Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2008, Qupperneq 68

SNORRI BALDURSSON
Plágur og skógareldar
Skordýraplágur og sjúkdómar geta dregið úr framleiðni norðlægra gróð-
ursamfélaga og útbreiðslu skóga inn á freðmýramar. Búast má við nýjum
plágum og þar að auki geta þær sem fyrir em færst í aukana. Sem dæmi um
hið síðamefnda má taka grenibarkarbjölluna sem hefur valdið gríðarmikl-
um usla í Alaska undanfarin ár. Lífsferill hennar er háður hitastigi á menn-
an hátt: I fyrsta lagi þarf no kalda vetur í röð til að halda bjöllunni niðri og
í öðm lagi getur hún lokið hfsferli sínum á einu heitu sumri í stað tveggja í
venjulegu árferði. Hvort meggja hefur verið hagstætt bjöllunni undanfarin
ár. Heilbrigð tré með eðlilegt vökvajafnvægi eiga auðvelt með að verjast
plágunni en í heitum, þurmm summm, eins og verið hafa undanfarin ár,
era trén undir þurrkálagi og geta ekki varið sig (ACIA 2004).
I Norður-Ameríku hefur flatarmál brunnins skóglendis tvöfaldast á
undanförnum 30 ámm og líkön spá 80% aukningu á næstu 100 ámm.
Svipuð tilhneiging er sýnileg í Síberíu þar sem líkön spá uni 150% aukn-
ingu skógarelda á þessari öld. I Evrópuhluta Rússlands hefur umfang
skógarelda einnig farið vaxandi og þar er spáð þreföldun á þessari öld og
að um næstu aldamót brenni þar árlega um 30 milljónir hektara skóglendis
(ACIA2004).
Lifiiki íslands - niðurstöður Vísindanefindar um
lofitslagsbreytingar
Haustið 2007 tók til starfa Vísindanefnd um loftslagsbreytingar á vegum
umhverfisráðuneytisins. Hlutverk hennar var að leggja mat á loftslags-
breytingar og afleiðingar þeirra á Islandi með hliðsjón af niðurstöðum
IPCC 2001 og 2007. Það sem hér fer á eftir er byggt á skýrslu nefnd-
arinnar (Halldór Björnsson o.fl. 2008). Hér verður þó einungis íjallað um
breytingar á þurrlendi og í ferskvatni, en skýrslan tekur einnig til hafsins
umhverfis Island.
Umtalsverðar breytingar hafa orðið á lífríki Islands á undanförnum
ámm, en þar sem rannsóknir em takmarkaðar er oft erfitt að greina á milli
breytinga sem stafa af hlýnun loftslags og þeirra sem stafa af breytingum á
atvinnuháttum og landnotkun.
Gróður
Hækkandi styrkur koltvísýrings (CO,) í andrúmslofti örvar vöxt plantna á
tvennan hátt, beinan og óbeinan. Beinu áhrifin em vegna þess að koltví-
66