Læknablaðið - 15.12.2012, Síða 33

Ú R PENNA STJÓRNARMANNA LÍ
Verður erfitt að manna stöður
sérfræðilækna á íslandi í framtíðinni?
Þorbjörn
Jónsson
læknir og sérfræðingur
í ónæmisfræði,
formaður Læknafélags
íslands
thorbjor<8landspitali.is
Mikið hefur verið rætt og ritað undanfarin
ár um niðurskurð í heilbrigðiskerfinu og
fækkun lækna og neikvæð áhrif þess á
öryggi og þjónustu við sjúklinga. Fækk-
unin skýrist einkum af þrennu: a) læknar
sem nýlokið hafa læknaprófi vinna skemur
á íslandi áður en haldið er til framhalds-
náms í útlöndum, b) læknar sem lokið
hafa sérfræðinámi erlendis veigra sér við
að flytja til landsins og c) sérfræðilæknar
búsettir á íslandi, jafnvel um langt árabil,
minnka starfshlutfall sitt hér á landi eða
hætta alfarið störfum til að vinna erlendis.
Niðurstaðan er sú að erfiðara reynist að
manna læknisstöður hér á landi. Til að
tryggja nægilegan fjölda lækna og gæði
heilbrigðisþjónustunnar til framtíðar þarf
að huga að því hvernig við getum örvað
nýliðun í hópi sérfræðilækna.
Hverjar eru orsakir þess að svona er
komið? Vitað er að óánægju lækna má
rekja til tveggja þátta að minnsta kosti,
almennt lakari kjara, ekki síst í kjölfar
efnahagshrunsins 2008, og bágra og oft á
tíðum ófullnægjandi starfsaðstæðna.
Hvað launakjör varðar er ljóst að ís-
lenskir læknar eru eftirsóttur alþjóð-
legur vinnukraftur og þeim hefur reynst
auðvelt að fá mun betur launuð störf í
Evrópu, ekki síst í Noregi og Svíþjóð.
Starfsaðstæður og starfsumhverfi lækna
á íslandi er oft á tíðum ófullnægjandi.
Alþekkt er að vinnuálag á dagvinnutíma
og vaktaálag er víða mjög mikið. Tækjamál
hafa víða verið í ólagi. Lyfjamálum er áfátt
og þurfa margir læknar að nota drjúgan
tíma til að greiða úr slíkum vandamálum.
Allt þetta getur valdið því að læknum
reynist illmögulegt að veita sjúklingum
sínum þá þjónustu sem telja besta og eru
vanir úr starfi sínu erlendis. Að auki kem-
ur að skrifstofuaðstaða er víða bágborin
og svona mætti áfram telja. Það sem líka
hefur vakið óánægju og gremju er ágrein-
ingur um túlkun kjarasamninga. Sumir
myndu vilja orða þetta sem einbeittan vilja
til að sniðganga gerða kjarasamninga - og
reyna þannig að hafa af læknum umsamin
laun eða frítíma.
A síðasta aðalfundi Læknafélags ís-
lands var samþykkt eftirfarandi ályktun:
Aðalfundur Læknafélags íslands, háldinn á
Akureyri 18.-19. október 2012, hvetur stjórn-
endur heilbrigðisstofnana að tryggja tillilýði-
lega aðlögun lækna, við upphaf starfs. Engin
eða lítil aðlögun er veruleiki sem blasir við
flestum læknum. Slíkt ógnar öryggi sjúklinga,
auk pess að draga úr afköstum og starfsánægju.
Þarna er vakin athygli á mikilvægu atriði.
Flestar starfsstéttir sem starfa á heil-
brigðisstofnunum hafa fengið launaðan
aðlögunartíma í upphafi starfs, sumar
hverjar umtalsverðan tíma. Flestir læknar
sem nú eru komnir með sérfræðileyfi hafa
ekki kynnst slíku. Eðlileg aðlögun í upp-
hafi starfs er einn þáttur í því að tryggja
öryggi sjúklinga og auka jafnframt starfs-
ánægju og öryggi lækna í starfi. Úrbætur
þurfa ekki alltaf að vera flóknar eða dýrar
og að þessu þarf að vinna hratt og vel.
Fyrir skömmu birtist í DV viðtal við
lækni, unga konu sem nú er búsett erlend-
is. Þar er lýst þeim starfsaðstæðum sem
hún bjó við á íslandi áður en hún hélt til
framhaldsnáms á erlendri grundu. Fyrir-
sögn greinarinnar hljóðaði svo: Útbrunnin
eftir aðeins ár í starfi. í undirfyrirsögn
sagði síðan: Læknir segir vinnuaðstæður
hérlendis „ógeð". Þessar setningar báðar
gefa til kynna undirmönnun á vinnustað
með tilheyrandi óhóflegu vinnuálagi.
Læknirinn kvaðst hafa þurft að sinna
allt að þremur störfum samtímis. Slíkt
er auðvitað aldrei ásættanlegt, hvorki út
frá vinnuverndarsjónarmiði né öryggi
sjúklinga. í framhaldi af þessu er rétt að
benda á niðurstöður nýlegrar starfsum-
hverfiskönnunar á Landspítalanum, en
þær eru áhyggjuefni. Þegar kandídatar
og læknar án sérfræðileyfis voru beðnir
að taka afstöðu til fullyrðingarinnar Ég er
ánægð(ur) með núverandi vinnuaðstöðu mína
voru einungis 29% og 30% sammála. Enn
slakari var niðurstaðan þegar spurt var
um fullyrðinguna Ég heftíma til að Ijúka
verkefnum mínwn þannig að ég sé ánægð(ur)
með þau. Einungis 12% kandídata og 30%
lækna án sérfræðileyfis lýstu sig sammála.
Niðurstöður margra annarra spurninga
voru í líkum dúr, sem sagt óviðunandi
útkoma. Þessar niðurstöður sýna svart á
hvítu að bæta þarf starfsumhverfi kandíd-
ata og almennra lækna.
Hér að framan hef ég tæpt á nokkrum
atriðum sem varða starfsumhverfi lækna á
Islandi í dag, ekki síst yngri lækna. Þegar
horft er til framtíðar varðandi nýliðun sér-
fræðilækna er mikilvægt að halda þannig
á málum núna að almennir læknar beri
góðan hug til þeirra stofnana sem þeir
störfuðu hjá áður en haldið var til sérnáms
erlendis. Það getur verið lykillinn að því
að þessi læknahópur hafi áhuga á að snúa
til baka til íslands. Þess vegna þurfa heil-
brigðisstofnanir, yfirvöld og læknar að
snúa bökum saman og reyna að bæta úr
brotalömum í starfsumhverfi lækna, hvar
sem þær finnast.
Stjórn LÍ
Þorbjörn Jónsson, formaður
Orri Þór Ormarsson, varaformaður
Magnús Baldvinsson, gjaldkeri
Salome Á. Arnardóttir, ritari
Björn Gunnarsson
Guðrún Jóhanna Georgsdóttir
Magdalena Ásgeirsdóttir
Þórarinn Ingólfsson
Þórey Steinarsdóttir
í pistlunum Úr penna stjórnarmanna U birta
þeir sínar eigin skoðanir en ekki félagsins.
LÆKNAblaðið 2012/98 661