Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2008, Síða 112

GUÐNI ELÍSSON
sér að loftslagsmálum. Skýrslunni fylgdi imdirskriftalisti 17.800 svokall-
aðra „vísindamanna“, sjálft „Oregon-bænaskjalið“, en það var notað af
þingmönnum repúblíkanaflokksins til þess að vefengja hugmyndina mn
vísindalega sátt um hlýnun jarðar. Undirskriftum „vísindamannanna“ var
safhað á netinu og þar má finna sömu nöfnin oftar en einu sinni, persónur
úr Star Wars myndum og söngkonuna Gerri Halliwell úr Spice Girls (sem
er ekki vísindamaður og skrifaði væntanlega ekki undir sjálf), svo aðeins
nokkur dæmi séu tekin.89 Oregon-bænaskjalið er hjákátlega illa unnin
fölsun, rétt eins og greinin sjálf, en hún hafði verið sett upp með þeirn
hætti að ætla máttd að hún hefði verið birt í hinu virta tímariti Proceedings of
the NationalAcademy ofSciences. Því fór auðvitað víðs fjarri. The Council of
the National Academy of Sciences reyndi að leiðrétta þennan misskilning
en skaðinn var skeðm. Neftia má fjölmörg önnur dæmi af þessu tagi þar
sem „virtir“ vísindamenn í afneitunariðnaðinum eiga hlut að máli.
3) Hver borgar fyrir rannsóknirnar? I sjálfu sér er ekkert því til fyrir-
stöðu að fyrirtæki styrki rannsóknir en upplýsingar um slíka styrki verða
að liggja fyrir svo meta megi rannsóknirnar í Ijósi þess hver kostar þær.
Fred Singer, sem er líklega einn af þremtrr þekktustu vísindamömium efa-
semdaiðnaðarins, hélt því t.a.m. fram í grein sem birtist í Washington Post
árið 2001 að hann hefði ekki hlotið krónu frá olíufyrirtækjunum í um 20
ár. Svo kom í ljós að þetta vora ósannindi því að á heimasíðu ExxonMobil
mátti sjá að hann hafði hlotið tugþúsundir dala í laun á árinu 1998 einu.90
Þetta (og reyndar ótalmargt fleira) gerir Singer ótrúverðugan og grefur
undan vísindalegu hlutleysi hans.
4) Hver er trúnaðurinn við sannleikann? Það er mannlegt að skjátlast.
Trúverðugleikd felst ekki í óskeikulli yfirsýn. Ekki á að dæma einstaklinga
sjálfkrafa úr leik þótt þeim verði á mistök. Trúnað við sannleika má einnig
sjá á því hvort og hvernig menn greina frá villum eða mistökum í mál-
flumingi og hversu viljugir þeir era að hafa það sem sannara reynist. Að
sama skapi hljóta gransemdir að vakna ef fullyrðingum sem löngu er búið
að hrekja með óyggjandi hætti er ítrekað haldið á lofti, staðrejmdavillum,
eða jafnvel fölsuðum skýrslum.91 Dæmi um slíkt má sjá á vefsíðum ýmissa
89 Sjá Myanna Lahsen: „Technocracy, Democracy and U.S. Chmate Politics: The
Need for Demarcations“, Science, Technology, & Hinnan Values, 30. árg., nr. 1, vetur
2005, bls. 137-169, hér sérstaklega bls. 152-153.
90 Ross Gelbspan: Boiling Point, bls. 53. Þessa síðu er ekki lengur að finna á heima-
síðu ExxonMobil.
91 Hannes Hólmsteinn Gissurarson hefur gert sig sekan um slíka iðju. I ritdeilu
IIO