Læknablaðið - 15.11.2011, Blaðsíða 19

RANNSÓKN
um sálfélagslega líðan tengdri offitu (Obesity-related Problems
scale),13 BAI-kvíðakvarði (Beck anxiety inventory scale)14 og BDI-
II-kvarði um þunglyndi (Beck depression inventory scale).14
Tölfræði
Við vinnslu gagna var notað tölfræðiforritið SPSS 15.0 (Statistical
Package for the Social Sciences, útgáfa 15.0). Við greiningu gagna
sem voru normaldreifð var notað parað t-próf (Paired Samples
Statistics T-test) og t-próf fyrir óháða hópa (Independent Sampled
T-test). Fyrir gögn með skekkta dreifingu var notað Wilcoxon
próf (Wilcoxon Signed Ranks Test) og Mann-Whitney próf (Mann-
Whitney Test). Þegar könnuð var fylgni milli breyta var notaður
fylgnistuðull Pearsons fyrir normaldreifð gögn og Spearman's
rho þegar ekki var um normaldreifð gögn að ræða. í töflum
sýna normaldreifð gögn meðaltal (staðalfrávik) og ónormaldreifð
gögn sýna miðgildi (neðri og efri fjórðungsmörk). Marktækni
var miðuð við 5% marktektarmörk (p<0,05).
Niðurstöður
Tími milli fyrstu og annarrar mælingar var að miðgildi sex
mánuðir (spönn 2-15 mánuðir). Ef niðurstöður vantaði úr annarri
hvorri mælingunni voru tekin út gögn viðkomandi einstaklings
í báðum mælingum. í tveimur tilvikum vantaði upplýsingar
um mittismælingu og fjórar konur svöruðu ekki mismunandi
spurningalistum. Konurnar (n=47) léttust að meðaltali um 9%
og líkamsþyngdarstuðull lækkaði um 3,9 einingar. Mittismál
minnkaði að meðaltali um 6% og niðurstöður úr BIA-rafleiðni-
mælingu sýndi mestan hlutfallslegan mun á fitumagni, eða um
13%. í töflu I eru sýndar niðurstöður mælinga á holdafari þátt-
takenda.
Þátttakendur luku 12% hærra hámarksálagi á hjóli og þar með
varð hækkun á þrektölu um 21% og hámarkssúrefnisupptaka
hækkaði um 18%. Hvíldarpúls fyrir próf og hjartsláttur í byrjun
þolprófs lækkuðu að meðaltali um 6% milli mælinga. Ekki var
marktækur munur á lokapúlsi (p>0,05), sjá töflu II. Við mælingu
á blóðþrýstingi kom í ljós marktækur munur í öllum mælingum
(p<0,05). Efri mörk blóðþrýstings í byrjun þolprófs mældust að
meðaltali 13% lægri og í lok þolprófs mældist 9% lækkun á
miðgildum efri marka. Neðri mörk blóðþrýstings hækkuðu í
lok þolprófs. Einum þátttakanda var gert að hætta í þolprófi
vegna óeðlilegrar blóðþrýstingshækkunar og því voru notaðar
niðurstöður 46 þolprófa, sjá töflu III.
Þátttakendur sýndu lækkun um sjö stig á miðgildi milli mæl-
inga í Becks-kvíðakvarða og lækkun í Becks-þunglyndiskvarða
um 11 stig (á skalanum 0-63 þar sem 0 er best). Niðurstöður
OP-kvarðans sýndu í seinni mælingunni lækkun um 23,2 stig
(43%) (á skalanum 0-100 þar sem 0 er best). Heildarstigum
lífsgæðakvarðans SF-36 hefur verið umbreytt í T-einkunn þar
sem heildarstig flokksins yfir líkamlega líðan (PCS) hækkuðu
um 7,6 stig og miðgildi heildarstiga fyrir andlega líðan (MCS)
sýndi 15,8 stiga hækkun (stöðluð T-meðaleinkunn er 50±10
þar sem hækkun stiga gefur til kynna betri lífsgæði). Tafla IV
S}inir heildarniðurstöður úr spurningalistunum. I niðurstöðum
OP-kvarða og SF-36-heildarstiga (PCS) eru sýnd meðaltöl og
staðalfrávik. Aðrar niðurstöður sýna miðgildi, neðri og efri
fjórðungsmörk.
Tafla III. Þolprófá hjóli - blóðþrýstingur (mmHg).
Fjöldi (n) Mæling 1 Mæling 2 p-gildi
Efri mörk í byrjun 46 135,3 (13,1 )T 117,9 (11,2)t <0,001
Neðri mörk í byrjun 46 90,0 (80,0;95,0)t 80,0 (80,0;90,0)t <0,001
Efri mörk í lok 46 207,9 (18,5)T 189,9 (21,4)t <0,001
Neðri mörk í lok 46 90,0 (84,8;100)t 95,0 (88,8;101,3)t 0,002
Gildi: tMeðaltal (staðalfrávik), tmiðgildi (neðri og efri fjórðungsmörk).
Þegar skoðuð var fylgni milli breyta í rannsókninni (niðurstöður
á fylgni ekki sýndar í greininni) má túlka jákvætt að marktæk
meðalfylgni reyndist milli þyngdartaps og upphafsþyngdar
þátttakenda rannsóknarinnar (r=0,41, p=0,004). Þær konur sem
voru þyngstar í forskoðun léttust mest á milli mælinga og lækkuðu
áhættu sína mest gagnvart alvarlegum sjúkdómum.
Umræða
Meginmarkmið þessarar rannsóknar var að mæla heilsufarslegar
breytingar hjá einstaklingum í atferlismiðaðri offitumeðferð hjá
þverfaglegu teymi. Niðurstöður rannsóknarinnar benda til þess
að líkamlegt þrek, andleg, félagsleg og líkamleg líðan þátttakenda
batni og blóðþrýstingur og fituhlutfall lækki. Heilsufarslegur
ávinningur þátttakenda rannsóknarinnar er mikill sem ætti að
hvetja einstaklinga sem glíma við offitusjúkdóminn til að sækjast
eftir þverfaglegri meðferð sem leið að bættu heilsufari. Ekki er
einblínt á þyngdartapið eitt og sér heldur reynt að líta á það
sem afleiðingu lífsháttabreytinga sem ná yfir langan tíma og er
fylgst með þyngdarbreytingum sem einum mælikvarða af mörgum
í meðferðinni. Mikilvægur ávinningur þyngdartaps er minni
áhætta á fjölmörgum alvarlegum sjúkdómum, svo sem hjarta-
og æðasjúkdómum15 og sykursýki.2 Þótt meðalþyngdarstuðull um
miðbik meðferðar sé enn í flokki alvarlegrar offitu er lækkun
stuðulsins um tæplega fjórar einingar afar þýðingarmikil breyting.
Sem dæmi um heilsufarslegt mikilvægi lækkaði þyngdartapið
áhættu á hjartabilun um 20% hjá þátttakendum í þessari rannsókn
en Kenchaiah og félagar16 mældu aukningu á hjartabilun um 5%
með hverju stigi í hækkun líkamsþyngdarstuðuls yfir kjörþyngd.
Tafla IV. Heildarstig úr spurningalistum.
Fjöldi (n) Mæling 1 Mæling 2 p-gildi
BAI- kvíðakvarði 46 11,0 (5,0:19,3)4: 3,0 (2,0;5,3)t <0,001
BDI-II- þunglyndiskvarði 46 20,0 (11,0;30,0)4 3,0 (1,0;7,0)t <0,001
OP-kvarði fyrir ofþyngd 43 53,8 (24,4)t 30,6 (21,5)t <0,001
SF-36 Líkamleg líðan (PCS’) 43 39,4 (9,2)t 47,0 (7,3)t <0,001
SF-36 Andleg líðan (MCS2) 43 39,5 (31,2;53,9)t 55,3 (50,6;59,0)t <0,001
Gildi: fMeðaltal (staðalfrávik), tmiðgildi (neðri og efri fjórðungsmörk)
1 PCS: Physical component summary
2 MCS: Mental component summary
LÆKNAblaðið 2011/97 599