Læknablaðið - 15.12.2012, Qupperneq 35

UMFJÖLLUN OG GREINAR
„Skilaboðin sem við viljum
koma til allra kvenna eru
einfaldlega þau að efþær eru
verndaðar gegn HPV-smiti
eru þær verndaðar gegn
legliálskrabbameini," segja
prófessor Joakim Dillner og
Kristján Sigurðsson yfirlæknir
Leitarstöðvar Krabbameins-
félags íslands.
ekki varðir gegn smiti þó stúlkurnar hafi
verið bólusettar. Þetta tvennt vegur því
þungt í dag þegar skoða á hvort bólusetja
eigi pilta líka."
Grunnstoðirnar hafa veikst
Kristján Sigurðsson yfirlæknir Leitar-
stöðvar Krabbameinsfélags Islands segir
að notkun HPV-greiningar sé háð aldri
kvennanna. „í aldurshópnum 20-35 ára er
tíðni HPV-smits það há að það borgar sig
ekki að beita HPV-skimun og því áfram
mælt með notkun frumustroks á tveggja
til þriggja ára fresti. í þessum yngra ald-
urshópi er HPV-greining síðan notuð til að
kanna hvaða konur með vægar eða óljósar
frumubreytingar hafi í raun smitast af há-
áhættu stofni veirunnar. Konum með stað-
fest há-áhættu HPV-smit er síðan fylgt eft-
ir með nánari skoðun en konur sem ekki
greinast með slíkt smit eru endurkallaðar
í hópleit eftir fjögur ár. Frá 35 ára aldri er
tíðni HPV-smits aftur á móti það lág að
unnt er að beita eingöngu HPV-skimun og
skoða nánar þær konur sem greinast með
há-áhættu stofna veirunnar."
Kristján segir jafnframt áhyggjuefni að
mæting í skimun hefur versnað verulega
á undanförnum árum á sama tíma og
krabbameinsleitin á íslandi standi frammi
fyrir fjárhagsvanda vegna minnkandi fjár-
veitinga til starfseminnar.
„Þriggja ára mætingarhlutfall í yngsta
aldurshópnum, 25-39 ára, hefur lækkað úr
83% árið 1990 í 67% árið 2011. Sama mæt-
ingarhlutfall meðal 40-69 ára kvenna hefur
einnig lækkað úr 78% í 73%. Þessari þróun
viljum við sannarlega snúa við með skipu-
legu átaki. Leitarstöðin hefur hins vegar
mátt búa við niðurskurð á fjárveitingum
undanfarin ár og það hefur leitt til þess að
stöðugildum starfsfólks hefur fækkað um
30%, skoðanastöðvum utan Reykjavíkur
hefur fækkað úr 41 í 31, skoðanadögum
á Leitarstöð fækkað úr fimm í þrjá og á
sama tíma hefur hlutfall óskoðaðra frumu-
stroka aukist. Biðtími eftir hópskoðun og
niðurstöðu frumustroks er nú allt að 6
vikur og því ljóst að Leitarstöðin er ekki
í stakk búin til að takast á við vandamál
sem skapast munu með auknum áróðri
fyrir bættri mætingu. Staðan er sem sagt
í stuttu máli sú að grunnstoðir krabba-
meinsleitar á Islandi eru orðnar svo veik-
burða að þær standa ekki undir því sem
þeim er ætlað. Atak við þessar aðstæður er
því í rauninni innantóm orð.
Hlutfall HPV-smits hjá konum á aldr-
inum 20-35 ára er mjög hátt og regluleg
mæting léleg. Þó nýgengi sjúkdómsins
hafi ekki hækkað á undanförnum árum þá
hefur hlutfall þeirra kvenna sem greinast
með lengra gengið og óskurðtækt leg-
hálskrabbamein aukist marktækt. Til
að stemma stigu við þessari þróun þarf
vissulega átak á íslandi en til þess þarf
verulega aukna fjármuni frá stjórnvöldum
til leitarstarfsins," segir Kristján Sigurðs-
son yfirlæknir Leitarstöðvar Krabbameins-
félags íslands.
LÆKNAblaðið 2012/98 663