kalkvaki (S-PTH) (94 ng/L, viðmiðunarmörk
15-65 ng/L). Sólarhringsútskilnaður á kalki í
þvagi var eðlilegur. Orsök kalkhækkunar sam-
rýmdist því frumkomnu kalkvakaóhófi. Við
ómskoðun af hálsi var ekki hægt að sýna fram
á stækkaða kalkkirtla, en kalkkirtlaskann (99 m
Tc-sestamibi) sýndi hins vegar aukna upptöku
í fremri hluta miðmætis (mynd 1). Við frekari
rannsóknir með tölvuneiðmyndum var sýnt fram
á 1,5 cm fyrirferð í fremra miðmæti, nánar tiltekið
við ósæðarbogann, um það bil 7 cm frá efri kanti
bringubeins (mynd 2).
Ákveðið var að gera skurðaðgerð, enda sjúk-
lingur með töluverð einkenni. Byrjað var með
hálsskurði en ekki tókst að ná til fyrirferðarinnar
Mynd 1. Kalkirtlaskann (99m Tc-sestamibi) sem sýnir
aukna upptöku íframanverðu miðmæti (ör).
LÆKNAblaðið 2010/96 469