Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2008, Blaðsíða 48

HALLDÓR BJÖRNSSON OG TÓMAS JÓHANNESSON
Það er mjög líklegt að meðalhiti á norðurhveli jarðar hafi á síðari hluta
20. aldar verið hærri en á nokkru öðru 50 ára tímabili síðustu 500 árin, og
líklega var meðalhitinn á þessu tímabih sá hæsti í a.m.k. 1300 ár.
Það er afar ólíklegt að þá hnattrænu hlýnun sem orðið hefur á síðusm
fimm áratugum megi útskýra án ytri breytinga. Samanlögð áhrif nátt-
úrulegra þátta, þ.e. eldgosa og breytinga á styrk sólar, hefðu h'klega valdið
kólnun á tímabilinu.
Mjög líklegt er að aukning gróðurhúsalofttegunda vegna athafha
mannkyns valdi megninu af þeirri hnattrænu hlýnun sem átt hefur sér
stað síðan um miðja síðustu öld. An kælandi áhrifa loftarða er líklegt að
gróðurhúsalofttegundirnar einar sér hefðu valdið enn meiri hlýntm.
Líklegt er að hlýntm yfirborðslaga heimshafanna og einnig bráðnun
hafíss á norðlægum breiddargráðum megi rekja til athafha mannsins.
A sama hátt er líklegt að breytingar á ýmsum hitatengdum þáttum (m.a.
tíðni hitameta og hitabylgna og fjölda frostdaga) megi rekja til mannlegra
athafna.
Þótt skilningur á áratugasveiflum í sjávarstöðu sé takmarkaður er mjög
líklegt að hækkun yfirborðs sjávar á síðari hluta 20. aldar stafi af hlýnun
sem rekja má til losunar gróðurhúsalofttegunda og hörfhnar jökla af völd-
um hlýnunarinnar.
I samræmi við það sem búast má við vegna aukinna gróðurhúsaáhrifa
er líklegt að hlýnun í veðrahvolfi sé meiri en við yfirborð jarðar. Það er
mjög líklegt að þessi hlýnun sé af mannavöldum.
Það er líklegt að á 20. öldinni hafi athafnir manna átt þátt í hlýnun
á öllum meginlöndum nema Suðurskautslandinu. Erfitt rejmist að rekja
orsakir hlýmmar á minni svæðum og fyrir styttri tímabil en 50 ár.
Breytingar á komandi öld
Framtíðarlosun gróðurhúsalofttegunda er háð bruna á jarðefnaeldsneyti,
landnýtingu og ýmsum atriðum sem tengjast efnahagsþróun. Spár um
lostm eru því óvissar, sérstaklega marga áramgi ffam í tímann. Jafnvel þótt
hægt væri að spá fyrir um framtíðarlostm með þokkalegri vissu er eftir
sem áður nokkur óvissa um þá hlýnun sem yrði. Þetta síðastnefhda birtist
m.a. í því að IPCC telur nú að besta mat á hlýnun sem hlytist af tvöföldun
gróðurhúsalofttegunda sé 2-4,5°C. Til að glíma við óvissu um framtíðar-
lostm notast IPCC við svokallaðar sviðsmyndir til þess að lýsa tiltekinni
atburðarás. Þessar sviðsmyndir skiptast í fjóra meginhópa sem auðkenndir
46