Læknablaðið - 15.12.2013, Side 30

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Arangur spítalans var
að hluta fenginn að láni
- segir Páll Matthíasson forstjóri Landspítalans
■ ■ ■ Hávar Sigurjónsson
Páll Matthíasson var settur forstjóri
Landspítalans til 6 mánaða í byrjun októ-
ber í kjölfar uppsagnar Björns Zoega.
Páll starfaði sem framkvæmdastjóri
geðsviðs spítalans og hefur setið í fram-
kvæmdastjórn spítalans í rúm fjögur ár.
Hann var jafnframt staðgengill forstjóra
í fjarveru hans. Páll var því flestum
hnútum kunnugur við stjórn spítalans
þegar hann tók við forstjórastarfinu í
haust.
„Það er fátt við rekstur spítalans sem
hefur komið mér á óvart, en ég verð þó að
segja að ég hef haft sérstaka ánægju af því
að fá tækifæri til að fara um allar deildir
spítalans og sjá með eigin augum hversu
fjölbreytt og margbreytileg starfsemin er."
Páll segir verkefnin sem þurfi að vinna
fjölmörg og að þau verði ekki leyst með
því að starfsmenn hlaupi hraðar. „Það er
mikilvægt fyrir mig að hafa yfirsýn yfir
alla starfsemina, en spítalanum er skipt
í einingar sem stýrt er af framkvæmda-
stjórum og það léttir verulega á starfi
forstjórans. Starfið felst í stefnumótun
stofnunarinnar og samskiptum við samfé-
lagið, stjórnmálamenn og stjórnvöld. Þar
liggur áherslan að verulegu leyti en einnig
á innri stefnumörkun spítalans."
Páll játar því að vissulega sé erfitt að
koma á stefnubreytingu innan spítalans
án þess að viðbótarfjármagn komi til. „Það
er hægt að gera vissa hluti án peninga, en
maður rekst samt fljótt á veggi. f mínum
huga er einkum tvennt sem knýr á um
aðgerðir strax. Annars vegar er starfs-
andi sums staðar erfiður og líðan starfs-
fólks bág. Það tengist auðvitað að hluta
kjörum en það tengist líka starfsumhverfi,
sem hefur liðið fyrir skort á fjármagni til
rekstrar og viðhalds spítalans. Ég lít á það
sem eitt verkefni mitt að efla Landspítala
sem góðan vinnustað og nú einbeitum
við okkur að starfsanda, að efla traust
og trúnað inn á við - á meðan við bíðum
lausnar á fjárhagsvandanum."
Yfirdráttur í mannauði
Páll rekur hversu gríðarlegur niðurskurð-
ur hefur átt sér stað í rekstri Landspítalans
á undanförnum árum. „A verðlagi ársins
2012 hefur Landspítalinn skorið niður
rekstrarkostnað sinn um 41,7 milljarða á
6 árum. Nokkur hluti af þessum niður-
skurði er jákvæður árangur vegna þess að
dregið hefur úr sóun og skilvirkni aukist.
Verulegur hluti rekstrarárangursins er
hins vegar í raun fenginn að láni - á yfir-
drætti í mannauði og endurnýjun tækja
og húsnæðis. Það er löngu tímabært að
greiða þann yfirdrátt til baka. Það er
mikilvægt að hafa í huga að það var ekki
feitan gölt að flá þarna haustið 2008 þegar
ráðist var í þessar miklu aðhaldsaðgerðir,
fyrir kreppu hafði spítalinn búið við
skertar fjárveitingar á hverju ári - Land-
spítali naut ekki góðærisins og fékk svo
virkilega að finna fyrir kreppunni. Það er
líka mikilvægt að stjórnvöld átti sig á því
að verulegur hluti af þessum niðurskurði
felst í því að gengið er nær starfsfólki en
góðu hófi gegnir. Það þýðir að ekki er
hægt að búast við að starfsfólk haldi út við
slíkar aðstæður nema tiltekinn tíma. Það
er ekki mögulegt að hugsa sér að þetta sé
varanlegt ástand. Önnur birtingarmynd
vandans er að spítalinn hefur haldið að
sér höndum við endurnýjun tækja og við-
hald húsnæðis. Þetta þrennt, úthald starfs-
fólks, tæki og húsnæði er nú komið að
þeim mörkum að ekki verður lengur við
unað. Þetta verða stjórnvöld og samfélagið
að skilja. Rekstur spítalans er kominn
niður fyrir öll viðmiðunarmörk og sem
dæmi má nefna að kostnaður á hverja
framleiðnieiningu er allt að 58% lægri en
á sambærilegum þjóðarsjúkrahúsum í Sví-
þjóð, Karolinska og Sahlgrenska-sjúkra-
húsunum, þrátt fyrir að þau séu margfalt
stærri og ættu því að hafa meiri möguleika
á hagkvæmni."
Bjartsýni og aukið fjármagn
Páll bendir á að á undanförnum árum
hefur sjúklingahópur Landspítalans breyst
og það kalli á breyttar áherslur. „Helm-
ingur þeirra sem leggst inn á spítalann
er 67 ára og eldri, og fjórðungur er eldri
en 80 ára. Þunginn í okkar spítalarekstri
tengist meðferð eldra fólks. Eðli málsins
samkvæmt eykst álagið ár frá ári með
hækkandi aldri þjóðarinnar, auk þess sem
kostnaður við ýmis smærri innkaup hefur
vaxið umfram verðlagsþróun."
Páll lýsir því sem gerðist þegar fjárlaga-
frumvarpið kom fram í haust. „Það var
eins og vonin væri tekin frá starfsfólkinu.
Væntingar höfðu byggst upp í kringum
kosningar í vor, væntingar um að nú ætti
að fara að styrkja heilbrigðiskerfið. Síðan
kom fjárlagafrumvarpið eins og þruma
úr heiðskíru lofti. Mitt hlutverk í kjölfarið
hefur kannski öðru fremur verið að stíga
inn og minna starfsfólk á það að við erum
frábær og erum að vinna ómetanlegt starf
fyrir þjóðina - á sama tíma og ég hef tekið
þátt í að útskýra fyrir Alþingi hvers vegna
578 LÆKNAblaðið 2013/99