Læknablaðið - 15.07.2010, Síða 26

FRÆÐIGREINAR
SJÚKRATILFELLI
Mynd 4 a, b. (a) Mynd afneöri útlimum tekin ífebrúar 2008, tæplega fjórum vikum eftir
innlögn vegna rnikls bjúgs á útlimum (sjá texta). Þráttfyrir kröftuga þvagræsilyfjameðferð er
bjúgur enn til staðar, sérstaklega áfótleggjum. Einnig sjást stasabreytingar áfótum.
(b) Mynd tekin ári eftir aðgerð. Bjúgur er nánast horfinn afútlimum en stasabreytingar á húð
enn áberandi á fótleggjum.
mismunagreiningar eru því margar. Má þar
nefna hjartabilun vegna hjartavöðvasjúkdóms
eða lokuleka, hjartaþröng (cardiac tamponade)
Mynd 5. Mynd lir aðgerð sem sýnir hart og þykknað gollurshús í tangarkjaftinum. Fyrir
miðri mynd er hægri slegill hjartans.
og þrýstiloftbrjóst.11 Hjá okkar sjúklingi var
Kussmaulsteikn til staðar með pulsus paradoxus
sem þó sést oftar hjá sjúklingum með hjartaþröng
en trefjagollurshús.3
Lífeðlisfræði
Gollurshús er þunnur en sterkur sekkur, samsettur
úr tveimur lögum; háluhjúp (pericardium
visceralis) sem liggur þétt að yfirborði hjartans,
og trefjasekk (pericardium parietalis) sem er
utar. Undir eðlilegum kringumstæðum kemur
gollurshúsið í veg fyrir núning við hreyfingar
hjartans og getur gefið eftir í hlébili. Þetta gerir
báðum sleglum kleift að þenjast út og fyllast.
Við trefjagollurshús hindrar stíft gollurshúsið að
sleglarnir geti þanist út og að hjartað fyllist með
eðlilegum hætti. Þetta veldur því að dæluvirkni
hjartans skerðist.5'12'13
Við eðlilegar aðstæður minnkar innöndun þrýst-
ing í brjóstholi, lungnablóðrásinni og sleglum
hjartans. Sá þrýstingsmunur sem er á milli vinstri
hluta hjartans og lungnabláæðanna breytir hins
vegar ekki því að þrýstingurinn fellur jafnt á
báðum stöðum. Hjá sjúklingi með trefjagollurshús
verða engar öndunartengdar breytingar á þrýst-
ingi í sleglum, en það sama á ekki við um lungna-
blóðrásina. Við innöndun lækkar því þrýstingur í
lungnabláæðum en helst óbreyttur í vinstri slegli.
Það veldur því að minna rúmmál streymir um
míturlokuna og yfir til vinstri slegils í hlébili. Þar
sem sleglamir eru nú háðir hvor öðrum eykst að
sama skapi rúmmál hægri slegils. Við þetta flyst
sleglaskilveggur meira til vinstri og flæðishraði
í hlébili í lifrarbláæðum og yfir þríblöðkulokuna
eykst við innöndun. Við útöndun verður hins
vegar aftur aukið innstreymi inn í vinstri slegil en
minnkað til þess hægri.13'16
Greining
Á venjulegri röntgenmynd af brjóstholi sjást
kalkanir í gollurshúsi hjá um þriðjungi sjúklinga.
Þessar kalkanir em sterk vísbending um
trefjagollurshús, svo fremi sem einkenni hægri
hjartabilunar eru til staðar.3
Á tvívíddar hjartaómun sést oft þykknað
gollurshús, óeðlileg hreyfing á sleglaskilvegg
og bakveggur vinstri slegils er flatur í hlébili.
Vinstri gátt er iðulega stækkuð, öndunartengdar
breytingar á stærð slegla áberandi og neðri
holæð (vena cava inferior) er þanin. Með
M-tækniómun er dæmigert að sjá merki um
hindrun á innflæði í vinstri slegli í hlébili. Sést
þetta best sem brattur E-F halli á hreyfiómriti
míturlokunnar. Einnig sést snemma í hlébili
snögg fram- og afturhreyfing á sleglaskilvegg
sem svarar til svokallaðs „pericardial knock" á
478 LÆKNAblaðiö 2010/96