Læknablaðið - 15.12.2013, Blaðsíða 21

RANNSÓKN
er eggjaleiðarinn tekinn en skilinn eftir í hinum. Konunum er
síðan fylgt eftir í 36 mánuði til að fylgjast með frjósemi til að
sýna fram á hvor meðferðin sé betri með tilliti til frjósemisþátta
og kostnaðar.36 Meðallega eftir opnar skurðaðgerðir var sú sama
á Landspítala og á landsbyggðinni enda konur oft lengi að jafna
sig eftir aðgerðir þar sem talsvert blóðtap og kviðverkir koma til.
Meðallega eftir kviðsjáraðgerðir var hins vegar marktækt
styttri á Landspítala en úti á landi þar sem konur búa langt frá
sjúkrahúsinu og getur verið erfiðara að bregðast við ef eitthvað
óvænt kemur upp eftir aðgerð.
Þessi rannsókn gefur upplýsingar um nýgengi og meðferð
sjúkdómsástands meðal heillar þjóðar og því má telja þetta mikil-
vægar lýðheilsufræðilegar upplýsingar. Afturskyggn rannsókn
er þó háð því að skráning sé rétt. Utanlegsþykkt er vel skilgreint
sjúkdómsástand og frumgreiningin því áreiðanleg. Upplýsingum
um enduraðgerðir og fylgikvilla var ábótavant og ef konur voru
meðhöndlaðar með MTX voru þær yfirleitt ekki lagðar inn heldur
skráðar á göngudeild. Ef farist hefur fyrir að skrá greiningu er
hugsanlegt að þau tilfelli hafi ekki komið inn í rannsóknina.
Niðurstöður rannsóknarinnar sýna að nýgengi utanlegsþykkt-
ar hefur lækkað og má álykta að það haldist í hendur við lækkun á
nýgengi klamýdíusýkinga á síðasta áratug síðustu aldar. Þó er ekki
öruggt að lækkað nýgengi haldist þar sem klamýdíusýkingar hafa
aukist undanfarin ár samkvæmt tölum frá Embætti landlæknis
(landlaeknir.is). Niðurstöður sænskrar rannsóknar um algeng-
ari áhættuhegðun ungra kvenna með tilliti til kynlífs er líklega
áþekk því sem gæti verið á Islandi.37 Eggjaleiðarabólga getur verið
afdrifarík og utanlegsþungun verður áfram vandamál í samfé-
laginu. Arvekni heilbrigðisstarfsfólks, góð greining og meðferð
þurfa að fara saman til að lágmarka skaða fyrir konuna. Hlutfall
lyfjameðferðar í meðhöndlun utanlegsþykktar á íslandi er ennþá
lágt en er að aukast. Kviðsjártækni er notuð í nær öllum aðgerðum
og er hlutfallið hærra en víðast hvar í nágrannalöndunum.
Þakkir
Þakkir fá Örn Ólafsson stærðfræðingur, kerfisstjórar og ritarar
sjúkrahúsa ásamt riturum Fæðingaskráningar á Kvennadeild
Landspítalans. Sérstakar þakkir fá Ingibjörg Richter kerfisstjóri á
Landspítala og Anna Haarde ritari.
Heimildir
1. Bakken IJ, Skjeldestad FE. Time trends in ectopic pregnan-
cies in a Norwegian county 1970-2004—a population-
based study. Hum Reprod 2006; 21: 3132-6.
2. Makinen J. Ectopic pregnancy falls in Finland. Lancet
1996; 348:129-30.
3. Rajkhowa M, Glass MR, Rutherford AJ, Balen AH, Sharma
V, Cuckle HS. Trends in the incidence of ectopic pregnancy
in England and Wales from 1966 to 1996. BJOG 2000; 107:
369-74.
4. Kamwendo F, Forslin L, Bodin L, Danielsson D.
Epidemiology of ectopic pregnancy during a 28 year
period and the role of pelvic inflammatory disease. Sex
Transm Infect 2000; 76:28-32
5. Herbertsson G, Magnusson SS, Benediktsdottir K.
Ovarian pregnancy and IUCD use in a defined complete
population. Acta Obstet Gynecol Scand 1987; 66: 607-10.
6. Jónsson ÁN, Steinsson G, Geirsson RT. Utanlegsþykkt á
íslandi 1985-1994. Læknablaðið 1999; 85: 949-59.
7. Mol F, van Mello NM, Mol BW, van der Veen F, Ankum
WM, Hajenius PJ. Ectopic pregnancy and pelvic in-
flammatory disease: a renewed epidemic? Eur J Obstet
Gynecol Reprod Biol 2010; 151:163-7.
8. Cantwell R, Clutton-Brock T, Cooper G, Dawson A, Drife
J, Garrod D, et al. Saving Mothers' Lives: Reviewing
matemal deaths to make motherhood safer: 2006-2008.
The Eighth Report of the Confidential Enquiries into
Matemal Deaths in the United Kingdom. BJOG 2011; 118
Suppl 1:1-203.
9. Ankum WM, Mol BW, Van der Veen F, Bossuyt PM. Risk
factors for ectopic pregnancy: a meta-analysis. Fertil Steril
1996; 65:1093-9.
10. Bakken IJ, Skjeldestad FE, Lydersen S, Nordbo SA. Births
and ectopic pregnancies in a large cohort of women tested
for Chlamydia trachomatis. Sex Transm Dis 2007; 34: 739-
43.
11. Mol BW, Ankum WM, Bossuyt PM, Van der Veen F.
Contraception and the risk of ectopic pregnancy: a meta-
analysis. Contraception 1995; 52:337-41.
12. Bamhart KT. Ectopic Pregnancy. N Engl J Med 2009; 361:
379-87.
13. ACOG Practice Bulletin No. 94: Medical management of
ectopic pregnancy. Obstet Gynecol 2008; 111:1479-85.
14. Hoover KW, Tao G, Kent CK. Trends in the diagnosis
and treatment of ectopic pregnancy in the United States.
Obstet Gynecol 2010; 115:495-502.
15. Craig LB, Khan S. Expectant management of ectopic
pregnancy. Clin Obstet Gynecol 2012; 55:461-70.
16. Bmhat MA, Manhes H, Choukroun J, Suzanne F. Essai de
traitement percoelioscopique de la grossesse extrauterine.
A propos de 26 observations. Rev Fr Gynecol Obstet
Gynecol 1977; 72: 667-9.
17. Royal College of Obstetricians & Gynaecologists. Thc
management of tubal pregnancy. Guideline No. 21. RCOG
Press, London 2004.
18. Mol F, Mol BW, Ankum WM, van der Veen F, Hajenius PJ.
Current evidence on surgery, systemic methotrexate and
expectant management in the treatment of tubal ectopic
pregnancy: a systematic review and meta-analysis. Hum
Reprod Update 2008; 14:309-19.
19. Becker S, Solomayer E, Homung R, Kurek R, Banys M,
Aydeniz B, et al. Optimal treatment for patients with
ectopic pregnancies and a history of fertility-reducing
factors. Arch Gynecol Obstet 2011; 283:41-5.
20. Mol BW, Matthijsse HC, Tinga DJ, Huynh T, Hajenius PJ,
Ankum WM, et al. Fertility after conservative and radical
surgery for tubal pregnancy. Hum Reprod 1998; 13:1804-
9.
21. Ehrenberg-Buchner S, Sandadi S, Moawad NS, Pinkerton
JS, Hurd WW. Ectopic pregnancy: role of laparoscopic
treatment. Clin Obstet Gynecol 2009; 52: 372-9.
22. Graczykowski JW, Mishell DR, Jr. Methotrexate prophy-
laxis for persistent ectopic pregnancy after conservative
treatment by salpingostomy. Obstet Gynecol 1997; 89:
118-22
23. Scholes D, Stergachis A, Heidrich FE, Andrilla H, Holmes
KK, Stamm WE. Prevention of pelvic inflammatory
disease by screening for cervical chlamydial infection. N
Engl J Med 1996; 334:1362-6.
24. Mansour D. The benefits and risks of using a levonorge-
strel-releasing intrauterine system for contraception.
Contraception 2012; 85: 224-34.
25. NOMESCO. Health Statistics for the Nordic Countries
2011. NOMESCO, Kaupmannahöfn 2011.
26. Kirk E, Van Calster B, Condous G, Papageorghiou AT,
Gevaert O, Van Huffel S, et al. Ectopic pregnancy: using
the hCG ratio to select women for expectant or medical
management. Acta Obstet Gynecol Scand 2011; 90: 264-72.
27. Olofsson JI, Poromaa IS, Ottander U, Kjellberg L, Damber
MG. Clinical and pregnancy outcome following ectopic
pregnancy; a prospective study comparing expectancy,
surgery and systemic methotrexate treatment. Acta Obstet
Gynecol Scand 2001; 80: 744-9.
28. Cooray H, Harilall M, Farquhar CM. A six-year audit of
the management of ectopic pregnancy. Aust N Z J Obstet
Gynaecol 2002; 42: 538-42
29. Banz C, Chalvatzas N, Kelling K, Beyer D, Homemann
A, Diedrich K, et al. Laparoscopic management of ectopic
pregnancy during a 9-year period. Fertil Steril 2010; 94:
2780-2.
30. Butts SF, Gibson E, Sammel MD, Shaunik A, Rudick B,
Bamhart K. Race, socioeconomic status, and response to
methotrexate treatment of ectopic pregnancy in an urban
population. Fertil Steril 2010; 94: 2789-92.
31. Bamhart KT, Gosman G, Ashby R, Sammel M. The
medical management of ectopic pregnancy: a meta-ana-
lysis comparing „single dose" and „multidose" regimens.
Obstet Gynecol 2003; 101: 778-84.
32. Odejinmi FO, Rizzuto MI, Macrae RE, Thakur V.
Changing trends in the laparoscopic management of
ectopic pregnancy in a London district general hospital:
7-years experience. J Obstet Gynaecol 2008; 28: 614-7.
33. Odejinmi F, Rizzuto I, Ballard KD. Potential barriers to
the laparoscopic management of ectopic pregnancies: a
regional UK study. Acta Obstet Gynecol Scand 2010; 89:
1350-3.
34. Bangsgaard N, Lund CO, Ottesen B, Nilas L. Improved
fertility following conservative surgical treatment of
ectopic pregnancy. BJOG 2003; 110: 765-70.
35. Lund CO, Nilas L, Bangsgaard N, Ottesen B. Persistent
ectopic pregnancy after linear salpingotomy: a non-
predictable complication to conservative surgery for tubal
gestation. Acta Obstet Gynecol Scand 2002; 81:1053-9.
36. Mol F, Strandell A, Jurkovic D, Yalcinkaya T, Verhoeve HR,
Koks CA, et al. The ESEP study: salpingostomy versus
salpingectomy for tubal ectopic pregnancy; the impact
on future fertility: a randomised controlled trial. BMC
Womens Health 2008; 8:11.
37. Tyden T, Palmqvist M, Larsson M. A repeated survey
of sexual behavior among female university students in
Sweden. Acta Obstet Gynecol Scand 2012; 91: 215-9.
LÆKNAblaðið 2013/99 569