Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2008, Síða 25

VIÐHORF OG VISTKREPPA
hópa kunna að stangast á í bráð og í lengd. Boðskapurinn um auðlinda-
þurrð kemur að sjálfsögðu illa við þá sem stunda nýtingu á viðkomandi
auðlindum. Um það þurfum við Islendingar ekki að horfa lengra en til
sjávarútvegsins hér á landi en hrun fiskistofnanna stafar að sjálfsögðu fyrst
og fremst af ofveiði og er þannig eitt birtingarform vistkreppunnar. Um
leið er þetta gott dæmi um hvernig þessi illskeytta kreppa getur komið við
saklaust fólk.
Annað dæmi um hagsmunaárekstra er að finna í olíukreppunni þar
sem almenningur finnur öðru fremur fyrir þeirri afleiðingu sem snýr að
olíuverðinu. Ætla mætti að olíufélögin fögnuðu hækkandi verði enda fara
ekki sögur af að gróði þeirra sé farinn að minnka, enn sem komið er. En
að minnsta kosti sum þessara öflugu félaga láta ekki þar við sitja, held-
ur berjast með kjafti og klóm gegn viðvörunum um loftslagsbreytingar,
líklega vegna þess að þau telja að þessar viðvaranir muni kalla á opinber
afskipti af olíunotkun og olíusölu sem muni að lokum draga úr gróðanum
þrátt fyrir hátt verð.
En hagsmunir og grundvallarsjónarmið stangast ekki eingöngu á í
efiiahagslífinu, heldur einnig í trúmálum, svo dæmi sé nefiit. Fólksfjölgun
er órjúfanlegur þáttur í vistkreppunni; ef fólki fjölgaði ekki væri kannski
engin umtalsverð kreppa. En þegar kemur að aðgerðum til að halda fólks-
fjölgun í skefjum rekum við okkur oft á múra trúarbragða og annarra
grunnviðhorfa sem eiga rætur að rekja til fyrri samfélagsgerða. Dæmi um
þetta er hin harða barátta katólsku kirkjunnar og ratmar annarra trúarhópa
í Bandaríkjunum gegn fóstureyðingum, en einnig má nefna það hefð-
bundna viðhorf sem ríkir enn í mörgum löndum heims að kyn barns skipti
máli. I þessu viðfangi má einnig nefha merkilegan árangur sem Kínverjar
hafa náð í fækkun barneigna á nokkrum áratugum. Þó að aðferðir þeirra
séu miðlungi geðþekkar frá okkar sjónarmiði er þetta glöggt dæmi um
breytingar til bóta sem hægt er að koma á þegar menn vilja. Að sjálfsögðu
hefúr aukin menntun kvenna víða um heim einnig haft áhrif í sömu átt.
Viðsjdr í vísindum
Andstaðan gegn boðskapnum um endimörk vaxtarins kemur þó ekki ein-
göngu frá hagsmunaaðilum eða trúarhreyfingum sem koma fram undir
eigin merkjum í umræðunni, heldur einnig frá mönnum sem ganga fram
undir fána vísindanna, eða telja sig gera það eftir því sem best verður
23