Læknablaðið - 15.12.2013, Blaðsíða 12

RANNSÓKN
Þátttakendur voru flokkaðir í fjóra flokka eftir starfsstéttum
í hjúkrunarfræðinga og hjúkrunarnema, lækna og læknanema,
sjúkraliða og sjúkraliðanema, og annað starfsfólk og aðra nema
en í þeirra hópi voru einnig þeir sem ekki tilgreindu starfsheiti.
Hlutfall starfsmanna sem voru bólusettir gegn HBV þegar þeir
tilkynntu óhapp var ákvarðað en í kjölfar óhapps var framkvæmd
blóðrannsókn hjá starfsmönnum til að meta mótefni þeirra gegn
HBV, HCV og HIV. Niðurstöður mælinga á því hvort starfsmenn
væru með verndandi mótefni eftir HBV-bólusetningu voru færðar
í óhappatilkynningar þeirra þegar svör lágu fyrir.
Reiknað var hlutfall tilkynntra óhappa eftir aldri og starfsstétt-
um og dreifing óhappa eftir deildum og tildrögum fyrir tímabilið
01.01.1986 til 31.12.2011.
Gögn voru fengin frá hagdeild Landspítala til að reikna árlegt
nýgengi óhappa eftir þremur breytum: legudögum, fjölda inni-
liggjandi sjúklinga frá 01.01.2003 til 31.12.2011 og fjölda stöðugilda
frá 01.05.2005 til 31.12.2011. Starfsmenn sem ekki sinntu sjúkling-
um og þeir sem ekki unnu í umhverfi sjúklinga voru undanskildir.
Starfsmenn í þvottahúsi voru teknir með því oddhvassir hlutir
bárust í þvottahús með líni og starfsmannafatnaði.
Áhættuóhapp var skilgreint sem óhapp þar sem tilgreint var
á óhappatilkynningu að sjúklingur væri smitandi af HBV, HCV
eða HIV. Ýmist voru þetta sjúklingar sem vitað var að væru smit-
andi eða þeir greindust óvænt við blóðrannsókn vegna óhappsins.
Hlutfall áhættuóhappa var skoðað út frá heildarfjölda tilkynntra
óhappa. Einnig var ákvarðað hlutfall starfsmanna sem smituðust
og hlutfallsleg dreifing HBV, HCV og HIV meðal smitandi sjúk-
linga. Sjúkraskrár starfsmanna voru ekki skoðaðar til að meta
varnandi meðferð og langtímaeftirfylgd eftir áhættuóhöpp.
Upplýsingar fengust frá veirufræðideild um heildarfjölda
starfsmanna sem fóru í blóðrannsókn vegna óhapps á tímabilinu
01.01.2005 til 31.12.2011 en vitað var hve margir starfsmenn höfðu
bæði tilkynnt óhöpp og farið í blóðrannsókn. Hlutfall vanskrán-
ingar óhappa var reiknað sem hlutfall þeirra sem fóru í blóðrann-
sókn án þess að tilkynna óhapp af öllum sem fóru í blóðrannsókn
vegna óhapps. Sá hópur starfsmanna sem varð fyrir óhappi og
hvorki tilkynnti það né fór í blóðrannsókn vegna þess var óþekkt-
ur.
Fengið var leyfi frá siðanefnd spítalans (siðanefndarnúmer
30/2011) til að vinna nauðsynleg gögn úr óhappatilkynningum
starfsmanna (aldur, starfsstétt og deildir, auk upplýsinga um til-
drög óhappa og niðurstöður blóðrannsókna sjúklinga og starfs-
manna). Framkvæmdastjóri lækninga veitti leyfi fyrir rannsókn-
inni, framkvæmdastjóri mannauðssviðs veitti leyfi fyrir aðgangi
að rafrænu atvikaskráningarkerfi starfsmanna og tilkynning var
send Persónuvernd.
Niðurstöður
Á árabilinu 1986-2011 urðu að minnsta kosti 4089 óhöpp en 3587
þeirra voru tilkynnt. Flestar tilkynningar komu frá starfsfólki
Landspítala Hringbraut og Fossvogi en fjöldi tilkynninga sveiflað-
ist milli ára en jókst eftir því sem leið á tímabilið (tafla I). Af til-
kynntum óhöppum reyndust 3062 vera stunguóhöpp (85,4%), 146
líkamsvessamengun (4,1%) og 41 bit (1,1%) en í 338 tilfellum (9,4%)
skorti allar upplýsingar um tildrög í óhappatilkynningar.
Flestar tilkynningar bárust frá starfsmönnum yngri en 30 ára,
eða 1117 (31,1%), en í þeim aldurshópi eru nemar og starfsmenn
Tafla I. Yfirlit yfir fjölda tilkynninga um óhöpp, hlutfall áhættuóhappa og hlutfall
starfsmanna sem voru bólusettir gegn HBVþegarþeir tilkynntu óhapp á árunum
1986-2011.
Ár Fjöldi tilkynninga Hlutfall áhættuóhappa (%) Hlutfall starfsmanna sem voru bólusettir gegn HBV þegar þeir tilkynntu óhapp (%)
1986 9 0 0,0
1987 7 0 0,0
1988 91 4,4 2,2
1989 126 0,8 5,6
1990 114 0,9 29,8
1991 75 0,0 29,3
1992 133 2,3 39,8
1993 139 0,0 35,3
1994 132 3,8 36,6
1995 94 0,0 37,2
1996 137 2,2 39,4
1997 153 3,3 22,9
1998 140 2,9 37,9
1999 143 4,2 51,0
2000 158 4,4 48,1
2001 154 0,6 42,2
2002 145 2,8 46,9
2003 145 1,4 46,2
2004 204 2,0 58,3
2005 210 5,2 52,9
2006 166 4,2 73,5
2007 173 0,6 71,7
2008 165 1,8 81,8
2009 196 3,6 78,6
2010 166 2,4 76,5
2011 212 5,2 81,1
með litla starfsreynslu. Hjúkrunarfræðingar og hjúkrunarnemar
tilkynntu flest óhöpp, 1765 (49,2%), því næst læknar og læknanem-
ar, 641 (17,9%), sjúkraliðar og sjúkraliðanemar tilkynntu 262 óhöpp
(7,3%). Hópurinn annað starfsfólk og nemar (í hópnum voru einnig
þeir sem ekki tilgreindu starfsheiti) tilkynnti 919 óhöpp (25,6%).
Yfir allt tímabilið reyndust 50,3% starfsmanna (n=1805) bólusettir
gegn HBV þegar þeir urðu fyrir óhappi en hlutfallið hækkaði
eftir því sem leið á tímabilið (tafla I). Dreifing tilkynntra óhappa
var misjöfn eftir sjúkradeildum en flestar tilkynningar komu frá
starfsmönnum lyflækningadeilda, eða 847 (23,6%) (mynd 1).
Holar nálar tengdust 1675 stunguóhöppum (54,7%), saumnálar
96 (3,1%) og aðrir gegnheilir hlutir 252 (8,2%) en í 283 stungu-
óhöppum (9,2%) voru nálar ekki aðgreindar í holar eða gegnheilar.
í 756 tilvikum (24,7%) skorti upplýsingar í óhappatilkynningar um
tegund áhalds.
Óhapp tengdist röngum vinnubrögðum starfsmanna sam-
kvæmt óhappatilkynningu í að minnsta kosti 30,2% tilvika
(n=1084). Það var þegar nál var sett í hulstur, við rangan frágang
nála og vinnu við nálabox (mynd 2).
Nýgengi óhappa hækkaði yfir tímabilið, óháð því hvaða
breytur voru notaðar við útreikninga (tafla II). Nýgengi óhappa
var að meðaltali 75,8/100.000 legudaga á ári og hækkaði um 92,7%
560 LÆKNAblaöið 2013/99